Wirus HIV a ciąża - zrób test na obecność wirusa

Czy wiesz, że każda kobieta w ciąży powinna wykonać test na HIV? Każda, nawet ta, która od lat ma stałego partnera. Często właśnie przez niego zostaje zakażona wirusem HIV. Niekiedy dowiaduje się o tym dopiero po urodzeniu dziecka, gdy okazuje się, że ono również jest zakażone. Przeniesieniu wirusa HIV z matki na dziecko można zapobiec. Ciężarna będąca nosicielem ma blisko 100-proc. szansę na urodzenie zdrowego dziecka. Wystarczy, że w czasie ciąży wykona test na HIV, a jeśli okaże się, że wynik jest pozytywny – podda się odpowiedniemu leczeniu.

Spis treści

1. Dowiedz się jak wygląda test na HIV [WIDEO]
2. W Polsce zaledwie 10 proc. kobiet w ciąży wykonuje test na HIV
3. Jesteś w ciąży i masz HIV? Możesz urodzić zdrowe dziecko!
4. Leczenie matki z HIV jest dla dziecka bezpieczne
5. Jestem w ciąży i mam HIV. Gdzie szukać pomocy?

Kontakty seksualne są obecnie najczęstszą drogą przenoszenia HIV. W Polsce od kilku lat rośnie częstość zakażeń HIV przenoszonych w kontaktach heteroseksualnych, rośnie też liczba kobiet zakażonych HIV.

Jeśli jesteś w ciąży i lekarz zleca ci test na HIV, nie odmawiaj, mówiąc: „To mnie nie dotyczy”. Zakażenie wirusem HIV dotyczy każdego, nie tylko – jak się powszechnie uważa - osób z tzw. grup ryzyka, czyli osób homoseksualnych, przyjmujących narkotyki drogą dożylną czy prostytutek. Zarazić może się każdy, kto prowadzi życie seksualne. Zwłaszcza kobiety, ponieważ u nich do zakażenia wirusem HIV dochodzi łatwiej niż u mężczyzn.

Wiele z nich zostaje zarażonych wirusem HIV przez swojego stałego partnera seksualnego (niekiedy pierwszego i jedynego) lub męża. Jednak kobiety nie dopuszczają do siebie myśli, że mogłyby się zarazić w ten sposób. W związku z tym nie wykonują badań, także przed i w czasie ciąży. A wirus HIV może się przenieść także z matki na dziecko – w czasie ciąży, porodu oraz podczas karmienia piersią.

Ryzyko odmatczynego zakażenia HIV w jego naturalnym przebiegu wynosi 15–30 proc. Przy karmieniu piersią ponad 6 miesięcy lub karmieniu mieszanym wzrasta do ok. 50 proc.¹ Od początku epidemii HIV w naszym kraju zarejestrowano ok. 200 zakażeń u dzieci. 90 proc. z nich uległo infekcji na drodze transmisji wertykalnej (z matki na dziecko).¹ Należy zaznaczyć, że zakażenie HIV u dziecka ma znacznie szybszy postęp, większe jest ryzyko rozwoju AIDS i śmierci w porównaniu z dorosłymi.

Dowiedz się jak wygląda test na HIV [WIDEO]

Jeśli twój ginekolog nie zlecił ci testu na HIV, poproś go o to.

W Polsce zaledwie 10 proc. kobiet w ciąży wykonuje test na HIV

Przeniesieniu wirusa HIV z matki na dziecko można zapobiec. Pierwszym, niezbędnym warunkiem takiego sukcesu, jest świadomość kobiety, że jest zakażona HIV. Pozwala ją uzyskać badanie. W krajach Unii Europejskiej test na HIV wykonuje nawet 60 proc. kobiet, które spodziewają się dziecka, a w Polsce zaledwie ok. 10. proc.²

Przyczyn takiego stanu jest kilka. Kobiety uważają, że skoro nie biorą narkotyków, nie sypiają z przypadkowymi mężczyznami i od dłuższego czasu są w stałym związku, to nie mogło dojść do zakażenia. Poza tym pokładają dużą ufność w swoich partnerach i nie dopuszczają myśli o ich zdradzie. Inne kobiety mają świadomość, że w ich życiu zdarzyły się tzw. sytuacje ryzykowne, ale lęk przed możliwym wynikiem jest dla nich na tyle paraliżujący, że wolą go nie znać.³ Część kobiet po prostu nie wie, że powinny wykonać takie badanie.

