Wymienniki węglowodanowe: tabela pomoże ułożyć dietę

Wymiennik węglowodanowy (WW) to norma żywieniowa, która powstała specjalnie dla osób chorych na cukrzycę. Wymiennik węglowodanowy pozwala na ustalenie, ile w danym posiłku znajduje się węglowodanów przyswajalnych, a następnie dostosowanie do nich dawek insuliny. Przedstawiamy tabelę wymienników węglowodanowych, dzięki której ułożenie diety dla diabetyka będzie dużo łatwiejsze.    

Spis treści

1. Węglowodany przyswajalne - czym są?
2. Węglowodany a dieta diabetyka
3. Wymienniki węglowodanowe - jak je obliczyć?
4. Wymienniki węglowodanowe - pomocna tabela

1 wymiennik węglowodanowy (WW) to taka ilość produktu wyrażona w gramach, która zawiera 10 gramów tzw. węglowodanów przyswajalnych. Dawniej, na wymiennik węglowodanowy mówiono: jednostka chlebowa. Nazwa ta wzięła się od mąki, która jest głównym składnikiem pieczywa i jednocześnie jednym ze źródeł węglowodanów.

Wymienniki węglowodanowe to miara przydatna przede wszystkim osobom chorym na cukrzycę typu 1 tzw. insulinozależną i cukrzycę typu 2, jeśli jej leczenie wymaga przyjmowania insuliny. Podczas insulinoterapii konieczne bowiem jest zbilansowanie ilości spożywanych węglowodanów z dawkami insuliny. Odpowiednio dobrane wymienniki węglowodanowe:

• umożliwiają kontrolę spożycia węglowodanów w diecie diabetyka,
• zapobiegają wahaniom glikemii - minimalizują ryzyko wystąpienia przecukrzeń (hiperglikemii) i niedocukrzeń (hipoglikemii),
• pozwalają przewidzieć poziom cukru we krwi,
• ułatwiają urozmaicenie jadłospisu,
• pomagają zachować prawidłową masę ciała (nie dopuszczają do powstania nadwagi i otyłości).

Czytaj też: Insulina - rodzaje, działanie i sposób podawania

Węglowodany przyswajalne - czym są?

Węglowodany (nazywane są też cukrami) to obok białek i tłuszczów najważniejsza grupa składników pokarmowych. Znajdują się w produktach pochodzenia roślinnego (warzywach, owocach, kaszach, mące), a także w mleku i jego przetworach, np. twarogach, kefirach, jogurtach (poza masłem).

Mimo naukowych sporów o prawidłowy model żywienia człowieka, węglowodany są nam niezbędne. Po pierwsze wytworzona z nich glukoza jest jedynym źródłem energii dla mózgu (tłuszcz nie może pełnić tej funkcji), stanowi ważny budulec tkanek i komórek nerwowych, współdecyduje o odrębności organizmu, np. o grupie krwi. Po drugie w produktach węglowodanowych znajdują się również inne niezbędne do życia substancje, choćby bogactwo witamin, jakich nie znajdziemy w mięsie. Po trzecie do grupy węglowodanów należy także błonnik, który wprawdzie jest pozbawiony wartości odżywczych, ale pomaga usuwać toksyny i sprzyja prawidłowej pracy jelit.

Węglowodany przyswajalne to ilość węglowodanów w danym produkcie, po odjęciu od nich błonnika pokarmowego, który nie jest trawiony i wchłaniany przez organizm, a więc nie dostarcza energii. Definicję węglowodanów przyswajalnych obrazuje proste równanie:

węglowodany ogółem - błonnik pokarmowy = węglowodany przyswajalne

Polecamy

Autor: Time S.A

Dieta cukrzycowa nie musi oznaczać wyrzeczeń! Skorzystaj z JeszCoLubisz - innowacyjnego systemu dietetycznego Poradnika Zdrowie. Ciesz się indywidualnie dobranym planem i stałą opieką dietetyka. Jedz to, co lubisz, pomagaj organizmowi w chorobie, wyglądaj i czuj się lepiej.

Dowiedz się więcej

Węglowodany a dieta diabetyka

Niektóre węglowodany organizm bardzo szybko przekształca w glukozę. Jeśli taka jednorazowa duża dawka glukozy z jakiegoś powodu nie zostanie wykorzystana jako źródło energii, pozostaje we krwi i uszkadza narządy wewnętrzne. Właśnie tak dzieje się w przypadku chorych na cukrzycę. Niebezpieczne jest również to, że po zjedzeniu szybko wchłaniających się węglowodanów poziom cukru we krwi gwałtownie rośnie i dość szybko spada. Te wahania u osób chorych na cukrzycę grożą zasłabnięciem, a nawet śpiączką. Dlatego nie jest wszystko jedno, jakie węglowodany pacjent spożywa. Gdy zje kromkę chleba posmarowaną miodem, jego organizm otrzyma 40 g szybko wchłanialnych węglowodanów, co odpowiada 40 g czystego cukru. Tyle samo dałby mu obiad złożony z filetu z piersi indyka, 2 średnich ziemniaków i 20 dag fasolki szparagowej.

Czytaj też: Dieta cukrzycowa zgodna z zasadami zdrowego odżywiania

Wymienniki węglowodanowe - jak je obliczyć?

Edukację żywieniową diabetyków, u których niedawno zdiagnozowano cukrzycę wymagającą leczenia insuliną rozpoczyna się od definicji wymiennika węglowodanowego i nauki prawidłowego przeliczenia produktów spożywczych na WW. Ta umiejętność pozwala chorym na precyzyjnie dobieranie dawek insuliny do posiłków.

Aby oszacować wartość wymienników węglowodanowych w 1 porcji danego produktu musisz znać jego gramaturę i wiedzieć ile węglowodanów zawiera 100 g tego produktu. Tę pierwszą wartość sprawdzisz na wadze, a tę drugą na opakowaniu produktu gotowego lub w specjalnych tabelach informacyjnych. Przedstawiamy przykładowe wyliczenie wymiennika węglowodanowego.

Zawartość wymienników węglowodanowych w produkcie można już sprawdzić na specjalnych wagach. Kładziesz produkt na wadze i wpisujesz jego kod lub nazwę, a urządzenie samo oblicza wartość WW.

1 kromka chleba żytniego o wadze 31 g 100 g chleba ma 58 g węglowodanów zatem w 31 g chleba znajduje się 18 g węglowodanów 18 g to 1,8 WW (dzielimy przez 10)

Wymienniki węglowodanowe - pomocna tabela

Umiejętne stosowanie wymienników węglowodanowych jest uciążliwe. Zwłaszcza na pierwszych etapach wprowadzania nowego sposobu odżywiania. Dlatego też tabele wymienników węglowodanowych podstawowych produktów spożywczych są powszechnie dostępne dla pacjentów np. w poradniach diabetologicznych. Tabele te są bardzo szczegółowe. Znajdują się w nich produkty podzielone na grupy żywieniowe. Produkty można bowiem wymieniać tylko w obszarze tej samej grupy, np. owoc za owoc, albo pieczywo za pieczywo itd.

Aby ułatwić tworzenie nowej diety dostosowanej do aktualnego poziomu glikemii, przedstawiamy tabelę z przykładowymi wymiennikami.

Magdalena Gajda