Sławosz Uznański-Wiśniewski prosto z kapsuły trafi w ręce lekarzy. Jakie badania go czekają?
Zamiast do domu, trafi do lekarza. Sławosz Uznański-Wiśniewski po zakończeniu misji kosmicznej zostanie objęty kompleksową opieką medyczną. Zgodnie z procedurami astronautów czekają szczegółowe badania, które pozwolą ocenić wpływ lotu w kosmos na organizm.
Powrót z kosmosu to nie koniec misji
Sławosz Uznański-Wiśniewski 25 czerwca 2025 roku jako drugi Polak w historii poleciał w kosmos. Bierze udział w misji Ax-4, której celem było dotarcie na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS). Astronauta przez 14 dni realizuje zadania naukowe i technologiczne. Co wydarzy się po powrocie na Ziemię?
Sławosz Uznański-Wiśniewski bezpośrednio po wylądowaniu zamiast do domu, trafi do gabinetu lekarskiego. Jakie badania i procedury musi przejść, aby wrócić „do normalności”?
Choć kosmiczna misja trwała zaledwie kilkanaście dni, dla organizmu to potężne wyzwanie. Pobyt astronauty w warunkach mikrograwitacji jest stresem dla organizmu i wymaga wielu zmian adaptacyjnych. Podobnie powrót ze stacji kosmicznej na Ziemię jest dużym wyzwaniem dla uczestnika misji kosmicznej. Organizm w bardzo krótkim czasie musi przystosować się do ponownego funkcjonowania w warunkach grawitacji. Już w pierwszych godzinach po lądowaniu astronauta przechodzi ściśle określone protokoły medyczne wdrażane przez agencje kosmiczne takie jak NASA czy ESA
- wyjaśnił lekarz Piotr Grzyb, nefrolog i specjalista chorób wewnętrznych enel-med.
Astronautę czeka ocena stanu psychicznego, kompleksowe badania układu krążenia i testy dotyczące równowagi. Nie obejdzie się też bez badań okulistycznych, oceny stanu odżywienia organizmu i wpływu promieniowania kosmicznego na ciało.
Jak mikrograwitacja wpływa na organizm?
W środowisku pozbawionym grawitacji układ przedsionkowy może działać nieprawidłowo, co objawia się nudnościami, wymiotami, zaburzoną orientacją przestrzenną oraz trudnościami z koordynacją ruchów. Dodatkowo u astronautów mogą wystąpić problemy ze wzrokiem, wynikające z przemieszczenia płynów ustrojowych oraz zaburzeń cyrkulacji płynu mózgowo-rdzeniowego.
Często obserwuje się także zmiany refrakcji oka, co sprawia, że podczas pobytu na orbicie konieczne jest noszenie soczewek korekcyjnych. Choć większość tych objawów ustępuje po powrocie na Ziemię, niektóre zmiany, zwłaszcza te dotyczące siatkówki, mogą mieć trwały charakter.
Dodatkowo mikrograwitacja sprawia, że dochodzi do redystrybucji płynów ustrojowych. Pojawia się tzw. względna hipowolemia, czyli zmniejszenie objętości krwi krążącej w naczyniach, a także przeniesienie płynów do przestrzeni tkankowej, szczególnie w górnej części ciała.
W efekcie astronauta doświadcza objawów hipotonii ortostatycznej, czyli spadku ciśnienia krwi przy przejściu z pozycji leżącej do stojącej. Z tego względu od razu po wylądowaniu Sławosz Uznański-Wiśniewski otrzyma dożylny bolus z soli fizjologicznej. Po powrocie na Ziemię możliwe jest również wystąpienie zaburzeń rytmu serca, stąd konieczność oceny elektrokardiograficznej.
Powrót do normalności wymaga treningu
Po powrocie na Ziemię astronauci przystępują do trwającego kilka tygodni programu rehabilitacyjnego, który ma na celu odbudowę wydolności układu sercowo-naczyniowego oraz ponowne pobudzenie układu równowagi i propriocepcji, czyli zmysłu orientacji ciała w przestrzeni.
Pierwszym etapem są szczegółowe testy sensomotoryczne, które sprawdzają integrację zmysłów i reakcji układu ruchu, a także oceniające równowagę testy przedsionkowe.
Na podstawie wyników specjaliści zaprojektują indywidualny plan. Następnego dnia Sławosz rozpocznie program codziennych ćwiczeń, które będą trwać co najmniej 120 minut.
Rehabilitacja jest zaplanowana na minimum 45 dni. Astronauta będzie miał za zadanie wykonać ćwiczenia rozgrzewające, rozciągające, oporowe, aerobowe, równoważne, propriocepcyjne (czyli rozwijające czucie głębokie) oraz trening funkcjonalny. Dodatkowo raz w tygodniu odbędzie się ocena postępów fizycznych.
Konieczna jest też długoterminowa obserwacja członków misji kosmicznej.
Astronauci przebywający w przestrzeni kosmicznej są narażeni na działanie wysokoenergetycznego promieniowania kosmicznego, które może uszkadzać DNA - zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio poprzez wolne rodniki. W związku z tym konieczna jest długofalowa obserwacja uczestników misji w kierunku wystąpienia zmian nowotworowych. Ocenie podlegają np. zmiany skórne, które fotografuje się przed startem misji i bezpośrednio po jej zakończeniu. Po powrocie analizie poddawane są również dane z osobistych dozymetrów, które pozwalają oszacować indywidualną dawkę pochłoniętego promieniowania
- dodał lekarz Piotr Grzyb z enel-med.
Podcasty
Playlisty tematyczne
