Polak w gronie najlepszych naukowców świata. "Do tego jest miłym i dobrym człowiekiem"

Profesor Jan Lubiński dołączył do grona wybitnych naukowców na arenie międzynarodowej, stając się jedną z czołowych postaci rankingu Top Medicine Scientists. Lekarz ze Szczecina jest specjalistą w dziedzinie patomorfologii oraz genetyki klinicznej. Ma na swoim koncie nie jedno osiągnięcie.

Prof. dr hab. n. med Jan Lubiński zajął drugie miejsce wśród Polaków, a 2 949. na świecie w rankingu Top Medicine Scientists. To wyjątkowe wyróżnienie dla specjalisty, zwłaszcza że konkurencja była ogromna. Pod uwagę wzięto aż 66 tys. innych naukowców.

Sukces polskiego naukowca. Kim jest profesor Jan Lubiński?

Profesor Lubiński na co dzień jest Kierownikiem Katedry Onkologii i Zakładu Genetyki i Patomorfologii na Wydziale Lekarsko-Biotechnologicznym i Medycyny Laboratoryjnej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie oraz działającego przy tej uczelni Międzynarodowego Centrum Nowotworów Dziedzicznych.

Ponadto sprawuje funkcję konsultanta krajowego w dziedzinie genetyki klinicznej, oraz jest członkiem Prezydium Komitetu Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej PAN (Wydział V Nauk Medycznych).

Specjalista bada podłoże nowotworów dziedziczonych genetycznie. Prowadzi badania, które pozwolą zrozumieć mechanizm powstawania takich chorób jak rak sutka, rak jajnika czy niepolipowaty rak jelita grubego.

Jego prace naukowe zostały docenione i przeanalizowane zgodnie ze wskaźnikiem Hirscha. Jest to miernik, który pozwala ocenić znaczenie wszystkich publikacji danego autora. Pod uwagę brana jest nie tylko częstotliwość cytowań danej pracy, ale wszystkie dokonania w świecie nauki z zakresu medycyny. 

Jak wskazuje Pomorski Uniwersytet Medyczny, tylko w dziedzinie medycyny wzięto pod uwagę dokonania niemal 66 tys. naukowców, których prace zostały opublikowane w Google Scholar i Microsoft Academic Graph. Ostatecznie na liście wybitnych specjalistów znalazło się 16.241 badaczy z indeksem Hirscha nie mniejszym niż 70, a prof. Jan Lubiński zajął 2 miejsce wśród Polaków oraz 2949 w światowym rankingu.

Polski naukowiec został również laureatem OMNIA PRO INFIRMIS 2023, nagrody przyznanej w konkursie „Wizjonerzy Zdrowia”. Jego współpracownicy podkreślają, że nie dość, że jest wybitnym specjalistą, to w dodatku jest miłym i dobrym człowiekiem.

- Zajmowałem się jako patolog diagnostyką nowotworów, cały czas szukałem nowych rozwiązań. W drugiej połowie lat 80. ub. wieku zrozumiałem, że ogromną szansą jest genetyka. I to się potwierdziło. Kolejna ważna kwestia to współpraca międzynarodowa. Udało nam się stworzyć w Szczecinie ośrodek, który jest rozpoznawany poza granicami naszego kraju. Dziś przyjeżdżają do nas naukowcy z całego świata, by szukać swojej szansy – mówi prof. Jan Lubiński, kierownik Zakładu Genetyki i Patomorfologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, Międzynarodowego Centrum Nowotworów Dziedzicznych.

Nie tylko nowotwory. Nad czym pracuje światowej sławy naukowiec?

Przeanalizowaliśmy pokrótce tematykę publikacji naukowych prof. Lubińskiego. Choć w dużej mierze jego badania poświęcone są właśnie tematyce nowotworów i ich dziedziczenia, to można znaleźć także inne publikacje.

W 2022 roku na łamach National Library of Medicine ukazał się artykuł prof. Lubińskiego i innych współautorów na temat dziedziczenia schizofrenii. Eksperci przeprowadzili dwuetapowe badanie asocjacyjne obejmujące 76 755 osób ze schizofrenią i 243 649 osób z grupy kontrolnej, opisali wspólne asocjacje wariantów w 287 różnych loci genomowych.

Następnie korzystając z dokładnego mapowania i funkcjonalnych danych genomowych, zidentyfikowali 120 genów (106 kodujących białka), które mogą leżeć u podstaw powiązań w niektórych z tych loci, w tym 16 genów z wiarygodną przyczynową zmiennością niesynonimiczną lub UTR. Naukowcy wskazali również na fundamentalne procesy związane z funkcjonowaniem neuronów, w tym organizację synaptyczną, różnicowanie i transmisję.

- Dokładnie zmapowani kandydaci byli wzbogaceni o geny związane z rzadkimi zakłócającymi wariantami kodującymi u osób ze schizofrenią, w tym podjednostkę receptora glutaminianu GRIN2A i czynnik transkrypcyjny SP4, a także byli wzbogaceni o geny związane z takimi wariantami w zaburzeniach neurorozwojowych. Identyfikujemy procesy biologiczne istotne dla patofizjologii schizofrenii, wykazujemy zbieżność częstych i rzadkich asocjacji wariantów w schizofrenii i zaburzeniach neurorozwojowych oraz zapewniamy bogaty zasób priorytetowych genów i wariantów w celu przyspieszenia badań mechanistycznych - brzmi fragment streszczenia badań autorstwa prof. Lubińskiego.

Przeprowadzone analizy wykazały, że wspólny wariant genetycznej odpowiedzialności za schizofrenię jest zasadniczo identyczny zarówno w przypadku mężczyzn jak i kobiet, pomimo zgłaszanych różnic między płciami pod względem wieku na początku choroby profilu objawów i jej przebiegu.

Natomiast w 2014 roku profesor opublikował na łamach The American Journal of Human Genetics, inna pracę naukową, w której to wraz z grupą współpracowników badał dziedziczność wariantów kodujących dla danego typu komórki w odniesieniu do 11 powszechnych chorób, m.in. takich jak:

• reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),
• choroba Leśniowskiego-Crohna,
• cukrzyca typu 1,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• zapalenie jelita grubego,
• stwardnienie rozsiane (SM),
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK).

Dorobek i niesamowita wiedza prof. Lubińskiego, szeroki zakres zainteresowań w zakresie genetyki udowadnia jego ogromny wkład w naukę z dziedziny medycyny. Stąd ostatnie wyróżnienie było kwestią czasu.

Magdalena Siraga