Coraz więcej fałszywych leków, podrabiana jest m.in. aspiryna. Nawet farmaceuta nie znajdzie różnicy

Problem podrabianych leków w naszym kraju jest ogromny. - W Polsce najczęściej fałszowane są leki na potencję, odchudzanie i sterydy. Te grupy produktów niestety można kupić w każdej nielegalnej internetowej aptece – powiedział w rozmowie z PAP prof. Zbigniew Fijałek z Zakładu Farmacji Kryminalistycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Do najczęściej podrabianych leków należą te stosowane na szeroką skalę. Największe zagrożenie dla zdrowia i życia stanowią przekroczone normy w lekach "z lewego źródła".

Podrabiane leki w Polsce i przekroczone normy

Fałszowanie leków może odbić się negatywnie na zdrowiu osób, które będą miały z nimi styczność, głównie z powodu przekroczonych maksymalnych dawek dopuszczalnych w lecznictwie.

- Zdarzają się preparaty, w których normy są przekroczone, nawet o 300 proc. Wtedy istnieje już bardzo duże zagrożenie dla zdrowia osób, które przyjmują takie leki - powiedział prof. Zbigniew Fijałek z Zakładu Farmacji Kryminalistycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Podrabiają viagrę i środki na odchudzanie

- Po viagrze kupowanej bez recepty jest udokumentowanych kilkaset zgonów na świecie. Na rynku bywały takie tabletki, że miały dwa, a nawet trzy razy więcej substancji aktywnych, niż maksymalna dawka dopuszczona w lecznictwie. Fałszerze podrabiają również leki mające wspomagać odchudzanie. W tym wypadku należy pamiętać, że nie ma bezpiecznych i skutecznych preparatów na zmniejszenie masy ciała, są albo bezpieczne, albo skuteczne - kontynuował prof. Zbigniew Fijałek.

Sterydy anaboliczne i produkty dopingujące

Problem fałszywych leków dotyczy także sterydów i produktów zapewniających "doping" sportowcom.

- Te substancje są sprzedawane również na masową skalę dla sportowców amatorów, uprawiających różne dyscypliny. Sterydy anaboliczne w bardzo dużym stopniu to olejowe roztwory w fiolkach. Na szczęście dla wszystkich w oleju nie rozwijają się drobnoustroje i tylko dlatego wśród osób zażywających te substancje nie dochodzi do masowych zgonów - wyjaśnił prof. Fijałek.

Podróbki są tak dobre, że nie odróżni ich lekarz czy farmaceuta

Fałszerze podrabiają nie tylko produkt finalny w postaci leku, ale także opakowania. Prof. Zbigniew Fijałek przyznaje, że odróżnienie oryginału od podróbki może stanowić problem nawet dla ekspertów z branży medycznej.

- Żaden pacjent, lekarz, czy farmaceuta nie odróżni dobrze sfałszowanego leku od leku oryginalnego. Wszystko przez to, że fałszerze najwięcej wysiłku wkładają w wyprodukowanie identycznego opakowania. Podrabiana jest np. aspiryna, coraz częściej mamy do czynienia z fałszowaniem leków przeciwnowotworowych i przeciw białaczkowych, które są bardzo drogie. Jedno opakowanie potrafi kosztować od pięciu do nawet 30 tys. euro. Stąd przychody zorganizowanych grup przestępczych są ogromne - tłumaczył ekspert.

Przestępczość farmaceutyczna ma wymiar międzynarodowy

Skala problemu przestępczości farmaceutycznej jest kolosalna, dlatego służby poszczególnych krajów powinny ze sobą ściśle współpracować.

W 2021 r. podczas jednej z akcji zatrzymano 13 osób. W trakcie przeszukania znaleziono m.in. tysiące podrobionych opakowań i gotowe wyroby o łącznej wartości co najmniej 25 milionów złotych. Były wśród nich leki onkologiczne, psychotropowe, środki na potencję i inne.

"Substancje powstają w garażach, są mieszane w małych betoniarkach, a później porcjowane"

Czarny rynek leków rozwija się w różnych miejscach. Nie ma tam mowy o zachowaniu jakichkolwiek standardów higieny czy bezpieczeństwa.

- Jeśli chodzi o składy sfałszowanych preparatów, to tutaj panuje zupełna dowolność. Rzecz jasna taka produkcja nie podlega żadnym normom jakości. Substancje powstają w garażach, są mieszane w małych betoniarkach, a później porcjowane np. na tabletki - powiedział prof. Fijałek.

Internetowe apteki

Podrabiane preparaty można kupić bez recepty w Internecie, a dokładniej w nielegalnych aptekach internetowych, których na czarnym rynku nie brakuje.

- Dwa lata temu podczas badań prowadzonych w Stanach Zjednoczonych, ujawniono działanie ponad 11 tys. nielegalnych aptek internetowych. To nie jest tak, że trudno trafić na taką aptekę, jest wprost przeciwnie. 30 największych przestępczych sieci aptek używa 54 tys. fałszywych stron internetowych sprzedających leki na receptę bez recepty, w tym zawierające substancje kontrolowane - podkreślał prof. Fijałek.

Po czym rozpoznać nielegalną aptekę internetową?

Skala problemu determinuje poszukiwanie nowych rozwiązań. Jednym z nich było wprowadzenie w 2014 roku przez Komisję Europejską wspólnego logo, umożliwiające identyfikację legalnych aptek. Ma ono postać białego krzyżyka z czterema paskami w tle: trzy są w odcieniach zieleni, jeden jest szary. Ponadto, logo legalnej apteki internetowej musi zawierać flagę państwa, w którym apteka ma siedzibę.

Marcelina Dzięciołowska