Zęby są archiwum życia. Co można z nich wyczytać?

Nasze zęby mówią o nas znacznie więcej, niż my sami chcielibyśmy zdradzić. Z badań wynika, że mogą stanowić wierny zapis całego ludzkiego życia - podobnie, jak słoje drzewa, gdyż trwały ślad na nich pozostawia nie tylko upływ czasu, ale również wszystkie jego kluczowe momenty. Tego przełomowego odkrycia dokonali naukowcy z New York University.

Nie bez powodu mówi się, że doświadczenia życiowe odbijają się w oczach i ilości zmarszczek. Okazuje się jednak, że kluczowe momenty życia rejestrują również zęby. Badacze z New York University odkryli, że są one unikalnym zapisem przełomowych momentów w życiu - wyniki badań opublikowano w czasopiśmie Scientific Reports.

Badania przeprowadzili uczeni z Wydziału Antropologii oraz College of Dentistry w NYU. Wynika z nich, że zęby nie są statyczną i martwą strukturą kostną: ukryte w nich "biologiczne archiwum" może odzwierciedlać wpływ na organizm wszystkich kluczowych procesów fizjologicznych i zdarzeń, m.in. narodzin dziecka czy chorób ogólnoustrojowych.

Jak doszli do takich wniosków? Poddali badaniom cement korzeniowy, czyli jedną z tkanek twardych zęba pokrywającą korzenie zębowe, która budową przypomina kość. Cement jest jedną z tkanek przyzębia, w których osadzony jest ząb. Już od chwili, gdy ząb wyrzyna się z dziąsła, w cemencie korzeniowym zaczynają tworzyć się kolejne warstwy podobne do słojów, czyli rocznych przyrostów, które powstają w drzewach, gdy te rosną.

- To niezwykłe odkrycie. Z badań wynika, że podobnie jak słoje drzew, istnieje również coś w rodzaju „słojów” zębowych pod postacią rozwijającej się warstwy tkanki na powierzchni korzenia zęba. Okazuje się więc, że tak, jak słoje zdradzają historię drzewa, tak ta tkanka zębowa może obrazować rozwój człowieka, ciągle dostosowywać się i reagować na procesy fizjologiczne, które nam towarzyszą - komentuje Monika Stachowicz, stomatolog z Centrum Periodent w Warszawie.

Naukowcy twierdzą, że pasma te są wiernym „archiwum” osobistych doświadczeń, takich jak ciąża, przebyte choroby, izolacja społeczna czy menopauza. Sytuacje te pozostawiają po sobie trwałe zmiany w mikrostrukturze cementu, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

By potwierdzić swoją teorię, zespół badaczy zbadał blisko 50 próbek zębów osób w wieku od 25 do 69 lat, pobranych od szkieletów osób ze znaną historią medyczną i informacjami na temat stylu życia, takimi jak wiek czy choroby. 

Dzięki zastosowanym  technikom obrazowania naukowcom udało się zaobserwować pasma lub pierścienie w strukturze cementu i połączyć każde z tych pasm z różnymi etapami życia, pokazując tym samym zależność między ważnymi wydarzeniami z życia a formowaniem się uzębienia.

- To pokazuje, jak cennym materiałem naukowym dla wielu grup badaczy mogą okazać się zęby, co widać na przykładzie tej mało zbadanej tkanki, jaką jest cement korzeniowy. Z pewnością jesteśmy w stanie wyczytać z nich dużo więcej niż stopień higieny jamy ustnej czy choroby, które odzwierciedlają się w ich kondycji, np. cukrzycę czy osteoporozę – podsumowuje stomatolog.

Katarzyna Hubicz