Co to jest anemia?
Anemia (niedokrwistość) to stan chorobowy, w którym dochodzi do obniżenia liczby czerwonych krwinek lub poziomu hemoglobiny we krwi, co prowadzi do zaburzeń w dostarczaniu tlenu do tkanek i narządów. Erytrocyty pełnią kluczową rolę w transporcie tlenu z płuc do wszystkich części ciała, a hemoglobina, zawarta w tych krwinkach, jest odpowiedzialna za wiązanie i przewożenie tlenu.
Kiedy liczba czerwonych krwinek lub poziom hemoglobiny spada, organizm nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu, co wpływa na jego funkcjonowanie. Anemia może mieć charakter przejściowy lub przewlekły.
Rodzaje niedokrwistości:
- anemia z niedoboru żelaza - najczęstszy typ wynikający z braku pierwiastka potrzebnego do produkcji hemoglobiny,
- anemia megaloblastyczna - spowodowana niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego, co zakłóca prawidłowe dojrzewanie czerwonych krwinek,
- anemia aplastyczna - wynik zaburzeń w szpiku kostnym, który przestaje produkować wystarczającą liczbę krwinek,
- anemia hemolityczna - powstaje na skutek nadmiernego niszczenia czerwonych krwinek, jest spowodowana chorobami autoimmunologicznymi lub czynnikami genetycznymi,
- anemia chorób przewlekłych - związana z przewlekłymi stanami zapalnymi lub chorobami, takimi jak nowotwory, schorzenia nerek czy reumatoidalne zapalenie stawów.
Przyczyny anemii
Anemia może mieć wiele różnych przyczyn, takich jak:
- niedobór żelaza - jest to najczęstsza przyczyna anemii na świecie,
- niedobór witaminy B12 i kwasu foliowego - witaminy te są niezbędne do produkcji zdrowych czerwonych krwinek,
- przewlekłe choroby zapalne - reumatoidalne zapalenie stawów, choroby autoimmunologiczne, przewlekła niewydolność nerek czy infekcje mogą prowadzić do tzw. anemii chorób przewlekłych,
- utrata krwi - np. na skutek obfitych miesiączek, wrzodów żołądka, krwotoków z przewodu pokarmowego czy urazów może prowadzić do niedoboru czerwonych krwinek,
- zaburzenia w produkcji krwinek - białaczka, mielodysplastyczne zespoły lub aplazja szpiku mogą zaburzać produkcję erytrocytów,
- niszczenie czerwonych krwinek - anemia hemolityczna występuje, gdy czerwone krwinki są niszczone szybciej, niż organizm jest w stanie je wytwarzać, może to być wynik chorób autoimmunologicznych, infekcji, niektórych leków czy wrodzonych wad krwinek,
- niedostateczna produkcja erytropoetyny - jest to hormon produkowany głównie przez nerki, który stymuluje produkcję czerwonych krwinek,
- problemy ze wchłanianiem składników odżywczych - celiakia, choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego mogą prowadzić do niedoboru żelaza, witaminy B12 czy kwasu foliowego,
- toksyny - narażenie na substancje chemiczne, takie jak ołów, może powodować anemię poprzez uszkodzenie szpiku kostnego,
- niektóre leki - antybiotyki, leki przeciwnowotworowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą prowadzić do anemii,
- ciąża - zwiększone zapotrzebowanie na żelazo, witaminy i minerały może być przyczyną niedokrwistości.
Czy oddawanie krwi grozi anemią?
Według National Heart, Lung, and Blood Institute (NHLBI) jedną z głównych przyczyn niedokrwistości z niedoboru żelaza jest utrata krwi. Czy oddawanie jej również grozi wystąpieniem anemii?
Oddanie krwi prowadzi do przejściowego spadku hemoglobiny, który jednak w ciągu 3-6 tygodni jest wyrównywany przez produkcję nowych krwinek czerwonych. Aby wspomóc ten proces należy po donacji stosować dietę bogatą w żelazo - mięso czerwone (cielęcina, wołowina), wątróbka, kaszanka, kasze (jęczmienna, gryczana), orzechy, suszone owoce, pestki z dyni, zielone warzywa, kakao
- wyjaśnia w rozmowie z Poradnikiem Zdrowie specjalista medycyny rodzinnej enel-med Krzysztof Urban.
Oddawanie krwi nie stanowi zatem zagrożenia dla zdrowych osób i w normalnych warunkach nie prowadzi do anemii. Organizm natychmiast po donacji uruchamia mechanizmy regeneracyjne.
Utracona objętość płynów (osocze) zostaje uzupełniona w ciągu kilku godzin, a produkcja nowych czerwonych krwinek zajmuje kilka tygodni. Właśnie dlatego minimalny odstęp między oddawaniem krwi wynosi 8 tygodni dla mężczyzn i 12 dla kobiet.
Przed każdym procesem przeprowadza się szczegółowe badania, które mają na celu ocenę stanu zdrowia dawcy. Kluczowe jest określenie poziomu hemoglobiny we krwi. Jeśli stężenie jest zbyt niskie (np. u kobiet poniżej 12,5 g/dl, u mężczyzn poniżej 13,5 g/dl), dawca nie zostanie dopuszczony do oddania krwi, co minimalizuje ryzyko wystąpienia anemii.
Objawy anemii
Anemia objawia się szeregiem różnorodnych symptomów, które wynikają z niedoboru czerwonych krwinek lub hemoglobiny w organizmie. Według specjalisty medycyny rodzinnej Krzysztofa Urbana typowe dolegliwości to osłabienie i łatwa męczliwość, spadek tolerancji wysiłku fizycznego oraz duszności.
Dodatkowo osoby cierpiące na anemię mogą doświadczać upośledzenia koncentracji i uwagi, bólów i zawrotów głowy oraz przyspieszonej akcji serca. Charakterystycznym objawem jest również bladość skóry i błon śluzowych, a także bardziej specyficzne dolegliwości, takie jak ból i pieczenie języka czy wzmożone wypadanie włosów. Objawy te mogą różnić się intensywnością w zależności od rodzaju i stopnia zaawansowania anemii.
