Zanikowe zapalenie skóry, chłoniak i zaburzenia snu. Nietypowe objawy boreliozy
O boreliozie mówi się dużo, ale wciąż można sądzić, że niewystarczająco, bo wiele osób nie podejmuje należytej profilaktyki przeciwko kleszczom. A borelioza to podstępna choroba, której nietypowy przebieg może powodować trudności diagnostyczne. Zmiany zanikowe skóry, chłoniak skóry, wahania nastrojów czy zaburzenia snu to dopiero początek listy nietypowych objawów boreliozy.
Borelioza - gdzie i kiedy najbardziej groźna
Świadomość na temat boreliozy oraz innych chorób odkleszczowych zdecydowanie w ostatnich latach wzrosła.
Jednak wciąż niewystarczająca liczba osób podejmuje odpowiednie środki zapobiegawcze jak choćby szczepienia przeciwko np. odkleszczowemu zapaleniu mózgu.
Tymczasem borelioza – choroba z Lyme – to najczęstsza w Polsce zoonoza. Obok boreliozy, kleszcze mogą przenosić również inne schorzenia.
Na liście jest, oprócz wspominanego powyżej odkleszczowego zapalenia mózgu, również babeszjoza, bartoneloza, anaplazmoza, riketsjoza, tularemia.
Szczególnie narażone na boreliozę są osoby na wschodzie kraju – w woj. podlaskim wskazywano najwięcej zakażeń.
Z kolei w skali roku, największą liczbę zakażeń zauważa się w III kwartale.Tych zachorowań na boreliozę jest ok. 20 tys. w Polsce w skali roku. Co 10. pacjent z boreliozą trafia do szpitala.
Nietypowe objawy boreliozy
Wiele osób bagatelizuje ugryzienia kleszczy. Prawdopodobieństwo zakażenia wynosi ok. 2 proc. po ukłuciu kleszcza.
Już kilka dni pobytu kleszcza na skórze – a jest to wysoce prawdopodobne, z uwagi na fakt, że kleszcze lubią wgryzać się w mało wyeksponowane miejsca – powoduje, że prawdopodobieństwo przekracza 5 proc.
Wśród problemów związanych z boreliozą wymieniane są jej nietypowe objawy, przez co utrudniona jest diagnostyka. Dla porównania: prawidłowe leczenie powinno trwać 3 tygodnie. Nieprawidłowe – jest wieloletnie, przewlekłe.
Zacznijmy więc o tych nietypowych objawów. Wiele osób mówiąc o boreliozie, jako pierwszy objaw wskazuje rumień. I słusznie – pojawia się on relatywnie często i jest dość charakterystyczny. Problem w tym, że nie zawsze się pojawia.
Dziewięć miejsc na ciele, które najchętniej atakują komary i kleszcze
U części osób choroba rozwija się podstępnie, przybierając postać objawów niespecyficznych, które łatwo pomylić z innymi schorzeniami.
- przewlekłe zmęczenie i osłabienie – nieproporcjonalne do stylu życia czy obciążenia obowiązkami, często błędnie interpretowane jako zespół przewlekłego zmęczenia lub depresja.
- objawy skórne inne niż rumień wędrujący – np. przewlekłe zmiany przypominające zapalenie skóry, chłodne kończyny, zmiany barwnikowe.
- chłoniak limfocytowy skóry - to zmiana, która przyjmuje postać pojedynczego, niebolesnego guzka o sinoczerwonym zabarwieniu, najczęściej zlokalizowanego w okolicy ucha (na płatku lub małżowinie), moszny lub brodawki sutkowej. Występuje częściej u dzieci niż u dorosłych. Zwykle ustępuje w ciągu około 4 tygodni od rozpoczęcia leczenia.
- przewlekłe zanikowe zapalenie skóry - w przypadku przewlekłego zanikowego zapalenia skóry (acrodermatitis chronica atrophicans, ACA), do postawienia pewnego rozpoznania niezbędne jest również potwierdzenie obecności przeciwciał przeciwko krętkom Borrelia w surowicy.
