Superbakterie w szpitalach. GIS o zakażeniach: "Najwyższe ryzyko na dwóch oddziałach"

Zakażenia szpitalne, zwłaszcza na oddziałach intensywnej terapii, to poważny problem systemu ochrony zdrowia. GIS alarmuje, że najwyższe ryzyko przenoszenia superbakterii i bakterii opornych na antybiotyki występuje właśnie na OIT. Najnowszy raport GIS ujawnia skalę zagrożenia.

Zakażenia szpitalne od lat pozostają jednym z najpoważniejszych problemów zdrowia publicznego. Według najnowszego raportu Głównego Inspektoratu Sanitarnego, oddziały anestezjologii i intensywnej terapii są „ogniskami szerzenia się drobnoustrojów wielolekoopornych”. Jak podkreśla GIS: „Analiza danych dotyczących zapadalności na zakażenia wywołane czynnikami alarmowymi w OIT dla dorosłych w Polsce potwierdza istnienie istotnego problemu epidemiologicznego”.

Zakażenia szpitalne – raport GIS: najwyższe ryzyko na oddziałach intensywnej terapii

Na oddziałach intensywnej terapii skupiają się wszystkie kluczowe czynniki ryzyka: ciężki stan kliniczny pacjentów, choroby współistniejące, duża liczba procedur inwazyjnych oraz szerokie stosowanie antybiotyków. To sprawia, że właśnie tu zakażenia rozprzestrzeniają się najłatwiej, a konsekwencje są wyjątkowo groźne dla pacjentów.

Superbakterie w szpitalach – rosnące zagrożenie dla pacjentów

W ostatnich latach coraz więcej mówi się o superbakteriach, czyli drobnoustrojach odpornych na wiele, a nawet wszystkie dostępne antybiotyki. Światowa Organizacja Zdrowia ostrzega, że jest to jedno z najpoważniejszych wyzwań XXI wieku: zakażenia wywołane przez superbakterie są znacznie trudniejsze do leczenia i prowadzą do wydłużenia pobytu w szpitalu oraz zwiększonej śmiertelności.

Jak podkreśla dr n. med. Grażyna Cholewińska-Szymańska, wojewódzka konsultant w dziedzinie chorób zakaźnych, ordynator Oddziału III w Wojewódzkim Szpitalu Zakaźnym w Warszawie: „Pracuję w szpitalu na oddziale zakaźnym, co oznacza, że do mnie trafiają już przypadki poważne, wymagające hospitalizacji albo intensywnego leczenia. Z tej perspektywy mogę powiedzieć, że największy problem stanowi sepsa, która może być spowodowana każdą jedną bakterią. Inna kwestia to bakteryjne zapalenia płuc, częste i niezwykle groźne zwłaszcza dla seniorów – czasami nie tylko z zajęciem miękkiej tkanki płucnej, ale z wysiękiem, z płynem w opłucnej. Regularnie trafiają do nas także pacjenci z ostrymi infekcjami pęcherza czy zapaleniem miedniczek nerkowych, które również leczy się bardzo trudno”.

Bakterie oporne na antybiotyki – szczególne zagrożenie na oddziałach intensywnej terapii

Raport GIS wskazuje, że na oddziałach intensywnej terapii najwyższy wskaźnik zapadalności dotyczy zakażeń wywołanych przez Gram-ujemne pałeczki z rzędu Enterobacterales, w szczególności szczepy produkujące beta-laktamazy o rozszerzonym spektrum substratowym. „Oznacza to, że ponad 5 proc. pacjentów hospitalizowanych na OIT ulega zakażeniu tymi trudnymi do leczenia drobnoustrojami” – podkreśla GIS.

Zakażenia szpitalne na OIT – "istotny problem epidemiologiczny"

Wysoka zapadalność występuje także w przypadku bakterii opornych na karbapenemy – według raportu 23,7/1 000 hospitalizacji. Szczególnie niepokojące są zakażenia i kolonizacje wywołane przez Klebsiella spp. oporne na karbapenemy (21,8/1 000 – zakażenia objawowe oraz 25,7/1 000 hospitalizacji – kolonizacja).

Niepokojące statystyki dotyczą również innych patogenów oportunistycznych, takich jak Acinetobacter spp. (29,6/1 000 hospitalizacji, w tym 2,4/1 000 szczepy oporne na kolistynę) oraz Pseudomonas aeruginosa (12,2/1 000 hospitalizacji, z czego 1,4/1 000 szczepy oporne na kolistynę).

GIS podkreśla: „Obserwacje krajowe pozostają spójne z danymi międzynarodowymi, według których OIT są środowiskami o najwyższym ryzyku transmisji patogenów opornych na leczenie”.

Jak zapobiegać zakażeniom szpitalnym? Kluczowe działania prewencyjne

Autorzy raportu nie mają wątpliwości, że w walce z zakażeniami szpitalnymi niezbędne jest wzmacnianie działań profilaktycznych. GIS wskazuje konieczność wdrożenia: „Wzmożonej kontroli higieny rąk i przestrzegania procedur aseptycznych, monitorowania kolonizacji pacjentów przy przyjęciu i w trakcie hospitalizacji, ograniczenia nieuzasadnionego stosowania antybiotyków, wdrażania skutecznych programów racjonalnej antybiotykoterapii oraz systematycznego nadzoru epidemiologicznego.”

Bez wdrożenia skutecznych standardów i programów racjonalnej antybiotykoterapii, ryzyko zakażeń szpitalnych będzie się zwiększać. Kluczowe znaczenie mają również regularne szkolenia personelu medycznego oraz monitorowanie występowania i transmisji patogenów opornych na leczenie.

Romana Makówka