Regeneracja śluzówki nosa w czasie kataru – dlaczego jest taka ważna?

Mało osób zdaje sobie sprawę, że ślina, śluz czy łzy to pierwsza linia obrony przed patogenami. Jeśli organizm ma dobrze działające mechanizmy obronne, np. zdrowe błony śluzowe, łatwiej radzi sobie z drobnoustrojami, które próbują do niego wtargnąć. Zobacz, jak prawidłowo dbać o błonę śluzową nosa.

Jaką rolę pełni śluzówka nosa?

Zadaniem błony śluzowej nosa jest przede wszystkim ogrzanie, nawilżenie a także wstępne oczyszczenie powietrza, które wpływa przez otwory nosowe. Dodatkowo pełni ona rolę ochroną przed wnikaniem patogenów. Natomiast, jeśli powietrze jest suche np. w wyniku centralnego ogrzewania czy klimatyzacji, błona śluzowa może być wysuszana, co skutkuje: podrażnieniem, a także krwawieniem z nosa. Taka wysuszona śluzówka jest łatwym celem dla drobnoustrojów, które mogą wtedy łatwo przez nią przenikać, niszcząc komórki oraz zakażać dalsze odcinki dróg oddechowych.

Na szczęście komórki kubkowe w błonie śluzowej dbają o to, aby w środku nosa było wilgotno – gdyż wytwarzają w tym celu odpowiedniej lepkości śluz. Dziennie nasz nos produkuje od 600 do 800 ml śluzu, do którego przyczepiają się patogeny oraz zanieczyszczenia z powietrza. Z kolei ruch rzęsek, które znajdują się na powierzchni komórek błony śluzowej nosa, ułatwia wydalenie drobnoustrojów poza obręb nosa (do ujścia nosa oraz w stronę gardła). Wniosek: aby nos mógł skutecznie się bronić przed patogenami, musi mieć sprawny aparat rzęskowy oraz odpowiednią jakość śluzu.

Uszkodzenie śluzówki nosa w trakcie kataru

Śluzówka nosa chroni organizm przed wtargnięciem drobnoustrojów. Kiedy jednak te uszkodzą błony śluzowe i wedrą się np. do wnętrza komórki, zaburzają jej funkcjonowanie i zaczyna rozwijać się stan zapalny. W odpowiedzi na te zmiany komórki kubkowe znajdujące się w nosie, produkują wówczas duże ilości śluzu o zbyt dużej gęstości, co utrudnia ruch rzęsek i patogeny nie mogą zostać skutecznie usunięte z organizmu. W dalszych etapach rozwoju miejscowego stanu zapalnego dochodzi do obrzęku i przekrwienia tkanek tworzących śluzówkę nosa, co skutkuje uczuciem zatkania nosa i utrudnionym oddychaniem (ze względu na zwężone światło jam nosa).

Jeśli już doszło do infekcji i pojawił się katar, należy zadbać o to, by jak najszybciej usunąć nadmiar zgromadzonej wydzieliny z patogenami oraz zregenerować uszkodzoną śluzówkę nosa i złagodzić nasilenie objawów. Dzięki temu organizm łatwiej pokona kolejne drobnoustroje i wzmocni barierę ochronną w nosie. Polecanymi środkami i substancjami, które wspomagają proces odnowy śluzówki, są zarówno preparaty apteczne, jak również środki naturalne.

W jaki sposób zadbać o śluzówkę nosa w przeziębieniu?

Aerozol do nosa z ksylometazoliną i deksopantenolem

Zatkany nos to najczęstszy objaw stanu zapalnego pojawiającego się w odpowiedzi na patogeny. W tym przypadku najlepiej zastosować aerozol do nosa, który z jednej strony działa obkurczająco na naczynia krwionośne w jamie nosowej umożliwiając swobodne oddychanie, z drugiej – działa łagodząco i regenerująco na błony śluzowe nosa. Preparatem stosowanym w objawowym leczeniu niedrożności nosa w przebiegu przeziębienia, który przynosi ulgę i pomaga w codziennym funkcjonowaniu, jest aerozol do nosa nasic®. Łączy on dwie substancje czynne – ksylometazolinę (udrażnia nos) i deksopantenol (przyspiesza gojenie i łagodzi podrażnienia). Aerozol najlepiej stosować od pierwszego dnia, w którym poczujemy, że mamy zatkany nos. Dzięki temu łatwiej go udrożnimy i szybciej zregenerujemy błony śluzowe.

• Sól izotoniczna

Oprócz wspomnianego wyżej aerozolu do nosa, do poprawy higieny i nawilżenia błon śluzowych nosa warto zastosować izotoniczną sól fizjologiczną. Ma ona takie samo stężenie soli jak nasze płyny ustrojowe, więc doskonale nawilża śluzówki i przywraca we wnętrzu nosa homeostazę dodatkowo pomaga rozrzedzić i usunąć nadmiar wydzieliny z nosa (katar) wraz z patogenami. Z tego względu, jest to dobre rozwiązanie, by stosować przed każdym użyciem leków donosowych. By osiągnąć odpowiedni efekt ze stosowania roztworów soli należy stosować co najmniej 2-3 ml takiego roztworu.

• Cynk

Cynk należy do mikroelementów, które pełnią różne funkcje w organizmie. Jest składnikiem lub aktywatorem bardzo wielu enzymów, uczestniczy w kształtowaniu odpowiedzi immunologicznej. Glukonian cynku podawany w formie tabletek do ssania, znacznie skraca czas trwania takich objawów, jak: złe samopoczucie, gorączka, czy właśnie nieżyt nosa. Jednakże by uzyskać taką skuteczność należy zastosować glukonian cynku w ciągu 24 godzin od wystąpienia pierwszych objawów. Możliwe jest to dzięki stabilizowaniu przez cynk błon komórkowych, a także przez uniemożliwianie wirusom ich penetracji.

Cynk w dużych ilościach występuje w mięsie, wątrobie, serach podpuszczkowych, ciemnym pieczywie, kaszy gryczanej oraz jajkach. Spożycie cynku z wodą pitną w normalnych warunkach jest bardzo małe.

Łagodzenie objawów suchości nosa - działania profilaktyczne

Jest wiele sposobów na to, by zabezpieczyć śluzówkę jam nosowych przed wysychaniem spowodowanym niekorzystnymi czynnikami środowiskowymi, czy wspomóc jej regenerację. To właśnie utrzymanie odpowiedniego nawilżenia błon śluzowych pozwala wspomóc ich odnowę. Do takich rozwiązań należą: stosowanie wspomnianych roztworów izotonicznych soli i roztworów o działaniu natłuszczająco-nawilżającym (pod postacią kropli, areozolu lub maści).

Wybór takich preparatów jest szeroki, często opierają się one składniki pochodzenia naturalnego. Do składników jakie mają zastosowanie w profilaktycznym nawilżaniu jam nosowych należą: olej sezamowy, kwas hialuronowy, glicerol, wyciągi z chrząstnicy kędzierzawej oraz oleje z rokitnika i nagietka. Składniki te w sposób korzystny poprawiają jakość śluzu i zabezpieczają przed wyschnięciem nabłonek. Niektóre cechuje także działanie wpierające regeneracje (np. kwas hialuronowy), czy działanie przeciwzapalne (np. olej z rokitnika).