„To była męka psychiczna i fizyczna”. Lekarz z Gdańska walczy o miejsce na nogi w samolotach

Drętwiejące nogi, brak miejsca i strach o zdrowie to codzienność milionów pasażerów stłoczonych w ciasnych fotelach w samolotach. Dla dr. Andrzeja Katafiasa z Gdańska lot do USA był udręką, ale i impulsem do działania. Lekarz złożył petycję do Parlamentu Europejskiego, domagając się zwiększenia odległości między siedzeniami. W poniedziałek 23 czerwca 2025 roku petycją zajmą się europosłowie.

Spis treści

1. Jak wysoki pasażer przeżywa długie loty?
2. Zakrzepica żył głębokich – poważne zagrożenie zdrowia podczas lotu
3. Kto jest najbardziej narażony na zakrzepicę podczas lotu?
4. Ćwiczenia zapobiegające zakrzepicy – teoria kontra ciasna kabina samolotu
5. Petycja do Parlamentu Europejskiego o większą przestrzeń na nogi w samolotach
6. Bezpieczeństwo pasażerów i wymagania wobec linii lotniczych – postulaty dr. Katafiasa
7. Zakrzepica – ciche zagrożenie na wysokości 10 tysięcy metrów
8. Jak postępować, jeśli podejrzewasz zakrzepicę podczas lub po locie?

Jak wysoki pasażer przeżywa długie loty?

Dr Andrzej Katafias dobrze pamięta swój ubiegłoroczny lot do Stanów Zjednoczonych. Mimo że miał miejsce przy oknie, nie był w stanie wyprostować nóg ani poruszać stopami. Jak powiedział w rozmowie z Gazetą Wyborczą, ma 193 centymetry wzrostu. Lot trwał kilkanaście godzin i był to dla niego przede wszystkim test przetrwania.

Pasażer w fotelu obok również był wysoki, więc nie dało się nawet ułożyć nóg po skosie. Dr Katafias nie miał fizycznej możliwości zmiany pozycji. Po kilku godzinach pojawiły się nieprzyjemne objawy: drętwienie, mrowienie i napięcie mięśni w nogach.

Zakrzepica żył głębokich – poważne zagrożenie zdrowia podczas lotu

Dr Andrzej Katafias podkreśla, że długotrwałe unieruchomienie podczas lotu, zwłaszcza w przypadku osób wysokich, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak zakrzepica żył głębokich. To schorzenie, w którym w naczyniach krwionośnych, szczególnie w kończynach dolnych, tworzą się skrzepy krwi.

Jak podkreśla lekarz, zwiększone ryzyko zakrzepicy występuje przy długotrwałym unieruchomieniu, np. podczas wielogodzinnego lotu w ciasnej przestrzeni, gdzie niemożność poruszania nogami utrudnia prawidłowy przepływ krwi.

Kto jest najbardziej narażony na zakrzepicę podczas lotu?

Najbardziej narażone są osoby po 60. roku życia, kobiety w ciąży, osoby z nadwagą, zaburzeniami krzepliwości krwi oraz te, które już wcześniej przebyły epizod zakrzepicy. Objawy bywają dyskretne – to m.in. obrzęk, ból i uczucie ciężkości nogi – ale powikłania mogą być śmiertelne. Jeśli zakrzep przemieści się do płuc, dochodzi do zatoru płucnego, który stanowi stan bezpośredniego zagrożenia życia.

Ćwiczenia zapobiegające zakrzepicy – teoria kontra ciasna kabina samolotu

Linie lotnicze świadome są ryzyka zakrzepicy podczas lotu. Aby zmniejszyć ryzyko, pasażerom zaleca się noszenie luźnej odzieży, picie wody, unikanie alkoholu, ale też wykonywanie prostych ćwiczeń aktywujących "pompę mięśniową", która wspomaga przepływ krwi. Ruch stopami, krążenie kostkami, a nawet wstawanie co pewien czas mają zapobiegać zakrzepicy.

Jednak dla osób o wzroście powyżej średniej, wykonanie tych zaleceń w ciasnej kabinie jest często niemożliwe. Doktor Katafias, mierzący 193 cm wzrostu, opisuje swoje doświadczenia z wielogodzinnego lotu, podczas którego brak miejsca, drętwienie i mrowienie nóg uniemożliwiły mu jakąkolwiek profilaktykę. Jak sam zaznacza w wypowiedzi dla Gazety Wyborczej, była to "męka fizyczna i psychiczna".

Petycja do Parlamentu Europejskiego o większą przestrzeń na nogi w samolotach

Po powrocie z uciążliwej podróży doktor Katafias postanowił działać. We współpracy ze znajomym prawnikiem złożył petycję do Parlamentu Europejskiego, domagając się wprowadzenia minimalnych standardów odległości między fotelami w samolotach. Jego propozycja to co najmniej 76 cm rozstawu siedzeń w klasie ekonomicznej.

