Spis treści
Kalprotektyna to substancja, która pojawia się w organizmie, gdy toczy się w nim stan zapalny. Kalprotektynę nazywa się nawet markerem stanu zapalnego, czyli "wykrywaczem" procesu zapalnego. W czasie trwania zapalenia poziom kalprotektyny jest podwyższony w osoczu, płynie stawowym, moczu, ślinie, a także w kale (stolcu). W tym ostatnim przypadku może to wskazywać na stan zapalny układu pokarmowego.
Kalprotektyna - wskazania do wykonania badania
- podejrzenie lub monitorowanie leczenia już rozpoznanych nieswoistych zapaleń jelit - m.in. choroby Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącego zapalenie jelita grubego, a więc pojawienie się objawów, takich jak, m.in.:
- nawracające biegunki (z krwią i śluzem)- bóle brzucha- utrata apetytu
Badanie nie jest refundowane przez NFZ. Jego cena to ok. 150 zł.
- ostre stany zapalne jelita
- pacjenci, którzy przechodzili operację wycięcia polipów jelita grubego
- odróżnienie nieswoistych zapaleń jelit (IBD) od zespołu jelita drażliwego (IBS) lub zaburzeń czynnościowych jelit (choroby te dają podobne objawy)
- podejrzenie stanu zapalnego w jamie ustnej
Brytyjskie wytyczne NICE z 2015 r. rekomendują pomiar kalprotektyny w kale jako badanie uzupełniające w diagnostyce różnicowej IBD i IBS u osób ze świeżym początkiem objawów klinicznych, u których nie podejrzewa się procesu nowotworowego.
Kalprotektyna - na czym polega badanie?
Badanie polega na oznaczeniu kalprotektyny w próbce kału. Poziom kalprotektyny w próbce pozostaje stały nawet przez 7 dni. Ponadto nie ulega dziennym wahaniom – wystarczy jedna próbka, aby otrzymać miarodajny wynik.
Kalprotektyna - normy
- < 50 μg/g - mieści się w normie. Wynik w zakresie normy wyklucza proces zapalny w jelicie. Przyczyną dolegliwości prawdopodobnie jest zespół jelita drażliwego
- 50-150 μg/g - słabo dodatni (pacjenci powinni być monitorowani, w razie potrzeby można powtórzyć test po 6-8 tygodniach)
- >150 μg/g - wskazuje na aktywny proces zapalny i wymaga szybkiego rozszerzenia diagnostyki (kolonoskopii, badań kontrastowych RTG, dalszych badań laboratoryjnych)
Kalprotektyna podwyższona
U pacjentów z IBD dochodzi do rozszczelnienia bariery jelitowej i nasilonego przenikania leukocytów przez ścianę jelita, co w konsekwencji prowadzi do zwiększonego uwalniania kalprotektyny do kału.
Należy jednak pamiętać, że kalprotektyna w kale nie jest markerem specyficznym tylko dla nieswoistych zapaleń jelit. Jej stężenie wzrasta także w:
- nowotworach jelita grubego
- aktywnych chorobach reumatycznych
- ostrym zapaleniu trzustki
- marskości wątroby
- zapaleniu płuc
- po znacznym wysiłku
- w trakcie przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ)
Z kolei po intensywnym leczeniu hormonami kory nadnerczy jej stężenie obniża się.
Kalprotektyna - badanie, które pozwala uniknąć kolonoskopii
Nieswoiste zapalenia jelit stanowią duży problem diagnostyczny i terapeutyczny. Do niedawna w diagnostyce w pierwszej kolejności zlecane było badanie kolonoskopowe, które jest inwazyjne. Badanie stężenia kalprotektyna pozwala ich uniknąć. Wg badań klinicznych czułość testów u dorosłych sięga tu 83-100 proc., a swoistość 60-100 proc. U dzieci czułość wynosi 95-100 proc., natomiast swoistość 44-93 proc. Jeśli więc kalprotektyna jest w normie, nie trzeba wykonywać kolonoskopii. Jeśli jednak badanie wykaże, że poziom kalprotektyny jest podwyższony, może to sugerować nieswoiste zapalenie jelit. Wówczas konieczna jest kolonoskopia, dzięki której można postawić ostateczne rozpoznanie.