Sytuacji nie poprawiają lekarze. Jak zauważył Marek Michalak, Rzecznik Praw Dziecka, odsetek lekarzy położników, zalecających kobietom w ciąży badania w kierunku HIV, nie przekracza 30 proc.⁴

Tymczasem zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Zdrowia, dotyczącymi opieki nad ciężarną z ciążą fizjologiczną, badanie w kierunku HIV powinno być wykonywane dwukrotnie.

 – Pierwszy raz na początku ciąży (do 10. tygodnia) i drugi w przedziale 33-37 tydzień – mówi dr Barbara Grzechocińska, ginekolog - położnik, adiunkt Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Powtórzenie testu jest bardzo ważne, ponieważ pierwszy wynik może być fałszywie ujemny.

 – Przeciwciała anty-HIV pojawiają się w przedziale od 2. do 24. tygodni po zarażeniu – wyjaśnia dr Grzechocińska. Jeśli badanie zostanie wykonane przed upływem tego czasu, zakażenie może nie zostać rozpoznane.

Kobiety ciężarne zakażone HIV mają blisko 100-proc. szansę na urodzenie zdrowego dziecka.

Jesteś w ciąży i masz HIV? Możesz urodzić zdrowe dziecko!

Drugim niezbędnym warunkiem, który kobieta zakażona HIV musi spełnić, by urodzić zdrowe dziecko, jest stosowanie leków antyretrowirusowych w czasie ciąży oraz porodu. Konieczne jest także podawanie ich noworodkowi przez pierwsze 4 tygodnie życia. 

– W przypadku stwierdzenia zakażenia HIV u ciężarnej istnieje możliwość natychmiastowego wdrożenia u niej leczenia antyretrowirusowego, które chroni ją przed zachorowaniem na AIDS, a płód przed zakażeniem – mówi prof. dr hab.  Brygida Knysz, Prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS, Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów Odpornościowych UM we Wrocławiu.

– Prawidłowa profilaktyka u ciężarnej i noworodka zmniejsza ryzyko zakażenia u dziecka < 0,5 proc., czyli w praktyce prawie całkowicie eliminuje ryzyko. Ponadto u takiej pacjentki istnieje możliwość monitorowania skuteczności leczenia antyretrowirusowego, co umożliwia ustalenie sposobu rozwiązania ciąży oraz sposobu stosowania profilaktycznie leków u noworodka – dodaje ekspert.

– Zaleca się, aby kobiety zakażone wirusem HIV rodziły drogą cięcia cesarskiego, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia dziecka podczas porodu – mówi dr Barbara Grzechocińska. Jednak w indywidualnych przypadkach można rozważyć poród drogami natury – zaznacza ginekolog.

Trzecim warunkiem, od którego zależy zdrowie dziecka, jest zakaz karmienia piersią przez zakażoną HIV matkę. Karmienie własnym pokarmem stwarza ryzyko przeniesienia zakażenia na dziecko.

• Badania krwi w ciąży - morfologia, test HIV, toksoplazmoza, cytomegalia
• Życie z osobą zakażoną HIV [WYWIAD]
• AIDS to wciąż temat tabu - wywiad z epidemiologiem Anną Marzec-Bogusławską

Test na HIV jest standardowym elementem opieki nad ciężarną. Potraktuj to badanie tak, jak każde inne.

Leczenie matki z HIV jest dla dziecka bezpieczne

– Leczenie antyretrowirusowe kobiety w ciąży jest bezpieczne dla dziecka. Posiadamy już wieloletnie doświadczenie w tym zakresie i nie obserwujemy u noworodka powikłań związanych z terapią antyretrowirusową u matki. – podkreśla prof. Brygida Knysz.

– W przypadku ciężarnych, u których leczenie związane z zakażeniem HIV zastosowano wcześniej, należy utrzymać dotychczasową terapię. Jeśli leczenie antyretrowirusowe zostaje wdrożone dopiero podczas ciąży, stosuje się określone leki, należące do najczęściej zalecanych w tym okresie - dodaje ekspert.

