Szczepionki. Trwają badania nad nowymi szczepionkami. Wakcynologia i szczepienia ochronne

Wakcynologia – dziedzina medycyny zajmująca się szczepieniami ochronnymi – rozwija się dynamicznie, naukowcom do zrobienia pozostało jeszcze wiele. Czy uda się im powstrzymać zabójcze wirusy HIV i HCV tak, jak unicestwili czarną ospę? Czy opracowywane przez nich szczepionki ochronią nas przed nowotworami?

Przyjęcie szczepionki zapoczątkowuje łańcuch procesów zbliżony do naturalnego kontaktu organizmu z antygenem (czyli substancją, która wywołuje odpowiedź układu immunologicznego) – aktywację wyspecjalizowanych komórek układu odpornościowego i wytwarzanie swoistych przeciwciał. Zaletą szczepionek są nie tylko względy ekonomiczne (ich podanie jest tańsze od późniejszego ewentualnego diagnozowania i leczenia choroby), lecz przede wszystkim to, że zapobiegają one rozwojowi danego schorzenia. W przypadku pewnych chorób zakaźnych, których współczesna medycyna wciąż nie jest w stanie skutecznie leczyć, zastosowanie szczepionek jest jedynym dostępnym sposobem ochrony przed ich wystąpieniem.

Aktualnie prowadzi się badania nad tworzeniem szczepionek nowej generacji, wytwarzanych z zastosowaniem metod inżynierii genetycznej. Opracowuje się metody stosowania genetycznie modyfikowanych bakterii w roli doustnych szczepionek. Innym wyzwaniem stawianym biotechnologom jest rozwój badań nad tworzeniem roślin mogących produkować białkowe toksyny bakteryjne zachowujące właściwości stymulacji układu odpornościowego gospodarza.

Naukowcy wiele uwagi poświęcają także pracy nad szczepionkami, w skład których wchodziłby podawany domięśniowo kwas nukleinowy (DNA) kodujący białka będące antygenami. Jak udowodniono na modelu zwierzęcym, po zastosowaniu tego typu szczepionki komórki mięśniowe produkowały obce białka wywołujące silną odpowiedź immunologiczną.

Czytaj też: Szczepienia pozwlają uniknąć epidemii w przedszkolach

Szczepionka - atak na komórki nowotworowe

U niektórych pacjentów onkologicznych możliwe jest wykorzystanie tzw. szczepionek nowotworowych zdolnych do zapoczątkowania swoistych mechanizmów immunologicznych walczących z chorobą. W tradycyjnym ujęciu kuracji szczepionkami nowotworowymi chorym podaje się odpowiednio wypreparowane (napromieniowane bądź zabite) własne (autologiczne) bądź pochodzące od innych osób (allogeniczne) komórki nowotworowe lub same ich ekstrakty w połączeniu z pewnym typem substancji wzmagających odpowiedź układu immunologicznego skierowaną przeciwko nim.

Warto podkreślić ważną rangę szczepień w zapobieganiu zapadaniu na nowotwory, które są następstwem przewlekłych zakażeń wirusowych – stanowią one aż kilkanaście procent wszystkich nowotworów złośliwych! Stosowanie szczepionek skierowanych przeciwko wirusom EBV, HPV, HBV czy HCV umożliwiłoby znaczące ograniczenie liczby przypadków zapadalności na raka jamy gardłowo–nosowej, raka szyjki macicy czy raka wątroby.

miesięcznik "Zdrowie"