MOWA dziecka - jak kształtować wymowę i rozwijać słownictwo dziecka

Chcesz, by twoje dziecko poprawnie wymawiało wszystkie dźwięki i miało bogate słownictwo? Najlepsze efekty osiągniesz, dbając o to od niemowlęctwa. Ale później też możesz wiele zrobić dla prawidłowego rozwoju mowy malca. To ważne dla jego przyszłości: dobrych relacji z rówieśnikami i sukcesów szkolnych.

Podstawowym środowiskiem kształtowania mowy dziecka jest rodzina. Rodzice, już od momentu narodzin dziecka, mogą zapewnić maluchowi optymalne warunki do prawidłowego, harmonijnego rozwoju mowy. Są pierwszym i najważniejszym wzorem wymowy, który malec będzie próbował naśladować. Oto najważniejsze wskazówki, które pomogą kształtować wymowę i rozwijać słownictwo dziecka.

Jak rozwijać mowę u dziecka

1. Mów do dziecka od pierwszych dni jego życia – spokojnym głosem, powoli i wyraźnie. Ważna jest świadoma organizacja sytuacji sprzyjających inicjacjom słownym. W początkowych etapach życia niemowlaka sytuacje te będą wiązały się najczęściej z czynnościami pielęgnacyjnymi wykonywanymi przy dziecku przez dorosłych – matkę, ojca. Doskonałą okazję do igraszek językowych stanowi chociażby karmienie, kąpanie czy przebieranie dziecka. Stopniowo czynności z udziałem werbalnym rodzica powinny przechodzić w stan indywidualnej aktywności językowej dziecka.

2. Pamiętaj, że karmienie piersią (poza wszystkimi zaletami) jest najbardziej naturalną formą profilaktyki logopedycznej, która zapewni dziecku prawidłowy rozwój narządów artykulacyjnych oraz nauczy poprawnego oddychania i połykania. Częstym następstwem nieprawidłowości w oddychaniu oraz połykaniu są wady zgryzu i wymowy.3. Unikaj podawania dziecku smoczka; zwracaj uwagę, by nie ssało palca oraz oddychało nosem w czasie snu. Obserwuj, czy reaguje na dźwięki z otoczenia. Podstawą prawidłowego rozwoju mowy jest sprawnie działający słuch.

4. Kiedy dziecko zacznie mówić, słuchaj uważnie. Odpowiadaj na pytania cierpliwie i wyczerpująco. Mów wyraźnie, używając zrozumiałego i prostego języka. Unikaj zdrobnień i spieszczeń. Dostarczaj maluchowi prawidłowego wzorca językowego, pamiętając przy tym o poprawnej polszczyźnie. Domownicy powinni być najlepszym przykładem starannej wymowy. Nie powtarzaj błędnych wytworów językowych dziecka. Zachęcaj, ale nie zmuszaj do mówienia. Chwal za każdy przejaw aktywności słownej. Dostrzegaj nawet najmniejsze osiągnięcie, nagradzając je pochwałą. Poprawiaj (ale dyskretnie) błędy językowe małego mówcy. Dołóż wszelkich starań, aby rozmowa z tobą była dla dziecka przyjemnością.

5. Śpiewaj wspólnie z dzieckiem. Śpiewanie piosenek wpływa na pogłębienie oddechu, aktywniejsze działanie przepony oraz wzmocnienie narządu głosowego. Treść piosenek rozwija wyobraźnię i zainteresowania malucha, wzbogaca jego słownictwo, pomaga w doskonaleniu wymowy i sprzyja koncentracji uwagi. Zajęcia muzyczno-ruchowe uwrażliwiają dzieci na zjawiska wspólne dla muzyki i mowy, takie jak rytm, melodia, tempo.

6. Opowiadaj i czytaj maluchowi bajki, ucz krótkich wierszyków oraz wyliczanek na pamięć. Wystrzegaj się natomiast niepotrzebnie i zbyt głośno włączonego telewizora, który bombarduje niedojrzały układ nerwowy dziecka nadmierną ilością bodźców.

7. Angażuj się wspólnie z dzieckiem w rozmaite domowe gry i zabawy językowe. Stwarzaj okazje do wypowiedzenia tego, co przeżyło. Niech opowie bajkę, którą obejrzało, podzieli się wrażeniami z przedszkola, wymyśli zakończenie do czytanego przez ciebie opowiadania.

8. Zadbaj, by pociecha miała systematyczny kontakt z rówieśnikami, np. na placu zabaw, w przedszkolu, który umożliwi jej zdobycie nowych umiejętności językowych.

9. Pamiętaj, że ćwiczenia aparatu artykulacyjnego wspomagają także rozwój intelektualny dziecka. Ćwiczenia usprawniające narządy mowy można prowadzić w formie zabawy już z 2- lub 3-latkiem. Powinny być one przyjemnością dla dziecka, mamy, taty. Osiągnięcie sukcesu przez malucha zależy w dużej mierze od naszej pomysłowości, fantazji, a także wytrwałości i systematyczności.

10. Od najmłodszych lat zapewnij dziecku regularną porcję ruchu i jak najmniej stresu. Czuwaj nad prawidłową dietą, zadbaj, by zawierała odpowiednią ilość składników mineralnych (magnezu, wapnia, cynku, żelaza). Zapewnij dziecku wiele okazji do zabawy, pracy twórczej – stwórz mu warunki do rysowania i malowania.

Ćwiczenia logopedyczne na wesoło

• Po śniadaniu lub kolacji posmaruj dziecku usta miodem lub kremem czekoladowym i poproś, aby dokładnie oblizało wargi.

• Przy porannym i wieczornym myciu zębów zaproponuj dziecku zliczanie zębów czubkiem języka lub witanie się z nimi w ten sposób, aby czubek języka dotknął każdego zęba osobno.

• Korzystając z okazji wspólnego rysowania z dzieckiem, sprawdź, czy potrafi językiem narysować: kółko (czubek języka dookoła warg) lub kreseczki (od jednego do drugiego kącika ust).

• Spróbuj wspólnie z dzieckiem „malować” językiem podniebienie, rysować esy-floresy, kółka itp.

• Zachęcaj do zlizywania miodu z talerzyka, zjedzenia kisielu ze spodka tylko za pomocą języka, odrywania językiem od podniebienia przyklejonego tam cukierka.

• Ćwicz oddech poprzez dmuchanie na talerz z gorącą zupą lub dowolne lekkie przedmioty; chuchanie na zmarznięte dłonie, cmokanie, puszczanie baniek mydlanych.

Obserwuj rozwój mowy u dziecka

Słuchaj, obserwuj, dużo czytaj i rozmawiaj z dzieckiem. Na bieżąco obserwuj rozwój umiejętności językowo-komunikacyjnych dziecka, a w przypadku braku postępów skontaktuj się ze specjalistą – lekarzem pediatrą, logopedą. Jak najwcześniej osłuchaj dziecko ze słowem czytanym – naucz je obcować z książkami. Często rozmawiaj z przedszkolakiem, ucz go wyliczanek i prostych piosenek. Nie lekceważ innych trudności rozwojowych czy edukacyjnych, bądź czujna i szukaj pomocy psychologa lub pedagoga.

miesięcznik "Zdrowie"