Kobieta w ciąży, która wie, że jest zakażona wirusem HIV, i poddała się leczeniu, może urodzić zdrowe dziecko. Dowodzą temu kobiety, które wspierają się na FORUM HIV/AIDS-Plus i Minus:⁵

To nie koniec świata!!!!!Ja też jestem seropozytywna i mam zdrowego,10-miesięcznego chłopca! Okaz zdrowia! Nie martw się na zapas, tylko szoruj do kliniki jak najprędzej.

Ja mam dwoje dzieci, które rodziłam już jako zakażona osoba - 12 letnią i 1,5 roczną córkę. Podczas pierwszej ciązy nie stosowałam żadnej profilaktyki, ponieważ jeszcze jej nie było, w drugiej natomiast leki brałam od 28 tyg ciąży. Wyniki młodszej córki do tej pory były ok, tzn nie wykryto u niej wirusa testami PCR ( 4-krotnie), badanie ostateczne planuję za ok pól roku, kiedy minie okres utrzymywania sie u niej moich przeciwciał hiv. Standardowo jest to okres ok 1,5 roku, ale moja starsza córka miała je do ponad 2 roku zycia, więc nie będe się spieszyć również tym razem. Dodam jeszcze, ze podczas prawidłowo przeprowadzonej procedury profilaktycznej u dziecka i matki ryzyko zakażenia wynosi 1%. Istotne jest regularne branie leków, poród w specjalistycznym oddziale, gdzie dostaniesz podczas porodu retrowir i podanie dziecku tego samego leku po urodzeniu do 6 tyg życia ( profilaktyka poekspozycyjna). Życzę ci powodzenia i nie denerwuj się , chociaz z doświadczenia wiem, ze to i tak prawie niemozliwe...trzymam za was kciuki.

Glowa do góry Twoje dzieciątko ma 98% szans że urodzi się zdrowe .Ja rownież mam hiv i urodziłam dziecko zdrowe jak ryba a teraz spodziewam się drugiego i jestem spokojna. Życzę POWODZENIA

Kobieta z HIV może nie tylko urodzić zdrowe dziecko, lecz także przez wiele lat cieszyć się macierzyństwem.

– Przy obecnym poziomie medycyny, zakażenie HIV jest traktowane jak choroba przewlekła, gdyż przy regularnie przyjmowanym leczeniu i opiece medycznej HIV nie odbiera lat życia – mówi dr. n. społ. Magdalena Ankiersztejn-Bartczak, Prezes Zarządu Fundacji Edukacji Społecznej.

Jestem w ciąży i mam HIV. Gdzie szukać pomocy?

– Otrzymanie diagnozy HIV to trudny moment w życiu każdego człowieka – mówi dr. n. społ. Magdalena Ankiersztejn-Bartczak. – Szczególnie ważne jest wsparcie dla kobiet w ciąży – podkreśla.

Osoby zakażone wirusem HIV, także kobiety w ciąży, wsparcia mogą szukać w stowarzyszeniach i fundacjach. Jedną z nich jest Fundacja Edukacji Społecznej (FES).

 – Fundacja Edukacji Społecznej prowadzi infolinie tel. 0800 14 14 23, gdzie kobiety seropozytywne wspierają osoby zakażone i ich bliskich – mówi dr Ankiersztejn-Bartczak. – Jednocześnie prowadzimy współpracę z prawnikiem, psychologiem, ginekologiem oraz lekarzem chorób zakaźnych, dzięki czemu kobiety ze wszystkimi problemami mogą się do nas zgłosić – dodaje.

Na terenie Polski działa kilkanaście organizacji, adresy można znaleźć na stronie www.aids.gov.pl

Źródło:1. www.aids.gov.pl2. Opieka nad kobietą HIV-plus. Praktyczny poradnik dla lekarzy medycyny rodzinnej i innych specjalności, Praktyczny poradnik dla lekarzy medycyny rodzinnej i innych specjalności, pod. red. dr hab. n. med. Justyna D. Kowalska. Warszawa 2016, s. 913. Raport. Postawy kobiet w ciąży i planujących ciążę wobec testowania na HIV, Warszawa 20144. Wystąpienie Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Zdrowia: www.brpd.gov.pl/sites/default/files/wyst_2016_07_01_mz.pdf5. FORUM HIV/AIDS-Plus i Minus: www.free4web.pl/3/2,55537,241837,5635589,0,Thread.html [Dostęp: 21.01.2019]

Monika Majewska