Jaką wybrać metodę antykoncepcji, gdy cierpisz na chorobę przewlekłą

Każda metoda antykoncepcji, a zwłaszcza antykoncepcja hormonalna należąca do farmakologicznych metod zapobiegania ciąży, zawsze powinna być dobrana indywidualnie. To szczególnie ważne, gdy kobieta cierpi na chorobę przewlekłą. Zobacz jaką metodę antykoncepcji stosować, gdy masz cukrzycę, choroby tarczycy, padaczkę czy nadciśnienie?

Spis treści

1. Tabletki hormonalne, wkładka domaciczna i prezerwatywa - przeciwwskazania
2. Zaburzenia lipidowe - metody antykoncepcji
3. Choroby tarczycy - metody antykoncepcji
4. Zapalenie wątroby typu B i C - metody antykoncepcji
5. Fakty o antykoncepcji
6. Choroby układu krążenia - metody antykoncepcji
7. Cukrzyca - metody antykoncepcji
8. Padaczka - metody antykoncepcji
9. Migrena - metody antykoncepcji
10. Nadciśnienie tętnicze - metody antykoncepcji

Nie ma takiego schorzenia, które uniemożliwiłoby dobranie skutecznej i jednocześnie bezpiecznej dla kobiety metody antykoncepcji. Nie zawsze jest to proste, często wymaga współpracy pomiędzy lekarzami różnych specjalności, ale zawsze można znaleźć jakiś sposób, aby umożliwić regulację płodności paniom, które nie planują zajścia lub nie powinny zajść w ciążę – nie tylko ze względów osobistych, ale przede wszystkim zdrowotnych.

Tabletki hormonalne, wkładka domaciczna i prezerwatywa - przeciwwskazania

Kobiety z chorobą zakrzepowo-zatorową nie mogą stosować tabletek hormonalnych z estrogenami. Dotyczy to także kobiet, które z powodu inwalidztwa, wypadku czy po operacji są unieruchomione. Takich tabletek powinny unikać panie po udarze mózgu, z zakrzepicą żył głębokich, po zatorze płucnym, a także z mutacją czynnika V Leiden (wrodzony, zmutowany czynnik układu krzepnięcia, który sprzyja zmianom zakrzepowo-zatorowym). Dla kobiet z tych grup antykoncepcją z wyboru są tabletki z progestagenem. Dobrą metodą jest też wkładka domaciczna (wewnątrzmaciczna) oraz prezerwatywa.

Zaburzenia lipidowe - metody antykoncepcji

Typowe tabletki antykoncepcyjne z etynyloestradiolem nie powinny być stosowane przez kobiety mające zaburzenia lipidowe, ponieważ estrogen ten zwiększa poziom cholesterolu LDL i zmniejsza poziom HDL. Tabletki z małą dawką progestagenu nie mają takiego działania.

Tabletką z wyboru będzie w takim przypadku (dostępna w aptekach od 2 lat) tabletka zawierająca naturalny estradiol, poprawiający parametry lipidowe. Estrogeny nie czynią szkód kobietom, które mają wysoki poziom cholesterolu przy prawidłowym ciśnieniu tętniczym. U pań z podwyższonym ciśnieniem i zaburzeniami lipidowymi przyjmowanie tabletek hormonalnych powinno być monitorowane poprzez częstsze badanie profilu lipidowego i mierzenie ciśnienia.

Choroby tarczycy - metody antykoncepcji

Pomimo przyjmowania hormonów, które leczą dolegliwości tarczycy, nie ma ograniczeń w stosowaniu antykoncepcji hormonalnej, a także barierowej, wkładki czy plastrów. Inne są bowiem obszary i mechanizmy działania przyjmowanych hormonów.

Zapalenie wątroby typu B i C - metody antykoncepcji

Kobiety zakażone wirusem zapalenia wątroby typu C nie powinny korzystać z żadnej antykoncepcji hormonalnej, gdyż zawsze jest ona obciążeniem dla uszkodzonej wątroby. Jeżeli kobieta współżyje, powinna stosować antykoncepcję barierową, np. krążki, prezerwatywy, które dodatkowo będą zabezpieczały partnera przed zakażeniem. Przy wirusie typu B sytuacja jest inna. Jeżeli wątroba nie jest uszkodzona, dopuszcza się antykoncepcję hormonalną, ale pod ścisłą kontrolą ginekologa i specjalisty chorób wątroby. Warto wiedzieć, że w obu przypadkach ciąża może być zagrożeniem dla kobiety i dziecka.

