Migrena, ból głowy i skoki ciśnienia? Sprawdź, jak burza wpływa na organizm

Nagłe załamania pogody – od gwałtownych burz po wahania ciśnienia atmosferycznego – potrafią silnie wpływać na organizm człowieka. Meteopaci odczuwają zmiany pogody poprzez dolegliwości takie jak bóle głowy, skoki ciśnienia tętniczego, rozdrażnienie czy problemy ze snem. Dowiedz się, jak pogoda wpływa na zdrowie i samopoczucie.

Pogoda bez wątpienia oddziałuje na nasze zdrowie i nastrój. Zjawisko nadwrażliwości na pogodę określa się jako meteoropatia. Szacuje się, że nawet 50–70% ludzi (tzw. meteopaci) silnie odczuwa zmiany pogody. Do najbardziej uciążliwych czynników należą nagłe wahania ciśnienia atmosferycznego oraz skrajne temperatury – upały lub mrozy. Również silny wiatr, duże zachmurzenie, intensywne opady czy mgły mogą pogarszać nasze samopoczucie.

Wpływ pogody na samopoczucie i zdrowie

Organizm, próbując przystosować się do zmiennych warunków, może reagować osłabieniem i szeregiem dolegliwości. Objawy meteoropatii to m.in. uczucie zmęczenia, senność, bóle głowy (np. migrenowe), rozdrażnienie, a nawet stany przygnębienia. U wielu osób pojawiają się też wahania ciśnienia tętniczego krwi, czasem odczuwalne jako nagłe „skoki ciśnienia”. Gwałtowne załamanie pogody bywa na tyle obciążające dla organizmu, że eksperci ostrzegają przed zwiększonym ryzykiem zawałów serca i udarów mózgu w takich okresach.

Wahania ciśnienia atmosferycznego a organizm

Jednym z najważniejszych czynników wpływających na nasze samopoczucie są zmiany ciśnienia atmosferycznego. Gdy nadchodzi niż baryczny, wiele osób odczuwa spadek formy. Nagły spadek ciśnienia (np. przed burzą) może wywołać nietypowe reakcje: u niektórych pojawia się nawet krótkotrwałe pobudzenie lub euforia, u innych przeciwnie – spowolnienie zmysłów i osłabienie równowagi. Często występują zaburzenia układu krążenia, np. przyspieszenie tętna i wzrost ciśnienia tętniczego. Z kolei gwałtowne wahania ciśnienia (rzędu ponad 8 hPa na dobę), typowe przy przechodzeniu aktywnych frontów atmosferycznych, oznaczają bardzo niekorzystny biomet. Taka sytuacja sprzyja pojawianiu się burz, a te wyzwalają w organizmie reakcję stresową – odczuwamy niepokój, mamy kłopoty z koncentracją, mogą nasilać się dolegliwości krążeniowe czy trawienne.

Spadek ciśnienia często skutkuje także bólem głowy – wiele osób skarży się na migreny i bóle zatok towarzyszące pogorszeniu pogody. Zjawisko to tłumaczy się m.in. zaburzeniem równowagi ciśnień w zatokach i uchu wewnętrznym, co pobudza receptory bólowe. Dodatkowo wysoka wilgotność powietrza przed deszczem powoduje obrzęk błon śluzowych i przekrwienie zatok, potęgując bóle głowy u meteopatów. Przy zmianach ciśnienia atmosferycznego często słyszymy też, że „łamie nas w kościach”. Rzeczywiście, wahania ciśnienia mogą nasilać bóle stawów i kości, zwłaszcza u osób z chorobami reumatycznymi. Lekarze tłumaczą to zjawisko powstawaniem mikropęcherzyków powietrza w płynach stawowych – przy nagłym spadku ciśnienia pęcherzyki się rozszerzają i mogą uciskać okoliczne tkanki, wywołując ból. Nic więc dziwnego, że osoby wrażliwe na pogodę odczuwają wtedy stare kontuzje lub bóle reumatyczne ze zdwojoną siłą.

