Menopauza a stwardnienie rozsiane. Naukowcy odkryli zaskakujące powiązania

2025-10-03 12:53

Okres menopauzy to dla wielu kobiet czas pełen niepokoju i nowych sygnałów wysyłanych przez ciało. Zależność między menopauzą a stwardnieniem rozsianym pokazuje, że ten naturalny etap życia potrafi całkowicie zmienić obraz choroby. Okazuje się, że pierwsze symptomy mogą pojawiać się w zupełnie innych miejscach, niż zazwyczaj.

Kobieta w średnim wieku z ciemnymi włosami, ubrana w szarą koszulkę polo, trzymająca się za kark i ramię, ma zamknięte oczy i grymas bólu, co odzwierciedla dolegliwości związane z menopauzą i stwardnieniem rozsianym, o których przeczytasz na Poradnik Zdrowie.
Autor: maruco Kobieta w średnim wieku z ciemnymi włosami, ubrana w szarą koszulkę polo, trzymająca się za kark i ramię, ma zamknięte oczy i grymas bólu, co odzwierciedla dolegliwości związane z menopauzą i stwardnieniem rozsianym, o których przeczytasz na Poradnik Zdrowie.
  • Badanie z kongresu ECTRIMS ujawnia, jak menopauza zmienia lokalizację pierwszych objawów stwardnienia rozsianego
  • Wpływ menopauzy na przyspieszenie choroby wciąż pozostaje przedmiotem naukowej debaty
  • Odkrycia naukowców łączą wskaźnik rezerwy jajnikowej z postępem niepełnosprawności w SM
  • Hormonalna terapia zastępcza staje się realną opcją dla pacjentek z SM w okresie menopauzy
  • Analiza danych GUS pokazuje, że oczekiwana długość życia z SM w Polsce jest już porównywalna z resztą populacji

Jak menopauza zmienia pierwsze objawy stwardnienia rozsianego?

Okres menopauzy to czas wielkich zmian w życiu kobiety, który, jak się okazuje, może również wpływać na przebieg stwardnienia rozsianego (czyli SM, choroby, w której system odpornościowy atakuje osłonki komórek nerwowych, utrudniając im komunikację).

Jak donosi serwis Medical Xpress, powołując się na badanie zaprezentowane na kongresie ECTRIMS w Barcelonie, menopauza może zmieniać to, gdzie i jak pojawiają się pierwsze objawy SM. Analiza, o której pisze również portal News Medical, porównała ponad 860 osób, w tym kobiety przed i po menopauzie oraz mężczyzn. Okazało się, że u kobiet przed menopauzą pierwsze symptomy częściej dotyczyły nerwu wzrokowego, co zgłaszała co piąta z nich. Dla porównania, w grupie kobiet po menopauzie ten problem pojawiał się rzadziej.

Wyniki te pokazały również, że po menopauzie zmienia się obszar, który choroba atakuje na samym początku. U niemal co drugiej kobiety w tym okresie, podobnie jak u mężczyzn, pierwsze uszkodzenia osłonek nerwowych (czyli tak zwane zmiany demielinizacyjne) pojawiały się w rdzeniu kręgowym, co mogło wpływać na ruch i czucie.

Co więcej, menopauza wydaje się wiązać z większym obciążeniem innymi problemami zdrowotnymi. Podczas gdy przed menopauzą tylko około 15% kobiet miało dodatkowe schorzenia, tak po niej odsetek ten wzrastał do ponad 40%. U kobiet w okresie pomenopauzalnym najczęściej były to choroby serca i naczyń, natomiast u młodszych pacjentek częściej pojawiały się wyzwania natury psychicznej, takie jak depresja czy stany lękowe.

„Diagnoza mnie załamała, ale szybko zaczęłam działać.” Karolina Gruszka choruje na stwardnienie rozsiane - Gadaj Zdrów

Czy menopauza przyspiesza postęp stwardnienia rozsianego?

Chociaż wiemy, że menopauza zmienia obraz pierwszych objawów, to pytanie, czy przyspiesza ona sam postęp choroby, wciąż pozostaje bez jednoznacznej odpowiedzi. Naukowcy mają na ten temat różne zdania, a wyniki badań bywają sprzeczne. Z jednej strony, obserwacje naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco, którzy przez kilkanaście lat przyglądali się grupie kobiet z SM, sugerują, że menopauza może przyspieszać rozwój niepełnosprawności. Zauważono u nich wolniejsze tempo chodu i pogorszenie sprawności ruchowej. Potwierdzały to też wyniki krwi, w których rósł poziom NfL (to taki wskaźnik, który działa jak alarm informujący o uszkodzeniu komórek nerwowych).

Z drugiej strony, jak podaje organizacja MS Focus, istnieje też największe do tej pory badanie, które przyniosło zupełnie inne wnioski, nie znajdując dowodów na to, by menopauza przyspieszała postęp niepełnosprawności w SM. Sprawę dodatkowo komplikują inne odkrycia. Badacze z ECTRIMS zauważyli, że niższy poziom hormonu anty-Müllerowskiego (wskaźnika, który pokazuje, jak szybko starzeją się jajniki) wiąże się z większą niepełnosprawnością i utratą istoty szarej (czyli kluczowego obszaru w mózgu odpowiadającego za myślenie i przetwarzanie informacji).

To jednak nie wszystko. Nawet typowe objawy menopauzy, jak uderzenia gorąca, mogą chwilowo nasilać symptomy SM, co jest podobne do tak zwanego zjawiska Uhthoffa, gdzie podniesienie temperatury ciała prowadzi do przejściowego pogorszenia widzenia czy osłabienia siły mięśni.

Leczenie SM w okresie menopauzy. Co przynosi nadzieję pacjentkom w Polsce?

W obliczu tych wyzwań naturalnie pojawia się pytanie, jak można pomóc kobietom z SM w okresie menopauzy. Coraz więcej uwagi poświęca się hormonalnej terapii zastępczej (w skrócie HTZ), która uzupełnia poziom hormonów wygasający w tym czasie. Jak sugeruje przegląd badań opublikowany na łamach „Norwegian medical journal”, nie ma powodu, by z góry odrzucać tę opcję u pacjentek z SM, choć specjaliści zgodnie podkreślają, że potrzeba więcej danych na temat jej długofalowego bezpieczeństwa.

Pewną nadzieję dają wyniki niewielkiego badania, w którym kobiety z SM stosujące terapię hormonalną przez rok odczuły poprawę nastroju i lepiej spały. Co ciekawe, badania na zwierzętach, o których pisze „Journal of Neuroimmunology”, również wskazują, że estrogeny mogą łagodzić procesy zapalne niszczące osłonki nerwowe.

Na tle tych światowych poszukiwań warto spojrzeć na sytuację w Polsce, która na szczęście napawa optymizmem. Szeroko zakrojone badanie z udziałem ponad trzech tysięcy pacjentów, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie „Neurology and Neurochirurgia Polska”, pokazało, że jakość życia osób z SM w naszym kraju znacznie się poprawiła w ostatnich latach.

Prawdopodobnie jest to zasługa lepszego dostępu do nowoczesnych leków, które potrafią zmieniać przebieg choroby. Co więcej, jak donosi „Multiple Sclerosis and Related Disorders” na podstawie analizy danych Głównego Urzędu Statystycznego, oczekiwana długość życia osób z SM w Polsce jest już dziś porównywalna z resztą populacji. To pokazuje, jak ogromny postęp dokonał się w leczeniu i jak ważna jest świadomość, że z SM można dziś żyć długo i coraz lepiej.

Poradnik Zdrowie Google News