Co wiemy o aftach [WYNIKI SONDY]
Afty w jamie ustnej są często spotykaną dolegliwością. Przyczyny ich powstawania są różne - od nieodpowiedniej higieny jamy ustnej, przez wyrzynające się zęby, po mechaniczne uszkodzenia. Zwykle znikają samoistnie, ale zanim to nastąpi potrafią skutecznie uprzykrzyć codzienne funkcjonowanie. Co wiemy o aftach?
Zaprosiliśmy użytkowników Poradnikzdrowie.pl do wzięcia udziału w sondzie i udzielenia odpowiedzi na pytania dotyczące higieny jamy ustnej i problemów z aftami. Czy tak naprawdę wiemy, jak rozpoznać afty, jak im zapobiegać i jak leczyć kiedy już się pojawią?
84 proc. osób biorących udział w sondzie określiło afty jako bolesne, okrągłe lub owalne owrzodzenia w jamie ustnej. Dla 13 proc. afty to inaczej pleśniawki, z kolei 3 proc. postrzega afty jako rodzaj bakterii.
W obliczu tych statystyk warto podkreślić, że aft - czyli zmian nadżerkowych lub wrzodziejących w jamie ustnej - nie należy mylić z białymi lub biało-czerwonymi wykwitami, pojawiającymi się w wyniku infekcji grzybiczej, potocznie określanymi jako pleśniawki. Leczenie pleśniawek u osób ogólnie zdrowych wymaga terapii przeciwgrzybiczej, a także wdrożenia odpowiedniej higieny jamy ustnej i diety1).
Z kolei leczenie aft należy rozpocząć od doprowadzenia jamy ustnej do właściwego stanu higienicznego oraz usunięcia ewentualnych czynników urazowych i drażniących. Warto stosować także miejscowe preparaty, które izolują aftę od czynników drażniących, łagodzą ból oraz wspomagają naturalny proces gojenia (np. Anaftin). Z tym stwierdzeniem zgadza się najwięcej, bo aż 99 proc. uczestników sondy.
Jednocześnie znakomita większość ankietowanych (97 proc.) wskazała uszkodzenia mechaniczne, osłabienie odporności i nieodpowiednią higienę jamy ustnej jako możliwe przyczyny powstawania aft. Jedynie 2 proc. ankietowanych jako przyczynę wystąpienia dolegliwości wskazało spożywanie soków cytrusowych, a 1 proc. – spożywanie zimnych posiłków i napojów.
Należy jednak pamiętać, że większość zmian nadżerkowych lub wrzodziejących w jamie ustnej (poza urazem mechanicznym) ma podłoże ogólnoustrojowe, które powinno zostać ustalone. Dlatego za niezbędny element właściwej terapii należy uznać badanie lekarskie.
W 80% przypadków nawracających zmian obserwuje się afty małe, które goją się w ciągu 1-2 tygodni. U około 10% pacjentów stwierdza się duże, utrzymujące się nawet kilkanaście tygodni owrzodzenia, tzw. afty Suttona. Niekiedy wykwity obejmują cały obszar błony śluzowej jamy ustnej i przybierają postać aft opryszczkopodobnych.
W najcięższych przypadkach bolesne zmiany mogą nawracać parę razy w miesiącu przez wiele lat. Do ich powstawania mogą przyczynić się zaburzenia układu odpornościowego, niedobory żelaza i witaminy B12, a u najmłodszych – choroby pasożytnicze. Podobne wykwity błony śluzowej jamy ustnej mogą być objawem chorób ogólnoustrojowych, w tym alergii, zespołu Behçeta, niedokrwistości Addisona-Biermera, a nawet nieswoistych zapaleń jelit, czy celiakii. W diagnostyce aft nawracających istotne jest wykluczenie podłoża chorobowego oraz wykonanie badań, w tym morfologii krwi oraz poziomu żelaza i witaminy B12.
Wybierając preparat do stosowania miejscowego, należy wziąć pod uwagę rodzaj i umiejscowienie zmian. Przykładowo, żel sprawdzi się przy pojedynczych i łatwo dostępnych zmianach, ale w przypadku trudno dostępnych miejsc jamy ustnej (np. na podniebieniu miękkim czy tylnej ścianie gardła) lepszym wyborem może być spray. W przypadku licznych i rozlanych zmian (np. u pacjentów ortodontycznych) można wybrać płyn do płukania jamy ustnej. Nie bez znaczenia jest również zdolność preparatu do utrzymania się na zmienionej chorobowo tkance, czyli jego zdolności adhezyjne. Obecność śliny i ruchy języka znacznie obniżają skuteczność i czas działania preparatów przeznaczonych do stosowania miejscowego. Dłużej utrzymają się te zawierające polimer poliwinylopirydonu (PVP) lub kwas hialuronowy, ponieważ tworzą one bioadhezyjną warstwę na podrażnionym dziąśle.
dr n. med. Joanna Rasławska-Socha
97 proc. osób biorących udział w naszej ankiecie jest świadomych, że problem aft dotyczy zarówno dorosłych jak i dzieci. Wybierając preparat na afty i uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej u dziecka należy sprawdzić, czy jest on przeznaczony dla najmłodszych (wiele preparatów dostępnych na rynku nie jest zarejestrowanych do stosowania u dzieci). Warto także wybrać ten, który ma dobry, akceptowalny przez dziecko smak i jest łatwy w aplikacji.
Tyle samo ankietowanych (97 proc. uczestników badania) zdaje sobie także sprawę z tego, że nieodpowiednia higiena jamy ustnej może doprowadzić m.in. do aftowego zapalenia jamy ustnej.
Jak dbać o higienę jamy ustnej? Większość uczestników badania nie ma wątpliwości – szczotkowanie raz dziennie, unikanie słodyczy i żucie gumy po posiłku nie wystarczy. Należy myć zęby po każdym posiłku (koniecznie rano i wieczorem), nitkować i używać specjalnych płynów do płukania – uważa 98 proc. ankietowanych.
A co jeśli afty już się pojawią? Godnym polecenia jest preparat Anaftin, którzy szybko chroni przed bólem tworząc bioadhezyjną ochronną warstwę na odsłoniętych zakończeniach nerwowych. Występuje w 3 formach: żelu, spray’u i płynu do płukania jamy ustnej. Można go stosować zarówno u dorosłych jaki dzieci.
Porady eksperta
![Stan przedcukrzycowy dotyczy nawet 5 mln Polaków. Ciebie też? Sprawdź to [TEST]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-TRZ7-kaJ1-ptSh_cukrzyca-pomiar-cukru-320x213.jpg)
