Co wolno psychologom i na jakich zasadach? Dziś rząd zajmie się ustawą o zawodzie psychologa

We wtorek 27 maja 2025 r. rząd rozpatrzy projekt nowej ustawy o zawodzie psychologa oraz samorządzie zawodowym psychologów. Dokument ma uporządkować sytuację prawną w zawodzie, ujednolicić wymagania kwalifikacyjne i etyczne oraz dostosować przepisy do prawa unijnego. Projekt wprowadza m.in. rejestr psychologów, katalog świadczeń psychologicznych, możliwość uznania kwalifikacji zdobytych w UE, a także system odpowiedzialności dyscyplinarnej z sankcjami – od upomnienia po pozbawienie prawa wykonywania zawodu.

Luki w obowiązujących przepisach

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podkreśliło w ocenie skutków regulacji, że aktualne przepisy o zawodzie psychologa nie są stosowane ze względu na liczne wady prawne i legislacyjne. Poza tym są niezgodne z prawem europejskim, bo nie przewidują możliwości odbycia stażu adaptacyjnego lub przeprowadzenia testu umiejętności w ramach procedury uznawania kwalifikacji zawodowych uzyskanych w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej. Ograniczają też formy prowadzenia prywatnej praktyki psychologicznej jedynie do indywidualnej działalności gospodarczej i do spółki partnerskiej.

Według resortu wady te „stworzyły stan niepewności prawa dla samych psychologów, dla odbiorców świadczeń psychologicznych, a także dla organów administracji publicznej, które nie mogą wykonywać swoich ustawowych obowiązków”.

Zasady wykonywania zawodu i organizacja samorządu

Projekt określa zasady: uzyskiwania prawa wykonywania zawodu psychologa, wykonywania zawodu psychologa, organizacji i działania samorządu zawodowego psychologów, zwanego dalej „samorządem psychologów”, oraz zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej psychologów.

Wskazuje również, że zawód psychologa jest zawodem zaufania publicznego, a tytuł zawodowy „psycholog” podlega ochronie prawnej.

Według projektu psycholog uzyskuje prawo wykonywania zawodu z dniem wpisu do rejestru psychologów.

Zakres świadczeń psychologicznych

Dokument określa listę świadczeń psychologicznych. Są to:

• diagnoza psychologiczna polegająca na rozpoznawaniu za pomocą metod psychologicznych, opartych na dowodach naukowych, właściwości funkcjonowania psychologicznego odbiorcy świadczeń psychologicznych oraz ich psychologicznych przyczyn i skutków;
• opiniowanie psychologiczne polegające na opisie aktualnego funkcjonowania psychologicznego odbiorcy świadczeń psychologicznych, sporządzonym pisemnie na podstawie przeprowadzonego badania psychologicznego;
• orzekanie psychologiczne na podstawie przepisów odrębnych polegające na formułowaniu pisemnej diagnozy psychologicznej o aktualnym funkcjonowaniu odbiorcy świadczeń psychologicznych;
• udzielanie pomocy psychologicznej polegającej na stosowaniu form oddziaływania psychologicznego ukierunkowanych na rozwój, podnoszenie jakości życia, profilaktykę, zachowanie i przywracanie zdrowia psychicznego, zapobieganie, zmniejszanie i usuwanie nieprawidłowości dotyczących zdrowia psychicznego odbiorcy świadczeń psychologicznych oraz wsparcie w sytuacji doświadczenia kryzysu, traumy lub stresu;
• prowadzenie psychoterapii przez psychologa w przypadku nabycia przez niego uprawnień psychoterapeuty na podstawie odrębnych przepisów.

Jednocześnie projektodawca precyzuje, że prowadzenie psychoterapii przez psychologa nie ogranicza prawa do prowadzenia psychoterapii osobom, które nabyły na podstawie odrębnych przepisów uprawnienia psychoterapeuty i nie posiadają prawa wykonywania zawodu psychologa.

Formy zatrudnienia i działalności psychologów

Projekt nie ingeruje w formy zatrudnienia psychologów, niezależnie od miejsca ich zatrudnienia.

Za wykonywanie zawodu psychologa uważa się także:

• prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych w zakresie psychologii, prowadzenie działalności dydaktycznej w zakresie psychologii,
• prowadzenie działalności w zakresie ustawicznego rozwoju zawodowego psychologów,
• kierowanie przez psychologa pracą zawodową osób wykonujących zawód psychologa,
• sprawowanie funkcji z wyboru w organach samorządu psychologów lub wykonywanie pracy na rzecz tego samorządu w zakresie realizacji jego zadań.

System odpowiedzialności dyscyplinarnej

W projekcie określone zostały przesłanki odpowiedzialności dyscyplinarnej psychologów, co umożliwi zgłaszanie nieprawidłowości lub wnoszenie skarg do podmiotu ustawowo uprawnionego do prowadzenia postępowań dyscyplinarnych wobec psychologów. Odpowiedzialność dyscyplinarna psychologów nie wyłącza odpowiedzialności przewidzianej w odrębnych przepisach.

Karami dyscyplinarnymi są: upomnienie, nagana, kara pieniężna, ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu psychologa na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat, zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od roku do pięciu lat oraz pozbawienie prawa wykonywania zawodu. Obok tych kar można orzec dodatkowo zakaz wykonywania opieki na okres od roku do pięciu lat. 

żródło PAP