Światowy Dzień HIV i AIDS: nie bój się zbadać!

1 grudnia obchodzimy Światowy Dzień HIV i AIDS. W Polsce żyje około 20 000 osób z HIV, a codziennie 3-4 kolejne dowiadują się, że są nosicielami wirusa. Jednak samemu badaniu na jego obecność poddało się tylko około 10% Polaków. Tymczasem badanie jest anonimowe, bezpłatne i - w przypadku pozytywnego wyniku - pozwala wcześniej wdrożyć odpowiednie leczenie, umożliwiające normalne funkcjonowanie.

1 grudnia obchodzony jest Światowy Dzień AIDS i HIV. 38 milionów osób na świecie jest zakażonych HIV, a każdego dnia liczba ta wzrasta. Aż 90% Polaków uważa, że problem ich nie dotyczy i unika badania, często również ze wstydu. Tymczasem wczesne wykrycie wirusa i wdrożenie odpowiedniego leczenia pozwala na dożycie późnej starości.

Badanie na obecność wirusa HIV można przeprowadzić w każdym punkcie konsultacyjno-diagnostycznym na terenie całej Polski. Nie trzeba mieć skierowania, nie trzeba się też do niego specjalnie przygotowywać ani być na czczo. Test jest bezpłatny i anonimowy.

Strategia UNAIDS: 90-90-90: o co chodzi?

Strategia UNAIDS (Program Narodów Zjednoczonych ds. Zwalczania HIV/AIDS) zakłada, że do 2020 roku 90% osób zakażonych HIV będzie świadomych swojego stanu zdrowia, 90% pacjentów otrzyma terapię antyretrowirusową (ARV) i u 90% pacjentów uzyskana zostanie skuteczność leczenia.

Pierwsza 90-tka: świadomość choroby

Niestety Polacy testują się zbyt rzadko – tylko 10% obywateli naszego kraju kiedykolwiek wykonało badanie w kierunku HIV, podczas gdy w krajach zachodnich przetestowano już większość populacji. Szacuje się, że ok. 20% osób żyjących z wirusem w Polsce może nadal nie wiedzieć o swoim zakażeniu. Ponadto wzrasta liczba tzw. late presenters, czyli osób z późnym rozpoznaniem choroby.

Na poprawę tych statystyk może wpłynąć wzrost świadomości i wiedzy społeczeństwa na temat dróg zakażenia, testowania i dostępnych terapii antyretrowirusowych. W opinii społecznej problem HIV dotyczy grup marginalizowanych. Powoduje to piętnowanie osób zakażonych oraz niechęć do wykonywania badań, co z kolei zmniejsza wykrywalność wirusa. Prawie 90% Polaków uważa, że problem HIV ich nie dotyczy.

Druga 90-tka: dostęp do terapii w Polsce

Strategia UNAIDS zakłada również, że do opanowania epidemii HIV konieczne jest, aby 90% pacjentów otrzymało leczenie antyretrowirusowe (ARV).

Aktualnie leczeniem ARV objętych jest ponad 12 tys. polskich pacjentów (w tym około 100 dzieci). Pacjenci zakwalifikowani do terapii są pod bardzo dobrą opieką lekarzy specjalistów i mają natychmiastowy dostęp do leczenia ARV finansowanego ze środków publicznych. Z programu zdrowotnego przyjętego przez MZ mogą korzystać wszystkie osoby zakażone HIV, uprawnione do tego przez Ustawę o świadczeniach opieki zdrowotnej. W terapii wykorzystuje się kilka grup leków, w różnych schematach, zgodnie z międzynarodowymi standardami.

Trzecia 90-tka: skuteczność leczenia ARV

Ostatni element strategii UNAIDS zakłada, że do 2020 r. 90% pacjentów będzie leczonych skutecznie.

Wczesne wykrycie infekcji i odpowiednie leczenie ARV pozwala choremu dożyć późnej starości oraz skutecznie zmniejsza ryzyko przeniesienia infekcji na partnerów seksualnych czy noworodki. Istotnym efektem skutecznego leczenia jest ochrona partnera seksualnego, powszechnie mówimy o tym zjawisku U=U (Undetectable = Untrasmittable, czyli Niewykrywalny = Niezakaźny). Okazuje się, że u 90% pacjentów regularnie przyjmujących leki wirus w surowicy krwi jest niewykrywalny i nie powoduje zniszczeń w organizmie. Dzięki temu pacjenci z HIV mogą prowadzić normalne życie – pracować, zakładać rodziny i mieć zdrowe dzieci.

Co więcej, postęp medycyny sprawił, że nowoczesne leczenie antyretrowirusowe jest nie tylko skuteczne, ale i mniej uciążliwe dla pacjentów, którzy korzystają z niego latami. Szacuje się, że przeciętny dorosły pacjent (w wieku ok. 30 lat) z wirusem HIV w ciągu życia przyjmuje kilkadziesiąt tysięcy dawek różnych leków ARV. Jak wynika z ostatniego badania opinii pacjentów z HIV, prawie 60% z nich obawia się długoterminowego wpływu leczenia ARV na swoje zdrowie. Dlatego najnowsze osiągnięcia farmakologii pozwalają już na wdrożenie innowacyjnej terapii dwulekowej, która ogranicza liczbę przyjmowanych leków ARV. Mniej substancji chemicznych to mniejsze ryzyko działań niepożądanych i tym samym lepsza jakość życia.

Jak żyje się osobom z HIV w Polsce?

"HIVotetycznie, gdyby chodziło o ciebie?" to badanie przeprowadzone przez IQS na zlecenie GSK. Dotyczy ono perspektywy osób żyjących z HIV w Polsce. Badanie przeprowadzono w maju 2019 roku na 100-osobowej próbie osób żyjących z HIV. Celem badań było uzyskanie wiedzy o perspektywie pacjenta będącego na terapii antyretrowirusowej oraz ich podejścia do farmakoterapii antyretrowirusowej. 66% z badanych to mężczyźni, a 34% - kobiety. 56% badanych osób jest heteroseksualna, w 32% - homoseksualna, w 9% - biseksualna, w 2% - aseksualna. 1% osób odmówił odpowiedzi. 

7 na 10 pacjentów dobrze ocenia jakość swojego życia, 54% z nich dba o swoje zdrowie. 9 na 10 pacjentów może swobodnie rozmawiać ze swoim lekarzem prowadzącym o kwestiach związanych z HIV, a 9 na 10 pacjentów ma potrzebę wspólnego podejmowania decyzji na temat farmakoterapii ARV (lekami antyretrowirusowymi).

41% pacjentów, oprócz leków ARV, przyjmuje również inne leki na receptę. 97% badanych wierzy, że nowoczesne leki podniosą jakość ich życia, a ponad 75% badanych ma nadzieję, że postęp w nauce doprowadzi do całkowitego wyleczenia HIV. 

Jak przeciwdziałać dyskryminacji osób z HIV? Aż 57% z nich jej doświadczyło i uważa, że pomóc mogłyby: szeroka edukacja społeczeństwa (86%), szkolenia personelu medycznego (72%), szkolenia lekarzy POZ (63%).