Nagłe zmiany temperatury a reakcje układu krążenia

Drugim istotnym obciążeniem dla organizmu są gwałtowne zmiany temperatury. Gdy po upalnym okresie nadchodzi chłodny front atmosferyczny, nasze ciało musi szybko zaadaptować się do niższej temperatury otoczenia. Taki szok termiczny wpływa zwłaszcza na układ krążenia. Nagłe ochłodzenie powoduje fizjologiczne zmiany – dochodzi m.in. do wzrostu lepkości krwi, co zwiększa obciążenie mięśnia sercowego i w skrajnych przypadkach może nawet wywołać zawał serca. Statystyki potwierdzają te mechanizmy: w chłodniejszych miesiącach notuje się około 30% więcej zawałów niż podczas ciepłej pogody, szczególnie u osób starszych. Naukowcy wskazują, że przyczyną jest m.in. aktywacja układu współczulnego (stresowego) w reakcji na zimno i wyrzut adrenaliny, co przyspiesza pracę serca i podnosi ciśnienie krwi. Również nagłe ocieplenie bywa niebezpieczne – upał prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i spadku ciśnienia, co może skutkować osłabieniem, odwodnieniem i groźnymi dla serca zaburzeniami rytmu. Kardiolodzy przestrzegają, że zarówno wysokie, jak i bardzo niskie temperatury powietrza zwiększają ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych. U osób z nadciśnieniem tętniczym przechodzenie frontów atmosferycznych (zwłaszcza chłodnych) wywołuje większe wahania ciśnienia krwi, co może być odczuwane jako kołatanie serca czy pulsowanie w głowie.

Wpływ burzy na organizm człowieka

Burza jest jednym z najbardziej dynamicznych zjawisk pogodowych i często bywa trudna do zniesienia dla meteopatów. Podczas burzy nakłada się wiele czynników: nagły spadek ciśnienia, silny wiatr, wzrost wilgotności, intensywne wyładowania elektryczne oraz hałas grzmotów. Nic dziwnego, że w czasie burzy wiele osób odczuwa silny niepokój lub rozdrażnienie. Gwałtowne wyładowania atmosferyczne wyzwalają w nas instynktowną reakcję stresową – uwalnia się adrenalina, przyspiesza tętno. Pojawia się uczucie lęku, które u osób wrażliwych może przerodzić się nawet w atak paniki. Zaobserwowano, że burzom często towarzyszy spadek zdolności koncentracji oraz ogólne rozkojarzenie. U niektórych mogą wystąpić także reakcje ze strony układu pokarmowego (np. nagły ból brzucha) na skutek pobudzenia nerwowego. W trakcie burzy potęgują się też opisane wcześniej dolegliwości bólowe: nasila się ból głowy, mogą dokuczać zawroty głowy związane z błędnikiem.

Co ciekawe, burze mogą oddziaływać na zdrowie również w mniej oczywisty sposób. Naukowcy zaobserwowali zjawisko tzw. astmy burzowej – po burzy z piorunami wzrasta liczba ataków astmy w populacji. Tłumaczy się to rozbijaniem w czasie burzy cząsteczek pyłków i pleśni na mniejsze fragmenty, które łatwiej przenikają do dróg oddechowych. Dla alergików burza oznacza więc często pogorszenie objawów astmy lub alergii wziewnych. Burzom towarzyszą również gwałtowne porywy wiatru, a silny wiatr sam w sobie bywa czynnikiem obciążającym – halny (ciepły, porywisty wiatr w górach) od dawna znany jest z negatywnego wpływu na samopoczucie, powodując bóle głowy, bezsenność i rozdrażnienie.

