Tętniak mózgu rozwija się, gdy dochodzi do osłabienia jednej z warstw tętnicy. Wówczas krew płynąca pod ciśnieniem zaczyna "wypychać" osłabiony fragment naczynia na zewnątrz. Tworzy się wypukłość, która powiększa się i może pęknąć. Nie wiadomo, jak często występują tętniaki mózgu. Szacuje się, że może je mieć nawet 7,9 proc. osób.
Tętniaki mózgu często nie dają żadnych objawów - te pojawiają się zwykle tylko, gdy wypukłość na tętnicy jest duża i uciska ważne struktury w mózgu, co sprawia, że chorego boli głowa lub ma zaburzenia neurologiczne. Dlatego wiele osób dowiaduje się o tym, że ma tętniaka dopiero wtedy, kiedy ten pęknie - w ten sposób ujawnia się blisko 90 proc. tętniaków mózgu.
Kofeina i alkohol zwiększają ryzyko pęknięcia tętniaka
Najczęstszą przyczyną pęknięcia tętniaka i związanego z nim krwotoku jest podwyższone ciśnienie tętnicze. Ryzyko pęknięcia mogą zwiększać wszelkie czynniki, które podnoszą ciśnienie, w tym również popularne napoje zawierające kofeinę, w tym kawa, a także alkohol - wówczas, kiedy są spożywane w nadmiarze.
Zależność ta była badana przez różnych naukowców. Ryzyko pęknięcia tętniaka związane z piciem kawy ocenili m.in. badacze z Japonii, którzy dowiedli, że jest ono najwyższe u osób, które piją pięć lub więcej filiżanek kawy dziennie. W badaniu tym poddano obserwacji 9941 uczestników, a naukowcy prócz picia kawy oceniali również wpływ innych potencjalnych czynników.
Z kolei związek picia alkoholu z pękniętym tętniakiem mózgu oceniali m.in. badacze z Brigham and Women's Hospital i Massachusetts General Hospital, bazując na danych 4701 pacjentów z 6411 potwierdzonymi radiologicznie tętniakami wewnątrzczaszkowymi zdiagnozowanymi w tym szpitalu. Ich analiza potwierdziła, że u osób pijących alkohol ryzyko pęknięcia tętniaka jest wyższe. Maleje jednak po pewnym czasie abstynencji.
Inne możliwe przyczyny pęknięcia tętniaka
Kilka lat temu zespół naukowców z uniwersytecie w Utrechcie kierowany przez Monique H.M. Vlak przeprowadził ankietę u osób, które doznały krwotoku podpajęczynówkowego (dane zbierano po trzech tygodniach od tego zdarzenia). Na ich podstawie zidentyfikowali aż osiem głównych czynników, które mogą wyzwolić pęknięcie tętniaka. Te czynniki to:
- picie dużych ilości kawy (10,9 proc. przypadków)
- intensywny trening (7,9 proc)
- uderzenie w nos (5,4 proc)
- wysiłek związany ze stosunkiem seksualnym (4,3 proc)
- zaparcia i mocne parcie na stolec (3,6 proc)
- picie napojów gazowanych z kofeiną (3,5 proc)
- zaskoczenie (2,7 proc)
- uczucie gniewu (1,3 proc).
Ryzyko pęknięcia tętniaka wzrasta również od razu po wypiciu alkoholu, ale szybko się obniża.
Jak podkreślili wtedy badacze, każdy z tych czynników niespodziewanie i na krótko podnosi ciśnienie tętnicze, co sprawia, że napięta ścianka tętnicy pęka, gdyż nie wytrzymuje naprężenia. Jak napisali w podsumowaniu badania, nie należy jednak rezygnować z wysiłku fizycznego, warto natomiast zmniejszyć picie napojów z kofeiną, zwłaszcza kawy, a także zapobiegać zaparciom, na przykład dzięki zmianie diety.
