Polscy badacze odkryli, co nas odmłodzi. Ich wnioski zaskakują

To pierwsze na tak szeroką skalę badanie zegarów biologicznych w Polsce. Naukowcy, pracujący nad epigenetyką starzenia, zidentyfikowali czynniki, które mogą niezwykle pomóc w odmłodzeniu organizmu. Ich zdaniem „nigdy nie jest za późno, aby zmienić styl życia i realnie wpływać na procesy starzenia”.

Grupa polskich naukowców zajmuje się badaniem związku między zmianami epigenetycznymi (inaczej chemicznymi modyfikacjami DNA) a stylem życia i tempem starzenia. W 2019 roku zaangażowała się w projekt EPIGENOM, który polega na analizie zegarów epigenetycznych (biologicznych) w polskiej populacji. Wcześniej w Polsce nie przeprowadzono tego typu badania na tak dużą skalę. Zbadano w nim około 1000 próbek.

Wpływ stylu życia na tempo starzenia

Jak wskazuje jedna z autorek badania dr hab. Ewelina Pośpiech, w ostatnich latach sugeruje się coraz częściej, że inwestowanie w odmłodzenie populacji jest bardziej opłacalne niż wydatki na leczenie chorób. – Nie jest tajemnicą, że od wielu lat interesujemy się mechanizmami leżącymi u podstaw starzenia się, ale by obiektywnie analizować ten proces, musimy mieć dobre biomarkery starzenia, takie, które kompleksowo powiedzą nam, w jaki sposób się starzejemy – mówi.

Badaczka wyjaśnia, że „wiek chronologiczny jest zaledwie przybliżoną miarą procesów starzenia”. – Tempo starzenia się osób w tym samym wieku metrykalnym może znacznie się różnić, mogą one mieć zupełnie inną podatność na rozwój powiązanych z wiekiem chorób – dodaje.

W ciągu ostatniej dekady pojawiały się dowody na to, że proces starzenia jest silnie powiązany z metylacją DNA, czyli z takim rodzajem zmienności epigenetycznej, która skupia się na chemicznych modyfikacjach nukleotydów, szczególnie cytozyny. Ta metylacja zależna jest od stylu życia i nawyków i co ważne, jest odwracalną modyfikacją epigenetyczną odpowiedzialną za regulację ekspresji genów.

Dr hab. Pośpiech podkreśla, że „właściwie nigdy nie jest za późno, aby zmienić styl życia i realnie wpływać na procesy starzenia”.

Co spowalnia proces starzenia? Oto co mówi nauka

Polscy naukowcy odkryli w ramach projektu EPIGENOM czynniki, które mają dobroczynny wpływ na epigenetyczne odmłodzenie organizmu. Pierwszymi z nich to joga, medytacja i techniki relaksacyjne. Podobny efekt może zapewnić regularna aktywność fizyczna. 

Kolejnym czynnikiem, który wywołał dość spory entuzjazm, jest nawyk związany z kawą. Picie do trzech filiżanek „małej czarnej” dziennie może być sposobem na zachowanie młodości. Badaczka podkreśla, że „należy być ostrożnym przy interpretacji tych wyników, bo to kwestia indywidualna, zależna od stanu zdrowia i ilości spożywanej kawy”.

- Najkorzystniejszy wpływ na odmłodzenie wykazaliśmy u osób pijących od jednej do trzech filiżanek kawy dziennie – dodaje dr hab. Pośpiech.

Natomiast do czynników, które przyspieszają starzenie się epigenetyczne, to spożywanie dużej ilości mięsa, palenie papierosów oraz niedbałość o higienę snu. 

Odkryto nowe geny wpływające na starzenie

Współautorka badania zwraca uwagę, że „do pewnego stopnia to, jak się starzejemy epigenetycznie, zależy od genów”. Oznacza to, że tempo starzenia stanowi wypadkową stylu życia i dobrych lub złych genów.

We wspomnianym badaniu udało się naukowcom zidentyfikować zupełnie nowe geny, które wpływają na starzenie. Zdaniem dr hab. Pośpiech uzyskane wyniki znajdują zastosowanie w diagnostyce i ocenie ryzyka rozwoju chorób, a także w interwencjach klinicznych.

- Jeśli dobrze poznamy, w jaki sposób nasz styl życia wpływa na nasze zdrowie, na starzenie epigenetyczne, możemy traktować pacjenta w spersonalizowany sposób i lepiej ukierunkować jego leczenie, a także proponować programy leczenia mające na celu poprawę jakości życia – podsumowuje badaczka.

W realizację projektu EPIGENOM zaangażowali się naukowcy z Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji w Warszawie, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, Uniwersytetu Łódzkiego i AIS.PL Sp. z o.o.

Anna Tłustochowicz