Zespół kruchości a rak. Co decyduje o powodzeniu leczenia u seniorów?

Walka z chorobą nowotworową w starszym wieku to ogromne wyzwanie dla całego organizmu. Okazuje się, że o powodzeniu terapii często decyduje nie tylko sama choroba, ale również tak zwany zespół kruchości. Niestety, leczenie mające na celu zwalczenie raka może w pewnych przypadkach prowadzić do nieodwracalnego pogorszenia stanu zdrowia.

• Badanie opublikowane w JAMA Network Open ujawnia, że zespół kruchości jest kluczowym czynnikiem decydującym o powodzeniu terapii onkologicznej
• Stan kruchości kości u pacjentki nie jest wyrokiem, lecz jego monitorowanie w trakcie leczenia ma kluczowe znaczenie dla rokowań
• Eksperci dowodzą, że kompleksowa ocena stanu seniora pozwala lepiej przewidzieć wyniki leczenia
• U niewielkiej grupy starszych pacjentek chemioterapia prowadzi do nieodwracalnego pogorszenia zdrowia
• Analiza systemu w Polsce pokazuje, że długie kolejki do leczenia mogą pogłębiać osłabienie organizmu jeszcze przed rozpoczęciem terapii
• Niska zgłaszalność na badania profilaktyczne w Polsce utrudnia wczesne wykrywanie nowotworów

Czym jest zespół kruchości? Dlaczego decyduje o powodzeniu leczenia?

Walka z rakiem piersi w starszym wieku to nie tylko starcie z nowotworem, ale także wyzwanie dla całego organizmu. Nowe światło na tę kwestię rzuca analiza opublikowana na łamach czasopisma medycznego „JAMA Network Open”. Wynika z niej, że kluczową rolę odgrywa tak zwany zespół słabości (nazywany też zespołem kruchości). To stan, w którym organizm, z powodu zmniejszenia swoich rezerw fizjologicznych (czyli zapasu sił i odporności), staje się bardziej podatny na wszelkie obciążenia, takie jak operacja.

Objawy, takie jak niezamierzona utrata wagi, ogólne osłabienie czy wolniejszy chód, mogą być sygnałem, że ryzyko powikłań po zabiegu jest znacznie wyższe. Dlatego coraz głośniej mówi się o tym, jak ważna jest ocena stanu ogólnego pacjentki jeszcze przed rozpoczęciem leczenia, aby dopasować je do jej indywidualnych możliwości.

Zespół słabości nie jest jednak wyrokiem. Jak pokazują badania przeprowadzone przez Hebrew SeniorLife, może on się zmieniać, zwłaszcza w trakcie intensywnej terapii onkologicznej. Zrozumienie, czy osłabienie pacjentki jest tylko chwilowe, czy też staje się problemem trwałym, ma ogromne znaczenie dla przewidywania dalszych losów leczenia. Wiedząc o tym, Europejska Organizacja Badań i Leczenia Raka (EORTC) pracuje nad stworzeniem uniwersalnego wskaźnika kruchości. Miałby on pomóc lekarzom na całym świecie w jednolity sposób oceniać kondycję starszych pacjentów i podejmować jeszcze lepsze decyzje terapeutyczne, zarówno w codziennej praktyce, jak i podczas badań klinicznych nad nowymi lekami.

Kiedy chemioterapia zamiast pomagać, osłabia organizm?

Wspomniane badanie Hebrew SeniorLife przynosi bardzo ważne dane dotyczące skutków leczenia. Okazało się, że u około 4,5% starszych kobiet z rakiem piersi stan kruchości pogarsza się w sposób nieodwracalny po rozpoczęciu chemioterapii adiuwantowej (czyli leczenia uzupełniającego po operacji, które ma zniszczyć pozostałe komórki nowotworowe). Dla tej niewielkiej grupy pacjentek rokowania stają się niestety znacznie poważniejsze. Pięcioletni wskaźnik śmiertelności wyniósł w tej grupie aż 52,1%. Dla porównania, u kobiet, których stan był stabilny lub pogorszył się tylko na chwilę, wskaźnik ten był ponad dwa i pół raza niższy i wynosił 20,3%.

Liczby te dobitnie pokazują, jak kluczowe jest stałe monitorowanie ogólnej kondycji pacjentki na każdym etapie terapii. Regularna ocena pozwala lekarzom wcześniej zauważyć niepokojące sygnały i zareagować, wdrażając dodatkowe wsparcie. Skuteczność takiego podejścia potwierdza badanie opublikowane w „Current Oncology”, które dowiodło, że Kompleksowa Ocena Geriatryczna (specjalistyczne, całościowe badanie stanu zdrowia seniora) pomaga przewidzieć, co wpłynie na przeżywalność i jakość życia.

Co ciekawe, inne badanie, którego wyniki opublikowano w bazie danych PubMed, sugeruje, że w ocenie jakości życia lepszym narzędziem może być skala Clinical Frailty Scale niż częściej stosowana skala Geriatric-8.

Leczenie raka w Polsce. Jak długie kolejki wpływają na rokowania?

Polski system opieki zdrowotnej mierzy się ze swoimi wyzwaniami w leczeniu seniorek z rakiem piersi. Według badania opublikowanego w czasopiśmie „Diagnostics Basel”, średni czas oczekiwania od postawienia diagnozy do operacji wynosi w naszym kraju 94 dni, a do rozpoczęcia leczenia farmakologicznego nawet 109 dni.

Tak długie oczekiwanie, znacznie przekraczające zalecenia Narodowego Funduszu Zdrowia, może niestety negatywnie wpłynąć na ogólny stan pacjentek i pogłębić zespół kruchości, jeszcze zanim terapia się rozpocznie. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że, jak wynika z analizy w „Frontiers in Oncology”, w programach mammograficznych bierze udział tylko około 50% Polek, podczas gdy średnia unijna to 70%, co może prowadzić do wykrywania raka na późniejszym, trudniejszym do leczenia etapie.

To samo badanie z „Diagnostics Basel” zwróciło uwagę na problemy organizacyjne, na przykład w województwie łódzkim, gdzie pacjentkom często nie przydzielano koordynatorów onkologicznych (osób pomagających poruszać się po systemie leczenia) ani nie zapewniano materiałów edukacyjnych. W odpowiedzi na te i podobne problemy wdrożono Narodową Strategię Onkologiczną na lata 2020-2030, na którą przeznaczono budżet w wysokości 500 milionów złotych. Program ten ma na celu między innymi rozwój nowoczesnej, cyfrowej mammografii oraz programów profilaktycznych dla rodzin z grupy wysokiego ryzyka.

To wszystko daje nadzieję, że wczesna diagnostyka i koordynacja opieki w Polsce będą coraz lepsze, zapewniając każdej pacjentce wsparcie, na jakie zasługuje.

Zobacz galerię: Łagodne zmiany w piersiach

Zobacz galerię 4 zdjęcia