Objawy abstynencyjne po odstawieniu leków nasennych, uspokajających i przeciwdepresyjnych

Nagłe odstawienie leków uspokajających lub nasennych prowadzi do rozwoju objawów abstynencyjnych. Podobne zjawisko zachodzi po odstawieniu leków antydepresyjnych, jednak ma dużo łagodniejszy charakter, ponieważ środki te nie uzależniają w takim stopniu jak benzodiazepiny. Jakie są objawy odstawienia leków psychotropowych?

Objawy abstynencyjne po odstawieniu leków nasennych, uspokajających czy przeciwlękowych pojawiają się wówczas, gdy pacjent zbyt szybko ogranicza dobowe dawki zażywanych substancji. Dotyczy to szczególnie popularnych benzodiazepin, czyli leków o działaniu przeciwlękowym, nasennym, relaksacyjnym i przeciwdrgawkowym. Wykazują one największy potencjał uzależniający, przez co organizmowi najtrudniej wrócić do równowagi fizycznej i psychicznej po ich odstawieniu.

Jakie są objawy zespołu abstynencyjnego po odstawieniu benzodiazepin i antydepresantów?

Objawy odstawienia po lekach uspokajających i nasennych (benzodiazepinach)

Benzodiazepiny to najpopularniejsza grupa leków przepisywana osobom z zaburzeniami lękowymi, cierpiącym na bezsenność oraz będącym w trakcie odwyku od substancji uzależniających (alkoholu, narkotyków). Stosowane są też w leczeniu niektórych typów padaczki. Wykazują bardzo skuteczne działanie w łagodzeniu napięć nerwowych – pacjent po rozpoczęciu kuracji niemal z dnia na dzień odczuwa wyraźne zmniejszenie dotychczasowych dolegliwości. Benzodiazepiny mają jednak drugie, bardzo niebezpieczne oblicze – szybko uzależniają. Ich zbyt długie zażywanie prowadzi do rozwoju tolerancji i konieczności zwiększania dziennych dawek dla uzyskania tego samego efektu terapeutycznego. Dlatego sugerowany, maksymalny czas ich stosowania to 1-2 tygodnie w przypadku bezsenności i 3-4 tygodnie w leczeniu zaburzeń lękowych. Wydłużanie terapii oraz niekontrolowane zwiększanie dawek niemal zawsze prowadzi do rozwoju silnego uzależnienia, które przypomina nałóg narkotykowy.

Nazwy handlowe popularnych benzodiazepin to: Xanax, Afobam, Zomiren (substancja czynna – alprazolam), Valium, Relanium (diazepam), Lorafen (lorazepam), Nitrazepam.

W związku z silnie uzależniającymi właściwościami benzodiazepin, ich odstawienie często powoduje szereg skutków ubocznych. Można podzielić je na objawy psychiczne i fizyczne.

Psychiczne objawy odstawienia benzodiazepin:

• niepokój, lęk i ataki paniki,
• drażliwość, skłonność do irytacji, agresji,
• fobie społeczne,
• bezsenność, koszmary nocne i inne zaburzenia snu,
• osłabienie pamięci i koncentracji,
• halucynacje, urojenia,
• myśli paranoidalne, depersonalizacja.

Fizyczne objawy odstawienia benzodiazepin:

• bóle i zawroty głowy,
• drętwienie kończyn,
• pobudzenie psychoruchowe,
• skurcze mięśni,
• dreszcze,
• nieostre lub/i podwójne widzenie,
• suchość i metaliczny smak w ustach,
• bóle brzucha, mdłości, wymioty, biegunka,
• szumy w uszach,
• nadwrażliwość na światło,
• zaburzenia łaknienia,
• wzrost ciśnienia krwi i przyspieszony puls,
• rumieńce,
• wysypki i swędzenie skóry.

Aby zminimalizować skutki uboczne, benzodiazepiny należy zawsze odstawiać pod kontrolą lekarza. Specjalista ustala tzw. scenariusz odstawiania, którego pacjent musi się trzymać przez cały proces odwyku. Określa on, kiedy i jak należy zmniejszać dawki, aby objawy abstynencyjne były jak najmniej dotkliwe.

Objawy odstawienia po lekach antydepresyjnych

Zespół abstynencyjny występuje także po nagłym odstawieniu leków przeciwdepresyjnych, ale nie ma on związku z ich uzależniającymi właściwościami. Wbrew obiegowym opiniom, nowoczesne leki antydepresyjne nie uzależniają. Mimo to ich stosowanie nie jest obojętne dla organizmu. Odstawienie leków antydepresyjnych z dnia na dzień zaburza poziom neurotransmiterów w mózgu i prowadzi do pojawienia się objawów abstynencyjnych. Dlatego, tak jak w przypadku benzodiazepin, antydepresanty należy ograniczać bardzo stopniowo pod kontrolą lekarza – takie postępowanie w dużej mierze pozwala zminimalizować skutki uboczne.

Objawy odstawienne po lekach antydepresyjnych to:

• rozchwianie emocjonalne,
• niepokój i rozdrażnienie,
• płaczliwość,
• skłonność do irytacji,
• bóle i zawroty głowy,
• bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki,
• nadwrażliwość na światło,
• bezsenność i koszmary senne,
• objawy grypopodobne: osłabienie, bóle mięśni, poty, dreszcze.

Symptomy te utrzymują się ok. 3 tygodni i ustępują po wznowieniu leczenia antydepresantami. W przypadku gdy pacjent zrezygnuje z dalszej terapii, istnieje duże ryzyko nawrotu depresji.