Fakty o antykoncepcji

Choroby układu krążenia - metody antykoncepcji

Chorobom tym sprzyjają: palenie tytoniu, otyłość, cukrzyca, nadciśnienie, podwyższone stężenie lipidów oraz wiek. Niektóre z tych czynników, np. otyłość, nie są same w sobie przeciwwskazaniem do stosowania tabletek z estrogenem. Ale gdy razem występują dwa czynniki ryzyka, np. palenie tytoniu i otyłość, należy unikać doustnych tabletek antykoncepcyjnych. U kobiet z chorobą niedokrwienną serca lub wadą zastawkową nie stosuje się dwuskładnikowej antykoncepcji doustnej, ponieważ rośnie ryzyko zatoru, nadciśnienia płucnego, zatrzymywania płynów w organizmie lub zapalenia wsierdzia. Ale jeżeli kobieta regularnie bierze leki zmniejszające krzepliwość krwi, bo ma wszczepioną sztuczną zastawkę – może przyjmować hormony, gdyż stosowane u niej leki przeciwkrzepliwe likwidują ryzyko zatoru.

Cukrzyca - metody antykoncepcji

Gdy choroba jest dobrze wyrównana, maleje ryzyko wad wrodzonych u płodu czy poronień wynikających z wysokiego stężenia glukozy we wczesnej ciąży. Dlatego do czasu wyrównania cukrzycy kobiety powinny stosować antykoncepcję. Złożone tabletki podwyższają stężenie glukozy i insuliny. Jeżeli kobieta oprócz cukrzycy nie ma choroby naczyń czy innych obciążeń ze strony układu krążenia, a cukrzyca nie trwa ponad 20 lat – może brać estrogeny, ale pod ścisłą kontrolą. Gdy dochodzi do podwyższenia poziomu cukru we krwi, przyjmowanie tabletek powinno się przerwać. Kobiety cierpiące na cukrzycę typu 1 lub 2 mogą też stosować wkładki domaciczne, bo nie łączy się to z ryzykiem częstszych stanów zapalnych narządów miednicy. Antykoncepcja hormonalna jest dozwolona dla kobiet obciążonych cukrzycą ciężarnych. Długie stosowanie niskodawkowych tabletek nie zwiększa u nich ryzyka wystąpienia cukrzycy. Poleca się też wkładkę uwalniającą lokalnie hormon – progestagen.

Padaczka - metody antykoncepcji

Stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych nie zwiększa podatności na wystąpienie drgawek. Liczba ataków może się zmniejszyć, bo progestageny podnoszą próg drgawkowy. Ale niektóre leki stosowane przy leczeniu padaczki obniżają skuteczność niskodawkowych tabletek. Podobnie jest z plastrami i krążkami, które zawierają etynyloestradiol i progestagen. Można polecić zwykłą wkładkę domaciczną albo uwalniającą hormon (Mirena).

Migrena - metody antykoncepcji

Kobiety, u których występują migreny z aurą, są zagrożone udarem mózgu i dlatego – niezależnie od wieku – nie powinny przyjmować złożonych tabletek antykoncepcyjnych. Panie powyżej 35. roku życia cierpiące na migreny bez aury też są zagrożone udarem, więc jeśli zdecydują się na antykoncepcję hormonalną złożoną, muszą ją stosować pod ścisłym nadzorem lekarza. Jeżeli bóle migrenowe lub innego rodzaju bóle głowy nasilają się w czasie przyjmowania złożonych tabletek antykoncepcyjnych, obniża się dawkę estrogenu lub progestagenu albo odrzuca się tabletki na rzecz innej metody antykoncepcji. Gdy bóle głowy pojawiają się w czasie miesiączki, lekarz zwykle zaleca ciągłe stosowanie złożonych tabletek antykoncepcyjnych (tylko jednofazowych), krążka lub plastrów.

Nadciśnienie tętnicze - metody antykoncepcji

Nadciśnienie zwiększa ryzyko powikłań związanych z przyjmowaniem hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Zagrożenie udarem mózgu jest wtedy 3–10 razy większe (zależy to od wieku) niż u kobiet zdrowych. W przypadku wysokiego nadciśnienia lub zmian naczyniowych preparaty z estrogenami są przeciwwskazane. Kobiety z łagodnym lub dobrze kontrolowanym nadciśnieniem mogą stosować tabletki zawierające tylko progestagen i metody niehormonalne, np. wkładki domaciczne z miedzią.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Konsultacja: prof. dr hab n. med. Romuald Dębski