Spis treści
Triada Cushinga to stan, który stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia. Wynika z podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego – ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego przekracza wartości normy: 50-200 mmH2O (milimetrów słupa wody) – co z kolei prowadzi do ucisku struktur mózgu odpowiedzialnych za regulację ciśnienia tętniczego, tętna i oddechu. Triada Cushinga objawia się zatem:
- bradykardią – czyli zwolnienie akcji serca
- nadciśnieniem tętniczym
- przyśpieszonym oddechem (tachypnoe), który często stopniowo coraz bardziej zwalnia (bradypnoe)
Co powoduje triadę Cushinga?
Wyobraźmy sobie mózg. Jest to miękka tkanka, którą otacza czaszka, czyli kostna kopuła. W dodatku otacza ściśle, a więc nawet niewielki wzrost objętości lub masy wewnątrz czaszki powoduje ucisk na poszczególne struktury mózgu (w triadzie Cushinga na wspomniane wyżej), a także podnosi ciśnienie śródczaszkowe.
Jest kilka przyczyn, dla których ciśnienie śródczaszkowe może niebezpiecznie wzrosnąć:
- nagromadzenie płynu mózgowo-rdzeniowego – może tak się stać w przypadku wodogłowia (prowadzi do niego ucisk spowodowany guzem, krwotokiem dokomorowym, zapaleniem opon mózgowych) lub nadprodukcji płynu mózgowo-rdzeniowego. Za nadprodukcją często stoi brodawczak splotu naczyniówkowego – jest to rodzaj nowotworu dotykającego przeważnie dzieci;
- uszkodzenie z efektem masy – może je powodować np. guz, krwiak, powietrze, ropień, ciało obce
- zmiany naczyniowe – do mózgu może napływać zbyt duża ilość krwi (wywołują to pewne zaburzenia regulacji przepływu). Inne patologie to np. niewydolność dopływu lub odpływu krwi, wynikająca z zatoru żylnego lub zakrzepicy zatok mózgu.
- obrzęk mózgu – wywołany uszkodzeniem naczyń przez guz, infekcję, stłuczenie (nazywany naczyniopochodnym), niedokrwieniem (cytotoksyczny), wodogłowiem (hydrostatyczny), czy obniżeniem poziomu sodu w surowicy krwi (hipoosmolarny).
Pierwsza pomoc w przypadku osoby z triadą Cushinga
W każdym podejrzeniu nadciśnienia wewnątrzczaszkowego chory powinien być hospitalizowany. Najpierw lekarz musi opanować objawy utrudniające wykonanie badania. Pacjent może być np. bardzo zdenerwowany, mieć bardzo poważne problemy z oddychaniem, skarżyć się na ból. Podaje się zatem środki przeciwbólowe, w razie potrzeby przeciwgorączkowe, tlen. Badaniami z wyboru są tomografia komputerowa (bez kontrastu) i rezonans magnetyczny. Dokonuje się także pomiaru ciśnienia wewnątrzczaszkowego podczas punkcji lędźwiowej lub specjalnym drenem wprowadzanym do komory mózgu. Ponadto choremu należy:
- udrożnić drogi oddechowe, czasem potrzebna jest intubacja
- utrzymywać głowę w linii prostej z ciałem, uniesioną na podparciu ok 30-40 st.
- podać mannitol (diuretyk osmotycznie czynny), a następnie furosemid, by zintensyfikować działanie przeciwobrzękowe
- wykonać krótkotrwałą hiperwentylację
Leczenie nadciśnienia śródczaszkowego
W przypadku zdiagnozowania nadciśnienia śródczaszkowego, na podstawie objawów charakterystycznych dla triady Cushinga należy niezwłocznie odnaleźć powód, dla którego ciśnienie tak rośnie. Usunięcie przyczyny spowoduje obniżenie ciśnienia. Odpowiednio może to być:
- odbarczenie nadmiaru płynu – aczkolwiek trzeba jeszcze znaleźć i usunąć powód, dla którego się on gromadził
- doraźnie może pomóc także zdjęcie łuski czaszki
- w przypadku zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych leczenie infekcji
- usunięcia guza, ropnia czy krwiaka powodującego ucisk
- leczenie niewydolności naczyniowej
- wyrównanie poziomu elektrolitów
