Spis treści
Objawy abstynencyjne po odstawieniu leków nasennych, uspokajających czy przeciwlękowych pojawiają się wówczas, gdy pacjent zbyt szybko ogranicza dobowe dawki zażywanych substancji. Dotyczy to szczególnie popularnych benzodiazepin, czyli leków o działaniu przeciwlękowym, nasennym, relaksacyjnym i przeciwdrgawkowym. Wykazują one największy potencjał uzależniający, przez co organizmowi najtrudniej wrócić do równowagi fizycznej i psychicznej po ich odstawieniu.
Jakie są objawy zespołu abstynencyjnego po odstawieniu benzodiazepin i antydepresantów?
Objawy odstawienia po lekach uspokajających i nasennych (benzodiazepinach)
Benzodiazepiny to najpopularniejsza grupa leków przepisywana osobom z zaburzeniami lękowymi, cierpiącym na bezsenność oraz będącym w trakcie odwyku od substancji uzależniających (alkoholu, narkotyków). Stosowane są też w leczeniu niektórych typów padaczki. Wykazują bardzo skuteczne działanie w łagodzeniu napięć nerwowych – pacjent po rozpoczęciu kuracji niemal z dnia na dzień odczuwa wyraźne zmniejszenie dotychczasowych dolegliwości. Benzodiazepiny mają jednak drugie, bardzo niebezpieczne oblicze – szybko uzależniają. Ich zbyt długie zażywanie prowadzi do rozwoju tolerancji i konieczności zwiększania dziennych dawek dla uzyskania tego samego efektu terapeutycznego. Dlatego sugerowany, maksymalny czas ich stosowania to 1-2 tygodnie w przypadku bezsenności i 3-4 tygodnie w leczeniu zaburzeń lękowych. Wydłużanie terapii oraz niekontrolowane zwiększanie dawek niemal zawsze prowadzi do rozwoju silnego uzależnienia, które przypomina nałóg narkotykowy.
Nazwy handlowe popularnych benzodiazepin to: Xanax, Afobam, Zomiren (substancja czynna – alprazolam), Valium, Relanium (diazepam), Lorafen (lorazepam), Nitrazepam.
W związku z silnie uzależniającymi właściwościami benzodiazepin, ich odstawienie często powoduje szereg skutków ubocznych. Można podzielić je na objawy psychiczne i fizyczne.
Psychiczne objawy odstawienia benzodiazepin:
- niepokój, lęk i ataki paniki,
- drażliwość, skłonność do irytacji, agresji,
- fobie społeczne,
- bezsenność, koszmary nocne i inne zaburzenia snu,
- osłabienie pamięci i koncentracji,
- halucynacje, urojenia,
- myśli paranoidalne, depersonalizacja.
Fizyczne objawy odstawienia benzodiazepin:
- bóle i zawroty głowy,
- drętwienie kończyn,
- pobudzenie psychoruchowe,
- skurcze mięśni,
- dreszcze,
- nieostre lub/i podwójne widzenie,
- suchość i metaliczny smak w ustach,
- bóle brzucha, mdłości, wymioty, biegunka,
- szumy w uszach,
- nadwrażliwość na światło,
- zaburzenia łaknienia,
- wzrost ciśnienia krwi i przyspieszony puls,
- rumieńce,
- wysypki i swędzenie skóry.
Aby zminimalizować skutki uboczne, benzodiazepiny należy zawsze odstawiać pod kontrolą lekarza. Specjalista ustala tzw. scenariusz odstawiania, którego pacjent musi się trzymać przez cały proces odwyku. Określa on, kiedy i jak należy zmniejszać dawki, aby objawy abstynencyjne były jak najmniej dotkliwe.
Zanim na szeroką skalę zaczęto stosować benzodiazepiny, podstawową grupą leków uspokajających i nasennych były barbiturany. Szczyt ich popularności to lata 50., 60. i 70. XX wieku, w późniejszych latach zaczęto od nich odchodzić. Powodem był jeszcze większy niż w przypadku benzodiazepin potencjał uzależniający barbituranów. Dodatkowo leki te wywoływały stany euforyczne, co powodowało, że przez wiele osób traktowane były jak zamiennik narkotyków.
Barbiturany w większości krajów świata zostały wykreślone z list leków. Dostęp do nich można uzyskać jedynie drogą nielegalną.
Objawy odstawienia po lekach antydepresyjnych
Zespół abstynencyjny występuje także po nagłym odstawieniu leków przeciwdepresyjnych, ale nie ma on związku z ich uzależniającymi właściwościami. Wbrew obiegowym opiniom, nowoczesne leki antydepresyjne nie uzależniają. Mimo to ich stosowanie nie jest obojętne dla organizmu. Odstawienie leków antydepresyjnych z dnia na dzień zaburza poziom neurotransmiterów w mózgu i prowadzi do pojawienia się objawów abstynencyjnych. Dlatego, tak jak w przypadku benzodiazepin, antydepresanty należy ograniczać bardzo stopniowo pod kontrolą lekarza – takie postępowanie w dużej mierze pozwala zminimalizować skutki uboczne.
Objawy odstawienne po lekach antydepresyjnych to:
- rozchwianie emocjonalne,
- niepokój i rozdrażnienie,
- płaczliwość,
- skłonność do irytacji,
- bóle i zawroty głowy,
- bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki,
- nadwrażliwość na światło,
- bezsenność i koszmary senne,
- objawy grypopodobne: osłabienie, bóle mięśni, poty, dreszcze.
Symptomy te utrzymują się ok. 3 tygodni i ustępują po wznowieniu leczenia antydepresantami. W przypadku gdy pacjent zrezygnuje z dalszej terapii, istnieje duże ryzyko nawrotu depresji.
