To dzieje się z mózgiem po jednym piwie dziennie. Nikt ci tego nie powiedział

Czy jedno piwo dziennie jest zdrowe, czy to już alkoholizm? Naukowcy nie mają wątpliwości: nawet jedna porcja dziennie może kurczyć mózg i przyspieszać jego starzenie. Sprawdź, co robi jedno piwo z twoim układem nerwowym i czy naprawdę warto pić „dla relaksu”. Czy piwo szkodzi? Badacze nie mają wątpliwości.

Nawet jedna porcja alkoholu dziennie może prowadzić do zmian w strukturze mózgu – wykazało badanie opublikowane w „Nature Communications”. Umiarkowane picie alkoholu wiąże się ze zmniejszeniem objętości istoty szarej i białej, co przyspiesza proces starzenia mózgu.

Czy piwo jest zdrowe? Nawet umiarkowane picie alkoholu może prowadzić do zmian w mózgu

Wieloletnie przekonanie, że jedno piwo czy kieliszek wina dziennie nie szkodzi, zostało poważnie zakwestionowane. Naukowcy przeanalizowali dane ponad 36 tysięcy uczestników badania UK Biobank i powiązali nawet umiarkowane picie alkoholu z niepokojącymi zmianami w strukturze mózgu. Wyniki opublikowane w prestiżowym czasopiśmie „Nature Communications” pokazują, że już spożywanie dwóch jednostek alkoholu dziennie – czyli jednej pinty piwa lub kieliszka wina – może prowadzić do zmian porównywalnych z przyspieszeniem starzenia mózgu o dwa lata.

Efekt jest nieliniowy: każda kolejna porcja alkoholu powoduje wyraźniejsze uszkodzenia. U osób spożywających cztery jednostki dziennie zmiany te były równe nawet dziesięciu latom starzenia się mózgu. To szczególnie alarmujące, ponieważ takie ilości nie są uznawane za nadmierne w wielu krajach. Jak podkreślił współautor badania, prof. Gideon Nave z Wharton School, „tak duża próba badawcza pozwoliła nam wykryć subtelne, ale jednoznaczne zależności między piciem alkoholu a objętością mózgu”.

Alkohol a mózg: co dzieje się z istotą szarą i białą?

Uczestnicy badania, którzy wypijali więcej niż jedną jednostkę alkoholu dziennie, wykazywali zmniejszenie objętości zarówno istoty szarej, jak i istoty białej – dwóch kluczowych elementów odpowiedzialnych za funkcjonowanie mózgu. Istota szara odpowiada m.in. za przetwarzanie informacji, a istota biała za komunikację między różnymi jego obszarami. Zmiany dotyczyły niemal wszystkich obszarów mózgu, w tym kory czołowej, skroniowej, obręczy i jąder podstawy.

Badacze podkreślają, że nawet osoby, które wcześniej nie piły, ale zaczęły regularnie spożywać jedną porcję alkoholu dziennie, doświadczały przyspieszonego starzenia mózgu – średnio o pół roku. Oznacza to, że nie istnieje „bezpieczny próg”, poniżej którego alkohol nie wywiera wpływu neurologicznego. W świetle tych wyników pytanie „czy jedno piwo dziennie szkodzi” zyskuje nowy kontekst.

Jak alkohol wpływa na mózg? Wyniki budzą kontrowersje

Chociaż badanie nie dowodzi bezpośredniego związku przyczynowo-skutkowego, a jedynie korelację, jego skala i dokładność nie pozostawiają złudzeń co do wpływu alkoholu na mózg. „To nie jest efekt jednorazowy – szkody kumulują się z czasem” – zaznaczył prof. Remi Daviet z Uniwersytetu Wisconsin-Madison.

Nie wszyscy badacze są jednak równie kategoryczni. Prof. Emmanuela Gakidou z Uniwersytetu Waszyngtońskiego zwraca uwagę, że autorzy badania bazowali na danych z jednego roku. „To poważne ograniczenie, bo to raczej długofalowe spożycie alkoholu wpływa na mózg, a nie tylko jego poziom tuż przed badaniem” – mówi Gakidou. Zwraca również uwagę na brak danych dotyczących aktywności intelektualnej uczestników, co mogłoby modyfikować wyniki.

Czy alkohol szkodzi zdrowiu? Eksperci zmieniają zdanie

Jeszcze kilka lat temu sądzono, że umiarkowane picie może przynosić korzyści zdrowotne – np. dla układu krążenia. Dziś te przekonania podważane są przez kolejne metaanalizy. Światowa Federacja Kardiologiczna jednoznacznie stwierdziła w 2022 roku, że „nie istnieje bezpieczny poziom spożycia alkoholu”. Choć niektóre dane sugerują, że alkohol może być korzystny w przypadku cukrzycy typu 2 czy choroby niedokrwiennej serca, to równocześnie zwiększa ryzyko wielu nowotworów, w tym raka piersi.

„Nie ma jednej odpowiedzi. To zależy od całkowitego profilu ryzyka – czy dana osoba jest bardziej zagrożona chorobą serca, czy nowotworem” – podsumowuje Gakidou. Dla układu nerwowego odpowiedź wydaje się jednak coraz bardziej jednoznaczna: nawet umiarkowane spożycie alkoholu wpływa na mózg w sposób nieodwracalny.

Romana Makówka