Szokujący wzrost liczby samobójstw na przestrzeni ostatnich 30 lat

Ogólna globalna liczba zgonów z powodu samobójstw w ciągu ostatnich 30 lat wzrosła o prawie 20 tys., pomimo znacznego spadku wskaźników samobójstw w zależności od wieku w tym okresie - tak wynika z analizy międzynarodowych danych opublikowanych w Internecie w czasopiśmie Injury Prevention.

Według naukowców, za te dane odpowiedzialne są takie czynniki, jak m.in.: starzenie się populacji, wzrost populacji i zmiany w strukturze wieku populacji, zwłaszcza w regionach o niższym średnim i wyższym średnim dochodzie.

Badacze zwracają uwagę, że mogą wystąpić trudności z odwróceniem tendencji zgonów samobójczych, ponieważ wskaźniki samobójstw są najwyższe wśród osób w wieku 70+ w prawie wszystkich regionach świata. 

Niestety, pomimo że każdego roku dochodzi do prawie 800 000 zgonów, samobójstwom nie poświęca się tyle uwagi, ile poświęca się innym globalnym problemom zdrowia publicznego, takim jak HIV/AIDS i nowotwory.

Naukowcy postanowili zbadać złożone relacje między wzrostem populacji, strukturą wieku, poziomem dochodów, płcią i wskaźnikami samobójstw w zależności od wieku, aby lepiej zrozumieć globalne zmiany wskaźników samobójstw i zgonów w ciągu ostatnich 30 lat.

Wykorzystali dane z Global Burden of Disease Study (GBD) z 2019 r., które uwzględniają szacunki populacji dla 204 krajów i terytoriów w latach 1950-2019 według lokalizacji, wieku i płci. Znajdowały się tam informacje o 369 chorobach i urazach od 1990 do 2019 roku z podziałem według wieku i płci.

Naukowcy przyjrzeli się wpływowi zmian we wskaźnikach samobójstw w zależności od wieku i płci, struktury wiekowej ludności oraz wzrostu liczby ludności w każdym z regionów o różnym poziomie dochodów zgodnie z definicją Banku Światowego (niskie dochody, niższy średni dochód, dochód powyżej średniej i wysokie dochody).

W 1990 r. ogólny światowy wskaźnik samobójstw wynosił 13,8 na 100 000 ludności. Spadł on do 9,8/100 000 w 2019 r. Wskaźnik wśród mężczyzn spadł z 16,6/100 000 do 13,5/100 000, a wśród kobiet z 11/100 000 do 6,1/100 000. 

Największy spadek miał miejsce w krajach o wyższym średnim dochodzie – o 6,25/100 000 – a następnie w krajach o niższych średnich dochodach, ze spadkiem o 2,51 na 100 000. 

Spadek wskaźników samobójstw wśród kobiet był większy, niż w przypadku mężczyzn: spadek o 4,91 w porównaniu z 3,09/100 000, zwłaszcza w krajach o wyższym średnim dochodzie, gdzie równoważne spadki wyniosły 8,12 w porównaniu z 4,37/100 000.

Zmniejszenie wskaźników samobójstw w zależności od wieku było głównym czynnikiem zmniejszającym ten wskaźnik, kompensując wpływ zmian w strukturze wiekowej populacji. 

Na przykład w regionie o wysokich dochodach spadek wskaźnika samobójstw w zależności od wieku (-3,83/100 000; 216%) miał znacznie większy wpływ, niż zmiana struktury wiekowej populacji (2,06/100 000; -116%).

Ogólna liczba zgonów samobójczych wzrosła o 19 897 z 738 799 w 1990 r. do 758 696 w 2019 r., przy czym największy wzrost odnotowano w krajach o niższych średnich dochodach, gdzie liczba zgonów wzrosła o 72 550 z 232 340 do 304 890. 

Głównymi przyczynami takiego stanu rzeczy był wzrost liczby ludności (1512,5%), a następnie zmiany w strukturze wiekowej populacji (952,5%). Efekty te zostały jednak zniwelowane przez znaczne zmniejszenie wskaźników samobójstw w zależności od wieku (-470 556/100 000; -2365%).

Całkowita liczba zgonów samobójczych mężczyzn gwałtownie wzrosła, co w dużej mierze wynika ze wzrostu populacji mężczyzn (890%) oraz zmian w strukturze wieku populacji mężczyzn (604%). 

Całkowity udział struktury wieku ludności pochodził głównie z grup wiekowych 45–64 (565%) i 65+ (529%) - trend obserwowany w regionach o średnich i wysokich dochodach, odzwierciedlający globalny efekt starzenia się populacji.

„Przyczyny znacznego spadku wskaźnika samobójstw we wszystkich regionach poziomu dochodów nie zostały jeszcze ustalone”, piszą naukowcy, chociaż globalne wysiłki WHO i ONZ na rzecz wspierania krajowych inicjatyw zapobiegania samobójstwom mogły odegrać pewną rolę" - sugerują badacze.

Wpływ wzrostu liczby ludności powinien być powodem do niepokoju w świetle prognoz dotyczących światowej populacji w krajach o niskich dochodach - Afryka Subsaharyjska oraz Azja Środkowa i Południowa mają odpowiadać za ponad 75% dodatkowych 2 miliardów łącznego wzrostu liczby ludności na świecie w latach 2019-2050.

Wydłużająca się średnia długość życia i spadająca płodność będą nadal wpływać na globalną strukturę wieku, a populacje na całym świecie będą nadal „doświadczać wyraźnego i historycznie bezprecedensowego starzenia się w nadchodzących dziesięcioleciach”, piszą naukowcy.

„Ponieważ wskaźniki samobójstw są najwyższe wśród osób starszych (70 lat lub więcej) dla obu płci w prawie wszystkich regionach świata, szybko starzejąca się populacja na całym świecie będzie stanowić ogromne wyzwanie dla zmniejszenia liczby zgonów samobójczych w przyszłości” - ostrzegają. 

Zauważają także, że istnieje znaczne zachwianie równowagi w środkach przeznaczonych na zapobieganie samobójstwom, zwłaszcza w krajach o niskich i średnich dochodach. 

Autor

Marcelina Dzięciołowska

Redaktorka od lat związana z branżą medyczną. Specjalizuje się w tematyce zdrowia i aktywnego stylu życia. Prywatne zamiłowanie do psychologii inspiruje ją do podejmowania trudnych tematów w tej dziedzinie. Autorka cyklu wywiadów z zakresu psychoonkologii, którego celem jest budowanie świadomości oraz przełamywanie stereotypów na temat choroby nowotworowej. Wierzy, że odpowiednie nastawienie psychiczne jest w stanie zdziałać cuda, dlatego propaguje profesjonalną wiedzę, w oparciu o konsultacje ze specjalistami.

Marcelina Dzięciołowska