Wirus czy bakteria? Polska spółka zdiagnozuje od ręki, czy potrzebny jest antybiotyk

Polski Genomtec chce znieść bariery dostępu do supernowoczesnej diagnostyki. Opracowuje mobilne urządzenie bazujące na mikroprzepływowej technologii lab-on-chip, które umożliwi personelowi medycznemu szybkie i tanie wykrywanie często występujących chorób zakaźnych, m.in. gronkowca złocistego czy chorób przenoszonych drogą płciową, pomoże także np. wykryć obecność wirusa HCV (żółtaczka typu C) już po kilkudziesięciu godzinach po infekcji, czyli wcześniej niż w przypadku dziś wykorzystywanych metod.

Naukowcy i laboratoria na co dzień mają dostęp do najnowszej diagnostyki molekularnej. To technika diagnostyczna służąca do określenia, wykrywania i analizy krótkich fragmentów kwasów nukleinowych (DNA lub RNA) pochodzących z próbek pacjentów, po to, aby wykryć patogeny biologiczne, czyli m.in. wirusy, bakterie czy grzyby. Takie możliwości techniczne mają jednak zwykle tylko profesjonalne laboratoria, co utrudnia lekarzom pierwszego kontaktu dostęp do szybkiej, bezbłędnej i taniej identyfikacji wielu chorób.

Polscy naukowcy – genetycy, konstruktorzy i biolodzy z firmy Genomtec – znaleźli sposób na to, aby możliwości diagnostyczne profesjonalnych laboratoriów stały się na co dzień dostępne dla tysięcy lekarzy i personelu medycznego, szczególnie w krajach rozwijających się. Wszystko po to, aby specjaliści mogli rozpoznawać niebezpieczne wirusy szybciej, taniej i na miejscu.

Efektem prac badawczych polskich naukowców stało się urządzenie Genomtec ID, czyli przenośne laboratorium, które zmieści się w kieszeni. Łączy mobilność, łatwość obsługi i szybkość analizy z profesjonalnym namnażaniem i rozpoznawaniem specyficznych fragmentów DNA i RNA. Badanie może być przeprowadzone przez osobę bez jakiegokolwiek doświadczenia diagnostycznego.

- Chcemy umożliwiać specjalistom szybsze, lepsze decyzje, gdy w grę wchodzi zdrowie i życie. W dowolnym miejscu i czasie. Przed nami wiele pracy, widać już jednak, że mamy duże szanse na przełom – tłumaczy prof. dr hab. n. med. Tadeusz Dobosz, który kieruje działem B+R. To wybitny polski naukowiec z prawie 50-letnim stażem naukowym, znany specjalista z zakresu genetyki.

Celem zespołu Genomtec jest na pierwszym etapie umożliwienie wstępnego wykrywania często występujących na świecie chorób zakaźnych, m.in: gronkowca złocistego opornego na metycylinę (MRSA), zapalenia wątroby typu C (HCV), Chlamydia trachomatis (CT) oraz dwoinki rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae) (NG). Urządzenie będzie też z blisko 100% skutecznością wykrywać każdy zdefiniowany wcześniej wirus, co wesprze np. lekarzy pierwszego kontaktu czy pediatrów, którzy każdego dnia diagnozują najmłodszych pacjentów. Informacja, czy mamy do czynienia z infekcją bakteryjną, czy wirusową, jest ogromną pomocą przy farmakoterapii. Może oznaczać zasadniczy postęp w walce z antybiotykoopornością.

- Wykorzystujemy autorską metodę opartą na namnażaniu i materiału genetycznego, zarówno RNA, jak i DNA. Dzięki niej jesteśmy w stanie identyfikować bakterie z dokładnością dochodzącą nawet do 100 proc. Od pobrania próbki do wyniku potrzeba zaledwie 20-40 minut, to nawet kilkukrotnie szybciej niż w przypadku drogich urządzeń laboratoryjnych, wykorzystujących technikę PCR – wyjaśnia Miron Tokarski, założyciel i główny technolog Genomtec, doktorant z dziedziny biologii molekularnej.

Zespół Genomtec rozpoczął prace nad urządzeniem, które będzie wielokrotnie tańsze niż te wykonane innymi metodami. Genomtec ID będzie wielkości telefonu i wymaga wykorzystania jedynie specjalnej karty. Działa automatycznie, wystarczy nanieść kroplę materiału biologicznego na kartę reakcyjną i wsunąć kartę do urządzenia. Wynik badania pojawi się na ekranie, może zostać również przesłany na adres e-mail. Autorska metoda detekcji oraz urządzenie chronione są międzynarodowymi zgłoszeniami patentowymi.

- Naszą ambicją jest, by personel medyczny bez kwalifikacji diagnostycznej mógł mieć w torbie lub na biurku urządzenie Genomtec ID – podkreśla Miron Tokarski.

Rozwiązanie Genomtec wpisuje się w niezaspokojone potrzeby branży diagnostyki point-of-care (POC), prywatnej służby zdrowia i weterynarii. Globalny rynek urządzeń do diagnostyki molekularnej będzie do 2020 roku rosnąć średnio o 7.7% rocznie, osiągając wartość 2.8 mld dolarów. Rynek odczynników – ponad 10% rocznie, dzięki czemu przekroczy wartość 6 mld dolarów (Raport „Molecular Diagnostics Market, forecast to 2020”). Diagnostyka molekularna będzie najszybciej rosnącym segmentem wielkiego rynku in-vitro, który według prognoz w 2020 roku będzie wart 75 mld USD w 2020 roku.

Obecnie trwają prace nad przenośnym prototypem Genomtec ID.