Pogoda a nastrój i problemy ze snem

Zmienna pogoda oddziałuje nie tylko na ciało, ale i na psychikę. Wielu z nas doświadcza pogorszenia nastroju przy długotrwałej niepogodzie. Brak słońca i niskie ciśnienie może powodować uczucie przygnębienia, apatię, a nawet nasilenie objawów depresyjnych. W okresie jesienno-zimowym, gdy dni są krótkie i dominują fronty niżowe, częściej czujemy smutek i spadek motywacji. Z kolei tuż przed burzą część osób staje się nerwowa i drażliwa, odczuwając niewytłumaczalny niepokój. Jest to związane z oddziaływaniem gwałtownych zmian pogody na układ nerwowy. Wahania parametrów atmosferycznych zaburzają również nasz rytm dobowy – typowe są wówczas kłopoty ze snem. Jedni odczuwają ciągłą senność, mają problem z dobudzeniem się o poranku, inni przeciwnie – narzekają na bezsenność i płytki, przerywany sen. Również jakość snu może się pogarszać przy gorszej pogodzie – częściej męczą nas koszmarne sny i wybudzenia. W efekcie następnego dnia czujemy się jeszcze bardziej zmęczeni, co zamyka błędne koło złego samopoczucia.

Warto dodać, że pogoda może czasem zaostrzać objawy istniejących chorób przewlekłych. Przykładowo w czasie wahań pogody częściej aktywują się dolegliwości reumatyczne stawów, bóle mięśni, a także objawy ze strony układu pokarmowego (np. nadkwasota, dolegliwości dwunastnicy). Osoby chore na nadciśnienie lub niewydolność serca mogą silniej odczuwać swoje schorzenia podczas nagłego ochłodzenia lub ocieplenia. U astmatyków napływ chłodnego, wilgotnego powietrza (często towarzyszący burzom) może prowokować ataki duszności. Nasz organizm stanowi całość – gdy pogoda rzuca mu wyzwanie, pogarsza się zarówno kondycja fizyczna, jak i psychiczna.

Jak łagodzić objawy meteopatii?

Choć wpływu pogody nie da się całkowicie wyeliminować, osoby wrażliwe na zmiany atmosferyczne mogą podjąć kroki, by złagodzić swoje dolegliwości. Przede wszystkim warto śledzić prognozy biometeorologiczne (tzw. biomet). Jeśli zapowiadane są bardzo niekorzystne warunki, lepiej zaplanować wtedy mniej obciążające aktywności. Dzień przed spodziewanym załamaniem pogody zadbajmy o organizm – pomoże długi, nieprzerwany sen, odpowiednie nawodnienie i chwila relaksu, co pozwoli ograniczyć negatywny wpływ pogody na samopoczucie. Gdy mamy skłonność do bólów głowy przy niskim ciśnieniu, warto pamiętać o wypiciu mocniejszej kawy lub herbaty. Przy nerwowości w czasie upałów czy burz można sięgnąć po ziołowe środki uspokajające (melisa, lawenda) – o ile nie ma przeciwwskazań zdrowotnych. Na dłuższą metę najlepszą metodą jest stopniowe hartowanie organizmu na kaprysy aury. Specjaliści zalecają regularny kontakt z przyrodą i częste przebywanie na świeżym powietrzu – spacery, aktywność fizyczną na dworze, korzystanie ze słońca i ruchu powietrza. Taka naturalna „terapia klimatem” pomaga przyzwyczaić ciało do zmian i zwiększa jego odporność na czynniki pogodowe. Dzięki temu z czasem objawy meteopatii mogą stać się łagodniejsze.

Na koniec pamiętajmy, że reakcje organizmu na pogodę są indywidualne. Nie każdy odczuje wszystkie opisane objawy – niektórzy są bardziej odporni na kaprysy aury. Jednak jeśli zaliczasz się do grona meteopatów, świadomość mechanizmów rządzących twoim samopoczuciem może pomóc lepiej się do nich przygotować. Pogoda ma duży wpływ na organizm człowieka, więc wsłuchujmy się w sygnały wysyłane przez nasze ciało i starajmy się mądrze na nie reagować. Z odrobiną uwagi i profilaktyki nawet niesprzyjające warunki atmosferyczne staną się bardziej znośne.

Romana Makówka