Rozstęp mięśni prostych brzucha - objawy, leczenie, ćwiczenia

Rozstęp mięśni prostych brzucha to rozejście się obu mięśni prostych brzucha na boki w obrębie kresy białej. Najczęściej pojawia się w ciąży lub po porodzie, choć może wystąpić także u mężczyzn. Jak sprawdzić, czy to rozstęp mięśni prostych brzucha? Jakie są jego objawy? Na czym polega leczenie? Kiedy konieczna jest operacja?  Do jakiego lekarza się udać z tą przypadłością?

Spis treści

1. Rozstęp mięśni prostych brzucha - przyczyny i czynniki ryzyka
2. Rozstęp mięśni prostych brzucha - objawy. Jak sprawdzić, czy to rozejście się mięśni prostych brzucha?
3. Rozstęp mięśni prostych brzucha - do jakiego lekarza się udać?
4. Rozstęp mięśni prostych brzucha - leczenie

Ważne jest wyeliminowanie do końca ciąży oraz w pierwszym okresie połogu ćwiczeń angażujących mięśnie skośne brzucha.

Rozstęp mięśni prostych brzucha (RMPB  – diastasis  musculorum rectorum) jest to rozejście się obu mięśni prostych brzucha na boki w obrębie kresy białej. Mięsień prosty brzucha znajduje się w samym jego centrum i dzieli się na dwie części, połączone kresą białą. Kresę białą stanowi mocne pasmo włókniste o długości około 33 cm i szerokości co najmniej 10 mm, biegnące pośrodkowo od wyrostka mieczykowatego (najniżej położona z trzech kości tworzących mostek człowieka) do spojenia łonowego. Mięśnie przylegają do siebie właśnie wzdłuż kresy białej - taka jest norma. Jednak w okresie ciąży, najczęściej w ostatnim trymestrze, kresa biała może ulec zwiotczeniu i poszerzeniu pod wpływem zwiększonego wydzielania hormonów – relaksyny i elastyny – które zmiękczają tkankę łączną. Po porodzie nie zawsze dochodzi do samoistnego powrotu mięśni prostych do prawidłowego położenia. W takim przypadku rozpoznaje się rozstęp (rozejście) mięśni prostych brzucha.

Rozstęp mięśni prostych brzucha - przyczyny i czynniki ryzyka

Ryzyko rozejścia się mięśni prostych brzucha zwiększają:

• wysoka waga urodzeniowa dziecka
• ciąża mnoga
• kolejne ciąże
• nadmierna praca mięśni brzucha w ostatnim trymestrze ciąży - należy wyeliminować do końca ciąży oraz w pierwszym okresie połogu zwłaszcza ćwiczenia angażujące mięśnie skośne brzucha. Mięśnie te poprzez powięzie łączą się z mięśniami prostymi, a ich przyczepem końcowym jest kresa biała. Z tego powodu ćwiczenia związane z obracaniem lub zginaniem tułowia w bok mogą powodować powiększanie się rozstępu

Niektórzy wśród przyczyn wymieniają też otyłość, jednak zauważono, że rozejście się mięśni prostych brzucha często spotyka się u szczupłych i drobnych kobiet, którym brzuch bardzo w czasie ciąży urósł.

Z niektórych badań wynika, że rozstęp mięśni prostych brzucha nie występował u kobiet, które stosowały  systematyczne ćwiczenia mięśni brzucha jeszcze przed zajściem w ciążę, co pozwala wnioskować, że osłabienie  mięśni brzucha może mieć także związek z występowaniem rozstępu.

Przyczyną rozstępu mięśni prostych brzucha u mężczyzn najczęściej jest otyłość, szczególnie typu (androidalnego), w której tłuszcz gromadzi się głównie w brzuchu. Jeżeli do tego mężczyzna ma często kaszel (bo jest np. palaczem czy zmaga się z POChP), który podnosi ciśnienie w brzuchu,  to z czasem kresa biała po prostu tego nie wytrzymuje i ulega ona rozciągnięciu (rozejście - rozstęp - mięśni prostych), a niekiedy nawet pęknięciu (przepuklina kresy białej).

Rozstęp mięśni prostych brzucha - na czym polega ta przypadłość, jak można ją zdiagnozować? Wyjaśnia fizjoterapeutka, Joanna Mróz z Centrum Mamy i Dziecka w Pruszkowie

Rozstęp mięśni prostych brzucha - objawy. Jak sprawdzić, czy to rozejście się mięśni prostych brzucha?

Zwiotczenie i rozciągnięcie tkanki łącznej kresy białej nie daje dolegliwości bólowych innych. Aby rozpoznać rozstęp mięśni prostych brzucha należy wykonać specjalny test. Połóż się na plecach i zegnij nogi w kolanach. Stopy pozostają na ziemi. Następnie lekko unieś głowę - jak przy robieniu brzuszków. Potem ręką, palcami skierowanymi w dół, dotknij mięśni brzucha od mostka do pępka. Jeśli w brzuchu pojawia wyczujesz "dziurę", możesz w nią włożyć trzy, cztery palce, oznacza to, że cierpisz na rozstęp mięśni prostych brzucha. Wielu specjalistów zaleca rutynowe stosowanie testu na rozpoznanie RMPB w ostatnim  trymestrze ciąży oraz w połogu od 3 doby po porodzie fizjologicznym i cięciu cesarskim.

Ćwiczenia mogą być wprowadzane po zakończeniu okresu połogowego ponieważ przed jego ukończeniem nie należy wykonywać obciążających ćwiczeń fizycznych.

Rozstęp mięśni prostych brzucha - do jakiego lekarza się udać?

Z rozstępem mięśni prostych brzucha należy się udać do fizjoterapeuty zajmującego się rehabilitacją kobiet w ciąży i po porodzie.

Rozstęp mięśni prostych brzucha - leczenie

W przypadku stwierdzenia rozejścia się mięśni prostych brzucha w ciąży lub po porodzie zaleca się ograniczenie  czynności angażujących tłocznię brzuszną, takich jak podnoszenie cięższych przedmiotów.

Ważny jest także prawidłowy sposób wstawania z łóżka (z leżenia bokiem) czy zgięcie stawów kolanowych  i  biodrowych zamiast zginania tułowia podczas innych codziennych czynności.

W leczeniu rozstępu mięśni prostych brzucha można zastosować odpowiednie ćwiczenia. Mogą być one wprowadzane po zakończeniu okresu połogowego ponieważ przed jego ukończeniem nie należy wykonywać obciążających ćwiczeń fizycznych. Po porodzie fizjologicznym lub cięciu cesarskim odpowiednie ćwiczenia są zalecane od 3 doby 5 razy dziennie po 10 powtórzeń w serii. Należy je stosować do momentu zmniejszenia się rozstępu do ok. 1-2  cm. Można wtedy ostrożnie rozpocząć odpowiednie ćwiczenia wzmacniające mięśnie  brzucha, testując często  szerokość kresy białej.¹

Jakie ćwiczenia na rozstęp mięśnia prostego brzucha?  Wyjaśnia fizjoterapeutka, Joanna Mróz z Centrum Mamy i Dziecka w Pruszkowie

Monika Majewska