To znaczna zmiana, biorąc pod uwagę, że obecne odległości spadły z około 90 cm do niewiele ponad 70 cm. Lekarz zwraca uwagę, że ludzie są coraz wyżsi, a ciasne fotele są projektowane pod średni wzrost, ignorując potrzeby wielu pasażerów.

Bezpieczeństwo pasażerów i wymagania wobec linii lotniczych – postulaty dr. Katafiasa

Petycja doktora Katafiasa obejmuje również inne kluczowe kwestie. Lekarz apeluje o:

• Nakazanie liniom lotniczym przeprowadzania testów ewakuacyjnych w realistycznych warunkach, z pełnym obłożeniem pasażerami i bagażem podręcznym.
• Wymóg informowania o wymiarach siedzeń podczas zakupu biletu, by pasażerowie mogli świadomie wybrać miejsce.
• Zapewnienie w każdym samolocie miejsc z dodatkową przestrzenią na nogi w rozsądnej cenie dla osób wysokich.

Doktor Katafias podkreśla, że linie lotnicze zaczynają traktować pasażerów jak bagaż, a pomysły o miejscach półstojących świadczą o utracie troski o komfort i bezpieczeństwo.

Petycja doktora Katafiasa została już przyjęta przez komisję petycji Parlamentu Europejskiego. W najbliższym czasie ma on przedstawić swoje argumenty przed komisją. Poparcie dla tej inicjatywy wyraziła m.in. europosłanka Magdalena Adamowicz, która w poście na Facebooku zaznaczyła, że jest to ważny temat dla ponad miliarda pasażerów rocznie i pomimo sprzeciwu lobbystów przewoźników, temat powinien zostać podjęty.

Zakrzepica – ciche zagrożenie na wysokości 10 tysięcy metrów

Pierwsze objawy zakrzepicy żył głębokich często są niespecyficzne i łatwe do przeoczenia, zwłaszcza we wczesnym stadium. Najczęściej pojawiają się:

• Obrzęk jednej nogi – szczególnie w okolicy łydki lub uda, bez wyraźnej przyczyny, np. urazu.
• Ból lub uczucie napięcia mięśniowego – przypominający zakwasy, skurcze lub tępy ból nasilający się przy chodzeniu lub uciskaniu nogi.
• Zaczerwienienie lub zasinienie skóry – skóra może być cieplejsza w dotyku w porównaniu z drugą nogą.
• Uczucie ciężkości, mrowienia lub drętwienia kończyny.

W przypadku przemieszczenia się zakrzepu do płuc mogą wystąpić objawy zatorowości płucnej, takie jak:

• nagła duszność,
• ból w klatce piersiowej,
• przyspieszony oddech lub tętno,
• kaszel, czasem z krwią,
• omdlenie lub zawroty głowy.

W razie wystąpienia takich objawów należy niezwłocznie zgłosić się po pomoc medyczną – zator płucny to stan zagrożenia życia.

Jak postępować, jeśli podejrzewasz zakrzepicę podczas lub po locie?

Jeśli podczas lotu lub wkrótce po nim pojawią się objawy sugerujące możliwą zakrzepicę – takie jak jednostronny obrzęk nogi, ból, uczucie napięcia, mrowienie, ocieplenie skóry lub zasinienie – należy niezwłocznie zareagować. Oto, co robić krok po kroku:

1. Nie lekceważ objawów

Nawet jeśli symptomy wydają się łagodne, zakrzepica może szybko się pogłębić. Szczególnie niepokojące są: silny ból łydki, obrzęk tylko jednej nogi i uczucie ciężkości.

2. Zgłoś się do personelu pokładowego (jeśli jesteś jeszcze w samolocie)

Jeśli objawy pojawiły się w trakcie lotu, natychmiast poinformuj załogę. Personel może skontaktować się z lekarzem dyżurującym na ziemi i zorganizować pomoc po lądowaniu.

3. Unikaj dalszego unieruchomienia

Jeśli tylko możesz – ruszaj stopami, napinaj mięśnie łydek, staraj się lekko chodzić po kabinie. Ruch wspiera przepływ krwi i zmniejsza ryzyko pogorszenia stanu.

4. Skonsultuj się z lekarzem zaraz po lądowaniu

Nie czekaj „czy samo przejdzie”. W przypadku podejrzenia zakrzepicy konieczne jest pilne badanie USG żył głębokich i ewentualne włączenie leczenia przeciwzakrzepowego.

5. Zadzwoń na pogotowie, jeśli pojawią się objawy zatorowości płucnej

Gwałtowna duszność, ból w klatce piersiowej, krwioplucie, omdlenie czy bardzo szybkie tętno to sygnały alarmowe. W takim przypadku dzwoń natychmiast pod numer alarmowy – to stan bezpośredniego zagrożenia życia.

Jeśli wiesz, że jesteś w grupie ryzyka (np. przebyta wcześniej zakrzepica, ciąża, niedawna operacja, zaburzenia krzepliwości), skonsultuj się z lekarzem przed lotem – możliwe, że zaleci on stosowanie pończoch uciskowych lub leków profilaktycznych.

Katarzyna Hubicz