Alergia na tatuaż - jak się objawia i który pigment uczula najbardziej?
Alergia na tatuaż zdarza się rzadko, ale nie można jej wykluczyć. Dlatego osoby ze skłonnościami do uczuleń powinny rozważnie przemyśleć swoją decyzje o zrobieniu tatuażu.
Spis treści
- Tusze do tatuaży – przyczyna alergii na tatuaż
- Które barwniki uczulają najbardziej?
- Objawy alergii na tatuaż
- Leczenie alergii na tatuaż
- Czy można zapobiec alergii na tatuaż?
Alergia na tatuaż to dolegliwość rzadka (dotyka mniej niż jeden procent osób, które się tatuują), mimo to mówi się o niej coraz częściej. Wszystko ze względu na wyjątkowy wzrost popularności tatuaży w ostatnich latach.
Kiedyś zdobienie ciała zarezerwowane było wyłącznie dla niektórych grup społecznych lub etnicznych, obecnie (dane CBOS z 2017 roku) tatuaż ma już 8 proc. Polaków.
Nic dziwnego, że wraz ze wzrostem liczby tatuaży, wzrosła też liczba alergii na tatuaż, a dokładnie na substancje zawarte w tuszach wykorzystywanych do ich robienia. To rodzaj kontaktowej reakcji uczuleniowej po przebiciu skóry igłą i wprowadzeniu pod nią barwników.
Tusze do tatuaży – przyczyna alergii na tatuaż
Każdy tusz do tatuażu ma nieco inny skład. Zależy to nie tylko od producenta, ale przede wszystkim od koloru tuszu.
Barwa uzyskiwana jest dzięki określonym pigmentom, którymi są substancje chemiczne czy metale ciężkie (kadm, ołów cynk, arsen, chrom oraz rtęć). To one są głównymi alergenami, wywołującymi niepożądane objawy skórne, ale również substancjami rakotwórczymi.
Niestety, tusze do tatuażu nie są traktowane ani jako kosmetyki, ani jako wyroby medyczne, dlatego nie dotyczą ich przepisy bezpieczeństwa. Tak jest w obszarze Unii Europejskiej, ale i np. na Antypodach. To ma się jednak zmienić – podobno Europejska Agencja Chemikaliów opracowuje nowe przepisy, po tym, jak zakwestionowała ok 4 tys. składników atramentów.
W Stanach Zjednoczonych tusze do tatuażu podlegają przepisom amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków jako kosmetyki i dodatki kolorowe. Ostatnio w USA zaostrzono kontrole – sprawdzane są fabryki tuszu do tatuaży oraz dostawcy składników, wykorzystywanych do produkcji.
Które barwniki uczulają najbardziej?
Niektóre barwniki wykonane z określonych substancji są silnymi alergenami, dlatego można wytypować tusze, które uczulają bardziej i te, które uczulają mniej.
Najwięcej alergii na tatuaż wywołują czerwone i żółte pigmenty, szczególnie te wykonane z siarczku rtęci (cynobru) i ołowiu. Tusze w tych kolorach powodują najsilniejsze wysypki i inne zmiany skórne. Bardzo alergizujący jest też mangan i aluminium, które występują w kolorze fioletowym oraz tlenek żelaza będący składnikiem czarnego, czerwonego i brązowego atramentu.
Niektóre alergie na tatuaż mogą się pojawiać dopiero w pewnych sytuacjach. Tak jest np. z żółtym barwnikiem. Do produkcji żółtego tuszu wykorzystuje się również siarczek kadmu, który staje się alergenem pod wpływem promieni słonecznych.
Natomiast tlenek żelaza wykorzystywany w różnego rodzaju tuszach, źle reaguje z polem magnetycznym, które wytwarzane jest np. w czasie badań rezonansu – pacjenci, którzy ze względów zdrowotnych musieli poddać się temu badaniu skarżyli się na bolesne zaczerwienienie i obrzęk w miejscu tatuażu.
Podobne zjawisko alergii na tatuaż zaobserwowano również u osób, które zdecydowały się na laserowe usunięcie rysunku ze skóry. Pod wpływem światła lasera u niektórych z nich dochodziło do rozprzestrzenienia się reakcji alergicznej.
Objawy alergii na tatuaż
Większość osób pierwsze objawy alergii na tatuaż odczuwa wkrótce po kontakcie z tuszem, czyli w ciągu pierwszej doby po wykonaniu rysunku.
