Forum Medycyny Paliatywnej 2018 - wyzwania w zintegrowanej opiece paliatywnej

Już po raz trzeci w Warszawie spotykają się specjaliści medycyny paliatywnej z całej Polski rozmawiając między innymi o wyzwaniach w zintegrowanej opiece paliatywnej. Wydarzenie organizowane przez Polskie Towarzystw Medycyny Paliatywnej (PTMP) wpisało się już na stałe w kalendarz najważniejszych spotkań tematycznych związanych z medycyną paliatywną. Eksperci rozmawiać będą o prawie do godnego umierania oraz postępowaniu z pacjentem w ostatnich dniach życia. Istotnym zagadnieniem dyskutowanym podczas Forum będzie również farmakoterapia bólu oraz wybrane objawy somatyczne.

Jednak najważniejsze doniesienia z Forum odnoszą się do wytycznych dotyczących zasad postępowania żywieniowego u dorosłych pacjentów z nowotworem objętych opieką paliatywną oraz kwalifikacji do opieki paliatywnej i postępowania z pacjentem ze stwardnieniem bocznym zanikowym i stwardnieniem rozsianym.

- Leczenie żywieniowe u dorosłych pacjentów z nowotworem objętych opieką paliatywną to pierwsze tego typu zalecenia, które powstały z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego i Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej - mówi dr Aleksandra Ciałkowska-Rysz - Prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej, Kierownik Pracowni Medycyny Paliatywnej Katedry Onkologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi oraz Oddziału Medycyny Paliatywnej Szpitala Klinicznego im. WAM w Łodzi.

- Dokument został opracowany na podstawie przeglądu dostępnego piśmiennictwa i adaptacji istniejących wytycznych. Składa się z 29 zaleceń z obszernymi komentarzami. W procesie formułowania zaleceń i oceny uczestniczyło 18 przedstawicieli kluczowych środowisk medycznych z 6 towarzystw naukowych. Wyniki opracowania były konsultowane z przedstawicielami 4 pozarządowych organizacji pacjentów. Dokument jest oparty na zasadach EBM. Zalecenia są dokumentem bardzo potrzebnym i wyczekiwanym - oceniła dr Aleksandra Ciałkowska- Rysz.

- Rekomendacje zebrane przez tak zacne gremium stanowią dla pacjentów wystarczającą wiarygodność przyjętych zapisów. Mamy głęboką wiarę w to, iż niedożywienie wśród pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową, które stanowi aktualnie szczególny problem, bowiem niedożywienie stwierdza się nawet u 80% pacjentów  z chorobami nowotworowymi, przestanie być przyczyną śmierci niemal 90% pacjentów cierpiących  z powodu niedożywienia pod koniec ich życia - dodaje Błażej Rawicki, Prezes Fundacji EuropaColon Polska.

Z kolei w lipcu 2018 r. wprowadzono nowelizację rozporządzenia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej. Zgodnie z rekomendacją Prezesa AOTMiT rozszerzono zakres chorób kwalifikujących do udzielania gwarantowanych świadczeń z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej o stwardnienie rozsiane.

Z uwagi na limitowanie świadczeń w medycynie paliatywnej; kierując się potrzebą zapewnienia specjalistycznego leczenia najbardziej potrzebującym chorym, w PTMP stworzono zalecenia dotyczące klinicznych kryteriów kwalifikacji i postępowania z pacjentami, zarówno z SM, jak i SLA w poszczególnych formach świadczeń w ramach poradni medycyny paliatywnej, opieki domowej oraz oddziałów stacjonarnych.

- Tworzeniu tych zaleceń towarzyszyła idea ustalenia, na jakich etapach choroby pacjenci z SM oraz SLA powinni być obejmowani opieką paliatywną. Szczególnie w SM pacjenci żyją długo, a opieka nad nimi, przez długi okres, polega na ich usprawnianiu - wyjaśnia dr Iwona Bryniarska - konsultant wojewódzka w dziedzinie medycyny paliatywnej dla woj. małopolskiego, Kierownik Kliniki Leczenia Bólu i Opieki Paliatywnej Katedry Chorób Wewnętrznych i Gerontologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego

- Objęcie opieką paliatywną wyklucza możliwość korzystania z rehabilitacji, a fizjoterapeuta będący członkiem interdyscyplinarnego zespołu opieki paliatywnej ma pod opieką dużą grupę pacjentów. Ciężar opieki w zaawansowanym stadium choroby winien być przeniesiony z usprawniania funkcjonalnego pacjenta na zmniejszanie jego cierpienia, łagodzenie towarzyszących objawów, a także stworzenie warunków do jak najdłuższego zachowania względnej niezależności - dodaje ekspert.

Polski model opieki paliatywnej należy do niemal wzorcowych

Uczestnicy Forum są przekonani, że wymiana doświadczeń będzie miała wpływ na dalsze podnoszenie poziomu i standardu opieki nad nieuleczalnie chorymi, mimo że model opieki paliatywnej w Polsce należy do niemal wzorcowych. Opieka paliatywna oparta jest na zespole interdyscyplinarnym. W jego skład wchodzą: lekarz, pielęgniarka, psycholog, pracownik socjalny, fizjoterapeuta, w niektórych jednostkach dostępni są także kapelan oraz wolontariusze.

Polski model opieki paliatywnej w swoich założeniach opartych na zespołowym podejściu, umożliwia zaoferowanie opieki dostosowanej do potrzeb pacjenta i jego rodziny. Może ona być świadczona  w domu – domowa opieka paliatywna, w poradni - ambulatoryjna opieka paliatywna oraz w oddziałach medycyny paliatywnej i hospicjach stacjonarnych - stacjonarna opieka paliatywna. W zależności od potrzeb zakłada się swobodny przepływ pacjentów pomiędzy tymi formami opieki. Daje to możliwość zapewnienia ciągłości informacji o pacjencie oraz ciągłości leczenia i opieki.

W schemacie tym brakuje jednak ośrodków opieki dziennej, które w Polsce są bardzo nieliczne, gdyż nie są finansowane w ramach świadczeń gwarantowanych. Pacjenci objęci opieką paliatywną nie kwalifikują się do pobytu na innych oddziałach opieki dziennej, gdyż oprócz terapii zajęciowej oraz innych form aktywności, potrzebują oni dostępu do lekarza i pielęgniarki medycyny paliatywnej z uwagi na potrzebę kontroli bólu i innych uciążliwych objawów wynikających z choroby.

Ośrodki dziennej opieki paliatywnej są bardzo potrzebne. Te i inne kwestia będą tematem rozmów również z przedstawicielami Ministerstwa Zdrowia podczas trwającego dwa dni Forum Medycyny Paliatywnej.