Psychosomatyka – jak sobie poradzić, gdy problemem jest głowa, a nie ciało?

Typowo wtedy, gdy człowieka boli brzuch czy głowa, przyczyn takich dolegliwości upatruje się w jakichś patologiach dotyczących tychże właśnie narządów. Nie zawsze jednak jest tak, że rzeczywiście możliwe jest stwierdzenie organicznego podłoża doświadczanych przez pacjenta dolegliwości – czasami problem tkwi w głowie i wtedy można powiedzieć, że pacjent zmaga się z jakimiś zaburzeniami natury psychosomatycznej.

Spis treści

1. Dlaczego istnieje zależność pomiędzy psychiką a różnymi dolegliwościami somatycznymi?
2. Co może świadczyć o tym, że pacjent zmaga się z zaburzeniami psychosomatycznymi?
3. Psychosomatyka u dzieci – dlaczego u najmłodszych objawy psychosomatyczne spotykane są stosunkowo często?
4. Psychosomatyka – jak sobie poradzić wtedy, gdy problemem jest głowa, a nie ciało?

Od tak naprawdę wieków osoby zajmujące się aspektami dotyczącymi ludzkiego zdrowia podkreślały, że ludzki umysł i ciało są ze sobą ściśle połączone i jedno wpływa na czynność drugiego i odwrotnie. Wspominał o tym zarówno Hipokrates, jak i Freud – drugi z wymienionych podawał, iż różne nieuświadomione uczucia mogą zostać niejako zamienione na rozmaite objawy ze strony ciała. Można powiedzieć, że Freud wcale się nie mylił i choć może się to wydawać zaskakujące, to problem jest zdecydowanie częstszy, niż można by tylko przypuszczać.

Dlaczego istnieje zależność pomiędzy psychiką a różnymi dolegliwościami somatycznymi?

Wbrew pozorom dość łatwo można wyjaśnić, skąd biorą się zaburzenia psychosomatyczne. Otóż wtedy, gdy człowiek doświadcza jakichś stresujących przeżyć, w jego organizmie zachodzi wiele różnych reakcji. Pod wpływem silnych emocji dochodzić może do nadmiernego wydzielania steroidów nadnerczowych, jak i do osłabienia czynności układu odpornościowego. Efektem takich, a także i innych jeszcze procesów mogą być różnorakie dolegliwości, których przyczyn nie udaje się stwierdzić z wykorzystaniem najbardziej nawet różnorodnych, precyzyjnych badań.

Co może świadczyć o tym, że pacjent zmaga się z zaburzeniami psychosomatycznymi?

Podejrzewać zaburzenia psychosomatyczne można przede wszystkim u tych osób, które bywają bardzo zestresowane, odczuwają z jakiegoś powodu nieustanne napięcie i jednocześnie zaczynają się nagle zmagać z jakimiś wcześniej niewystępującymi u nich dolegliwościami, takimi jak np. bóle głowy, bóle brzucha, nudności czy zawroty głowy. Wpływ psychiki na ciało zdecydowanie bywa zaskakujący – mało kto powiązałby możliwość występowania wzdęć z zaburzeniami natury psychiatrycznej, a jednocześnie również i taki problem może wynikać z doświadczania na co dzień nasilonego stresu.

Pacjenci, którzy przez dłuższy czas zmagają się z jakimiś dolegliwościami, zazwyczaj prędzej czy później trafiają do lekarzy i mają oni wykonywane pewne badania, które mają doprowadzić do znalezienia przyczyny doświadczanych przez nich problemów. O tym, że dokuczliwe objawy mogły wystąpić właśnie na tle psychosomatycznym może świadczyć to, że pacjent ma wykonywanych bardzo wiele różnych badań, a jednocześnie wyniki żadnych z nich nie wskazują na to, co mogło doprowadzić do ich wystąpienia.

Warto tutaj jednak wyraźnie podkreślić, że psychosomatyka powinna być podejrzewana dopiero na końcu – zanim zostanie postawione rozpoznanie zaburzeń psychosomatycznych, konieczne jest wykluczenie wszystkich innych możliwych, organicznych przyczyn pojawiających się u pacjenta problemów.

Psychosomatyka u dzieci – dlaczego u najmłodszych objawy psychosomatyczne spotykane są stosunkowo często?

Grupą pacjentów, u których objawy psychosomatyczne występują stosunkowo często, są dzieci. Tak jak osobom dorosłym zdecydowanie łatwiej powiedzieć o tym, że zmagają się oni z jakimiś trudnymi emocjami, tak już dla najmłodszych jest to zdecydowanie cięższe. Ostatecznie zmagać się oni mogą z różnymi trudnościami, o których nie umieją powiedzieć dorosłym i których jedynym przejawem będą właśnie objawy psychosomatyczne. Mali pacjenci mogą skarżyć się np. na bóle brzucha czy głowy, z powodu których miewają oni wykonywane różnorodne badania i których wyniki nie wskazują na jakiekolwiek organiczne nieprawidłowości.

Psychosomatyka – jak sobie poradzić wtedy, gdy problemem jest głowa, a nie ciało?

W sytuacji, gdy objawy pacjenta są tak naprawdę dolegliwościami psychosomatycznymi, leki przeciwbólowe czy inne farmaceutyki nie przyniosą ulgi – konieczne jest rozwiązanie problemów, które doprowadziły do ich pojawienia się. Najpierw jednak trzeba je znaleźć – nierzadko bywa tak, że pacjentowi samemu ciężko stwierdzić, co odpowiada za jego stan, dlatego też zdecydowanie wskazane bywa skorzystanie z pomocy specjalistów.

W leczeniu zaburzeń psychosomatycznych największą rolę odgrywa psychoterapia. Dzięki niej możliwe jest nie tylko znalezienie przyczyn dolegliwości (którymi mogą okazać się np. stres związany z utratą pracy czy trudności w małżeństwie), ale i znalezienie sposobów na to, jak poradzić sobie z nieuświadomionymi konfliktami psychicznymi.

Psychoterapia jak najbardziej może doprowadzić do ustąpienia dręczących pacjenta dolegliwości. Zdarzać się jednak może tak, że poza zaburzeniami psychosomatycznymi u chorego występować będą jakieś inne jeszcze zaburzenia psychiczne, takie jak np. zaburzenia lękowe czy depresyjne – w takich sytuacjach może być konieczne skorzystanie nie tylko z oddziaływań terapeutycznych, ale i z leczenia farmakologicznego.

Czytaj też: Zaburzenia lękowe utrudniają życie - jak sobie z nimi radzić?