- Badania neuroobrazowe potwierdzają, że za dreszcze na tle nerwowym odpowiada specyficzny obszar w mózgu zwany wyspą
- Nagły spadek poziomu cukru we krwi to jedna z częstych fizjologicznych przyczyn dreszczy bez gorączki
- Wiedza naukowa wskazuje, że ASMR, w przeciwieństwie do dreszczy wywołanych stresem, aktywuje relaksującą część układu nerwowego
- Uporczywe dreszcze bez zimna mogą być objawem choroby, takiej jak niedoczynność tarczycy lub dysautonomia
Dreszcze bez zimna. Czym są i dlaczego to reakcja na silne emocje?
Każdy z nas tego doświadczył: nagły, krótki dreszcz przebiegający po plecach, mimo że temperatura w pokoju jest komfortowa. Ten fenomen, często mylony ze zwykłym odczuciem chłodu, nie jest sygnałem, że marzniemy. To złożona i fascynująca reakcja naszego organizmu na silne bodźce emocjonalne.
Zjawisko to, przez naukowców nazywane "estetycznymi dreszczami" lub z francuskiego "frisson", jest często opisywane jako przyjemna "gęsia skórka bez powodu". Badania naukowe wskazują, że mogą je wywoływać zarówno pozytywne, jak i negatywne emocje, od zachwytu po strach. W obu przypadkach mózg uwalnia falę dopaminy, aktywując układ nagrody w podobny sposób, jak przy innych rodzajach przyjemności.
Dreszcze na tle nerwowym. Jaką rolę odgrywa w nich mózg i układ nerwowy?
Za te tajemnicze odczucia odpowiada przede wszystkim nasz autonomiczny układ nerwowy, a konkretnie jego część współczulna. To ona uruchamia słynną reakcję "walcz lub uciekaj", przygotowując ciało na postrzegane zagrożenie, nawet jeśli jest ono czysto emocjonalne. Tego typu dreszcze na tle nerwowym mogą więc być częścią fizjologicznego alarmu, który wysyła nam ciało.
Kluczową rolę w całym procesie odgrywa struktura w mózgu zwana wyspą (insula), co potwierdzają badania neuroobrazowe. Działa ona jak centrum integracyjne, łącząc sygnały płynące z ciała z naszymi emocjami i tworząc subiektywne odczucie. Co ciekawe, osoby z większą aktywnością w tym obszarze częściej doświadczają dreszczy na przykład podczas słuchania muzyki.
Niski poziom cukru i hormony. Jakie są fizjologiczne przyczyny dreszczy?
Przyczyny dreszczy nie zawsze mają podłoże emocjonalne. Czasem to bezpośrednia odpowiedź na wewnętrzne procesy fizjologiczne. Jednym z winowajców może być na przykład nagły spadek poziomu cukru we krwi (hipoglikemia).
W takiej sytuacji organizm uwalnia adrenalinę, by podnieść poziom glukozy, a efektem ubocznym tego procesu są właśnie drżenie i dreszcze. Z kolei u kobiet, jak sugerują niektóre analizy, wahania hormonalne w cyklu miesięcznym, zwłaszcza wzrost progesteronu w drugiej fazie, mogą wpływać na termoregulację i powodować podobne odczucia.
Co to jest ASMR? Czym różni się od dreszczy wywołanych przez stres?
W ostatnich latach, również w Polsce, ogromną popularność zdobyło zjawisko ASMR, czyli Autonomiczna Reakcja Czułkowa Meridianowa. To przyjemne mrowienie, często wywoływane przez szepty czy delikatne dźwięki, jest blisko spokrewnione z dreszczami. Jednak w przeciwieństwie do dreszczy wywołanych stresem, ASMR jest opisywane jako głęboko relaksujące.
Różnica leży w aktywowanych częściach układu nerwowego, co potwierdza wiedza naukowa. Podczas gdy strach czy nagły zachwyt pobudzają układ współczulny ("walcz lub uciekaj"), ASMR aktywuje układ przywspółczulny, odpowiedzialny za odpoczynek i regenerację. Badania pokazują, że podczas odczuwania ASMR tętno spada, co czyni to zjawisko potencjalnie użytecznym narzędziem w walce ze stresem.
Kiedy dreszcze to objaw choroby? Te sygnały powinny wzbudzić czujność.
Choć sporadyczne dreszcze bez gorączki są zazwyczaj zupełnie normalną i niegroźną reakcją organizmu, warto zachować czujność. Jeśli stają się częste, uporczywe i towarzyszą im inne objawy, takie jak zmęczenie, zmiany wagi czy kołatanie serca, mogą stanowić sygnał alarmowy, wskazujący na problem zdrowotny.
Takie symptomy bywają powiązane z niedoczynnością tarczycy lub dysautonomią (zaburzeniem działania autonomicznego układu nerwowego), dlatego w takiej sytuacji warto rozważyć konsultację z lekarzem.
