Właściwości lecznicze korzeni i kłączy ziół

Wiele roślin leczniczych uprawia się lub zbiera ze stanowisk naturalnych dla cennych właściwości leczniczych korzeni i kłączy. Ich działanie jest uniwersalne – wpływają pozytywnie na ciało i umysł. Często służą do odtruwania organizmu. Wcześniej należy je jednak odpowiednio przygotować.

Spis treści

1. Właściwości lecznicze korzeni i kłączy ziół - żeń-szeń
2. Właściwości lecznicze korzeni i kłączy ziół - arcydzięgiel
3. Właściwości lecznicze korzeni i kłącza ziół - lubczyk, kozłek
4. Chwasty i rośliny ruderalne
5. Właściwości lecznicze korzeni i kłączy ziół - lukrecja

Korzenie i kłącza roślin leczniczych powinno się zbierać poza sezonem wegetacyjnym (jesienią lub wiosną). W tym okresie zawierają największą ilość dobroczynnych substancji czynnych. W dodatku zbiór jest łatwiejszy, bo nie jest tak gęsto jak w okresie wegetacji. Fragmenty roślin powinno się oczyścić z resztek gleby i domieszek, podzielić na fragmenty (w przypadku tych większych), a potem wysuszyć. Można do tego celu użyć rozgrzanej na płycie kuchennej blachy lub piekarnika. W sytuacji, gdy ma się możliwość kontrolowania temperatury, warto ustawić ją początkowo na poziomie ok. 40°C, a potem stopniowo zwiększać. Dobrze wysuszone kłącza i korzenie są twarde, ale nie łamliwe. Należy je przechowywać w suchym pomieszczeniu, najlepiej w papierowych torbach. Ich szczegółowe zastosowanie zależy od gatunku.

Właściwości lecznicze korzeni i kłączy ziół - żeń-szeń

Ten najbardziej znany korzeń nadaje się do uprawy w Polsce, chociaż nie jest to sprawa najłatwiejsza. Żeń-szeń kiełkuje dopiero po dwóch miesiącach, rośnie powoli, a zbioru dokonuje się po 5-6 latach. Dlatego z reguły kupowane są gotowe, zasuszone lub zmielone korzenie. To panaceum na wiele chorób, w medycynie Wschodu znane od tysiącleci. Najczęściej wykorzystuje się je do poprawienia koncentracji i zwiększenia witalności organizmu. Dodatkowo – to mniej znane działanie – żeń-szeń odtruwa organizm, obniża poziom cukru i pobudza pracę serca. W krajach Ameryki Północnej i w Rosji podobną funkcję spełnia żeń-szeń syberyjski – eleuterokok kończysty.

Właściwości lecznicze korzeni i kłączy ziół - arcydzięgiel

Arcydzięgiel litwor to jedna z ulubionych roślin smakoszy nalewek. W takiej formie (lub innej – np. naparu) można ją wykorzystywać przy zaburzeniach trawienia, odtruwaniu organizmu, bakteriobójczo i grzybobójczo.

Właściwości lecznicze korzeni i kłącza ziół - lubczyk, kozłek

Lubczyk ogrodowy znany jest głównie jako przyprawa – jego liście dodaje się do zup i sosów. Jednocześnie jako lek można wykorzystywać jego korzeń. To składnik wielu mieszanek leczniczych dostępnych w sklepach (np. Urosanu). Napary i nalewki działają moczopędnie, wiatropędnie, przeciwskurczowo i łagodnie uspokajająco. Jeszcze lepszym środkiem na uzyskanie równowagi duchowej, walkę ze stresem i depresją jest kozłek lekarski. Korzenie (szczególnie w połączeniu z szyszkami chmielu) to skuteczny środek na bezsenność.

Chwasty i rośliny ruderalne

Jedne z najcenniejszych dla człowieka kłączy wytwarza perz właściwy. Dawniej – w okresie głodu – dodawano je nawet do chleba (jako substytut mąki). Kłącza można wykorzystywać w formie wyciągów i naparów jako lek moczopędny, przeciwzapalny i bakteriobójczy. To dobry składnik do sporządzania napojów wspomagających oczyszczanie organizmu z produktów przemiany materii. Z roślin ruderalnych w domowej apteczce przydatne będą chrzan i cykoria podróżnik. Korzeń chrzanu od wieków był stosowany na terenie Niemiec i Francji jako naturalny, mocny lek. To środek ułatwiający trawienie i działający moczopędnie. Sok z chrzanu działa odkażająco i oczyszczająco. Korzenie cykorii mają zbliżone, chociaż nie tak silne działanie. W wilgotnych lasach i zaroślach pozyskać można kuklika pospolitego. Posiada silne właściwości ściągające – dlatego można go stosować do leczenia biegunek i zapalenia jelit. Przydatne dla człowieka korzenie wytwarza nawet łopian większy (popularnie zwany ostem). Uzyskuje się je z młodych roślin i stosuje się jako lek moczopędny, żółciopędny oraz przyspieszający przemianę materii.

Właściwości lecznicze korzeni i kłączy ziół - lukrecja

Jesienią warto zbierać korzenie lukrecji uprawianej w ogrodzie lub na balkonie. Po wysuszeniu mają charakterystyczną, żółtą barwę i słodki smak. Często stosuje się je (na podobnej zasadzie jak stewię) jako słodzik. Od XVI wieku jest również cenionym lekiem wykrztuśnym. Ponadto lukrecja poprawia pracę układu pokarmowego. Od stosunkowo niedawna wykorzystuje się ją do wspomagania leczenia chorób nowotworowych.

Michał Mazik