Leki na cukrzycę mogą spowalniać starzenie? Zaskakujące wyniki badań

Jak spowolnić zegar biologiczny i zachować witalność na długie lata? Zastanawia się nad tym wielu z nas, ale mało kto podejrzewa, że sojusznikiem w tych staraniach mogą być leki na cukrzycę. Nowe dane pokazują, że ich działanie wykracza daleko poza zwykłą kontrolę poziomu cukru, wpływając na fundamentalne wskaźniki komórkowego starzenia się organizmu.

• Niedawno opublikowane badanie ujawnia, że popularny lek na cukrzycę wydłuża telomery u ponad 90% pacjentów. Badanie na makakach potwierdza, że metformina może cofnąć wiek biologiczny mózgu o równowartość "18 ludzkich lat".
• Nie wszystkie terapie stosowane w leczeniu cukrzycy działają tak samo. Np. podawana z zewnątrz insulina może przyspieszać skracanie telomerów.
• Eksperci wskazują, że mechanizm działania niektórych leków naśladuje efekty ograniczenia kalorycznego, które jest znaną strategią anti-aging.

Leki na cukrzycę - skutki. Pomogą spowolnić starzenie się komórek?

Leki, które na co dzień pomagają milionom osób z cukrzycą, mogą skrywać niezwykły potencjał spowalniania procesów starzenia. Jednym z nich jest kanagliflozyna, a ciekawe światło na jej działanie rzuca badanie opisane na łamach czasopisma „Cell Reports Medicine”.

Jak informuje serwis Medical Xpress, w analizie wzięło udział 142 pacjentów z cukrzycą. Przez 26 tygodni część z nich przyjmowała lek, a pozostali placebo (substancję bez działania leczniczego). Naukowcy skupili się na obserwacji telomerów, czyli ochronnych „czapeczek” na końcach naszych chromosomów, które można porównać do plastikowych skuwek na sznurowadłach, chroniących je przed strzępieniem. Ich skracanie się jest jednym z naturalnych sygnałów, że organizm się starzeje.

Wyniki okazały się bardzo obiecujące. W grupie osób stosujących henagliflozynę aż u ponad 90% zaobserwowano wydłużenie telomerów, podczas gdy w grupie kontrolnej odsetek ten był znacznie niższy. To jednak nie wszystko. Terapia poprawiła również gospodarkę cukrową, a także wzmocniła działanie układu odpornościowego.

Kanagliflozyna należy do grupy leków zwanych inhibitorami SGLT2, które działają w nerkach niczym inteligentny filtr, blokując wchłanianie zwrotne nadmiaru glukozy i pozwalając na jej wydalenie z organizmu. Co ciekawe, taki mechanizm naśladuje efekty ograniczenia kalorii w diecie, co od dawna jest znanym sposobem na wspieranie długowieczności.

Który lek na cukrzycę chroni mózg, a który usuwa „stare” komórki?

Kanagliflozyna nie jest jedynym lekiem na cukrzycę, któremu przyglądają się badacze w kontekście spowalniania starzenia. Wiele uwagi poświęca się również metforminie - najczęściej stosowanemu lekowi w tej chorobie na świecie. Jak wskazują publikacje dostępne w bazie PubMed, jej działanie u ludzi wciąż jest przedmiotem dyskusji, ale wyniki badań na zwierzętach dają do myślenia.

W jednym z eksperymentów na makakach, trwającym ponad trzy lata, metformina obniżyła wiek biologiczny zwierząt o odpowiednik około 18 ludzkich lat. Jak informuje portal AOL, największe zmiany zaobserwowano w mózgu i wątrobie.

Co ciekawe, różne leki mogą wspierać organizm na różne sposoby. Zgodnie z analizą, na którą powołuje się Parsemus Foundation, metformina spowalniała starzenie się komórek nerwowych głównie przez aktywację specjalnego systemu obronnego, niezależnie od jej podstawowego zadania, jakim jest regulacja poziomu cukru we krwi (czyli glikemii).

Z kolei inne badanie, opublikowane w cyfrowym archiwum artykułów naukowych PubMed Central (PMC), pokazuje, że leki z grupy SGLT2, do której należy kanagliflozyna, mogą wykazywać działanie senolityczne (czyli pomagać w usuwaniu z organizmu starych, „zepsutych” komórek, które mogą szkodzić otoczeniu). Jednocześnie eksperci, cytowani przez Medical Xpress, podkreślają, że aby potwierdzić te obiecujące obserwacje, potrzebne są dalsze, szeroko zakrojone badania kliniczne.

Nowoczesne leki na cukrzycę w Polsce. Lekarze zlecają je częściej?

W Polsce, gdzie według danych przytoczonych przez PMC, w samym 2022 roku zdiagnozowano niemal 400 tysięcy nowych przypadków cukrzycy, dostęp do nowoczesnego leczenia ma ogromne znaczenie. Leki z grupy inhibitorów SGLT2, takie jak kanagliflozyna, są w naszym kraju częściowo refundowane, choć na razie dla określonej grupy pacjentów.

Co więcej, Polskie Towarzystwo Diabetologiczne w swoich zaleceniach na rok 2025 idzie o krok dalej. Sugeruje, by rozważyć nowoczesne terapie już u osób ze stanem przedcukrzycowym i BMI na poziomie co najmniej 27 punktów.

Doświadczenia polskich lekarzy z nowoczesnymi lekami, opisane w jednej z publikacji w bazie PMC, są bardzo pozytywne. Zauważają oni, że szczególnie u pacjentów z towarzyszącą niewydolnością serca, nowoczesne leki przynoszą znaczną poprawę samopoczucia i wydolności fizycznej. Chociaż ich głównym celem jest kontrola cukrzycy i ochrona serca, potencjalne korzyści związane ze spowolnieniem procesów starzenia mogą w przyszłości stać się dodatkowym, ważnym argumentem za ich stosowaniem.