Najczęstsze reakcje alergiczne to:
- obrzęk
- zaczerwienienie
- wysypka
- liszaje
- łuszczenie się skóry
- sine lub czerwone guzki wokół tatuażu (ziarniniaki)
Alergii na tatuaż może towarzyszyć świąd, ból, a nawet gorączka i bóle mięśni wywołane stanem zapalnym.
Trzy pierwsze objawy są najczęściej skutkiem ostrej reakcji zapalnej lub kontaktowego zapalenia skóry. Dolegliwości te nie są groźne i mijają zwykle po około dwóch lub trzech tygodniach. Występują na skutek kontaktu z żółtym lub czerwonym tuszem.
Liszaje to rzadki objaw, który występuje zwykle po użyciu czerwonego atramentu. Zmiany objawiają się czerwonymi grudkowatymi zmianami, o nierównej fakturze i powierzchni.
Łuszczenie się skóry jest częste w reakcjach fotoalergicznych, czyli ujawniających się pod wpływem promieni UV. Ziarniniaki są natomiast małymi guzami powstałymi na skutek użycia czerwonego, fioletowego, zielonego lub niebieskiego tatuażu.
Tatuaż z henny– czy uczula?
Henna jest naturalnym barwnikiem produkowanym z liści lawsonii bezbronnej. Tatuaże z henny są nietrwałe i uznawane za bezpieczne, jednak okazuje się, że tak nie jest.
Wiele tuszy robionych z henny, w celu zmiany jej koloruy na ciemniejszy, łączona jest z parafenylenodiaminą (PPD), która jest bardzo silnym alergenem.
To właśnie ta substancja wywołała trwałe blizny u 7-letniej Brytyjki, która zrobiła sobie tatuaż z henny podczas wakacji w Egipcie. O sprawie było głośno 2 lata temu, kiedy rodzice dziewczynki zaczęli o tym pisać w mediach społecznościowych, aby ostrzec innych rodziców.
Leczenie alergii na tatuaż
Reakcja alergiczna zwykle ustępuje sama po dwóch-trzech tygodniach, jednak aby zmniejszyć jej dokuczliwość, warto stosować preparaty dostępne w aptekach bez recepty. To kremy z hydrokortyzonem lub leki przeciwhistaminowe stosowane przy uczuleniach i łagodzące wysypkę, obrzęk skóry i zaczerwienienie.
Jeśli to nie pomoże, a uczulenie jest nadal silne, warto odwiedzić dermatologa, które przepisze leki na receptę, antybiotyki (jeśli wysypka przerodziła się w infekcję) lub maści ze sterydami.
Doraźnie warto stosować zimne kompresy, które łagodzą swędzenie i stosować kremy do tatuażu, które mają działanie ochronne dla skóry.
Jeśli leczenie nie odniesie skutku, czyli nie spowoduje ustąpienia objawów, konieczne może być usunięcie tatuażu, najlepiej techniką laserową.
Czy można zapobiec alergii na tatuaż?
Trudno jest uniknąć alergii na tatuaż. Głównie dlatego, że - jak wspomnieliśmy – skład atramentów nie jest regulowany żadnymi przepisami, nie ma też stałych receptur dla określonych kolorów tuszy.
Dlatego fakt, że jeden tatuaż nie wywołał alergii, nie oznacza, że kolejny również nie skończy się uczuleniem. Trzeba też opamiętać, że alergia na dany pigment zawierający jakiś metal ciężki, nie zawsze jest równoznaczna z istnieniem alergii na dany metal.
Obserwacje pokazały, że tańsze i mniej trwałe tusze zawierają mniej metali ciężkich, a więc mniej potencjalnych alergenów, warto o tym pamiętać wybierając atrament.
Z reguły osoby ze skłonnościami do alergii lub uczulone na różnego rodzaju barwniki (w żywności czy kosmetykach) mają również uczulenie na tusze do tatuażu. Jeśli marzą oni o tatuażu, a chcą uniknąć alergii na tatuaż, powinni wcześniej wykonać sobie test płatkowy.
Polega on na nałożeniu przez tatuażystę tuszu na skórę i pozostawieniu go tam przez 24 godziny. W ten sposób można wypróbować kilka rodzajów tuszów, aż znajdzie się ten bezpieczny. Trzeba przy tym pamiętać, że niektóre objawy mogą występować z opóźnieniem – nawet miesiąc po kontakcie z atramentem.
Uwaga! Reakcja alergiczna może ujawnić się na skutek obniżenia odporności wywołanego infekcją powstałą na skutek użycia niesterylnych narzędzi (np. wirusem HIV, WZW typu C czy opryszczki).