Przewlekłe zanikowe zapalenie skóry pojawia się po ok. 10 latach. Zmiany pojawiają się zwykkle na dłoniach, stopach, w częściach kończyn oddalonych od tułowia.
Zmiany mają sinoczerwony kolor, są to obrzęki w formie zanikowej. Charakterystyczny jest "objaw błękitnego palca" czyli zasinienie jednego z palców u ręki lub u stopy.
- Bóle mięśni i stawów bez cech zapalenia – nawracające lub wędrujące bóle, które nie są związane z urazem ani wysiłkiem fizycznym, często mijające po czasie, by wrócić w innym miejscu.
- Zaburzenia neurologiczne – mrowienie, drętwienie kończyn, zaburzenia równowagi, problemy z koncentracją i pamięcią, mgła mózgowa, a także bóle głowy oporne na leczenie.
- Nietypowe porażenia nerwów – np. porażenie nerwu twarzowego (niedowład połowy twarzy), nawet u młodych osób, powinno zawsze skłonić do diagnostyki w kierunku boreliozy.
- Zaburzenia snu – trudności z zasypianiem, częste wybudzenia, płytki sen, który nie daje uczucia regeneracji.
- Zaburzenia nastroju – napady lęku, drażliwość, obniżenie nastroju – mogą być mylnie interpretowane jako pierwotne problemy psychiczne.
Polecany artykuł:
- Kołatania serca i bóle w klatce piersiowej – szczególnie jeśli EKG i inne badania kardiologiczne nie wykazują nieprawidłowości. Borelioza może prowadzić do zapalenia mięśnia sercowego (tzw. boreliozowe zapalenie serca).
- Zaburzenia widzenia i słuchu – przemijające pogorszenie ostrości wzroku, szumy uszne, nadwrażliwość na dźwięki lub światło.
- Problemy z układem pokarmowym – nudności, bóle brzucha, biegunki – rzadziej, ale mogą się pojawić na skutek reakcji zapalnych.
- Zapalenie stawów może występować zarówno we wczesnych, jak i późnych fazach choroby. Szacuje się, że dotyczy około 10-15 proc. osób zakażonych. Dolegliwości najczęściej obejmują duże stawy, zwłaszcza stawy kolanowe, rzadziej stawy ramienne, łokciowe oraz nadgarstkowe.
Bardzo rzadko proces zapalny obejmuje stawy skroniowo-żuchwowe oraz drobne stawy rąk. Ostry epizod zapalenia charakteryzuje się bolesnym obrzękiem, zaczerwienieniem oraz podwyższoną ciepłotą stawu. Zwykle dotyczy asymetrycznych i pojedynczych dużych stawów, a objawy mogą utrzymywać się przez kilka tygodni.
Zapobieganie i profilaktyka boreliozy
Borelioza to choroba, która wciąż stanowi poważne zagrożenie zdrowotne, szczególnie w rejonach, gdzie występuje wysoka aktywność kleszczy.
Zarazem borelioza to choroba, której można zapobiegać, stosując odpowiednie środki ochrony przed kleszczami, takie jak repelenty, odzież ochronną czy regularne kontrolowanie ciała po spacerach w terenie.
Wczesne wykrycie boreliozy może zapobiec rozwoju poważniejszych objawów, a skuteczne leczenie pozwala na pełną rekonwalescencję.
Choć badania nad szczepionką są obiecujące, obecnie kluczowe znaczenie ma profilaktyka i szybka diagnoza. Na szczęście istnieje kilka sposobów, które pomagają zminimalizować ryzyko zakażenia.
- Repelenty – stosowanie preparatów zawierających substancje aktywne, takie jak DEET lub ikardynę, które skutecznie odstraszają kleszcze.
- Odpowiednia odzież – zakładanie długich spodni, skarpetek oraz butów, które osłaniają ciało, szczególnie podczas spacerów w lasach czy na łąkach.
- Oględziny po spacerze – po powrocie z terenów, w których mogą występować kleszcze, dokładne obejrzenie całego ciała, zwracając szczególną uwagę na miejsca, takie jak pachwiny, zgięcia kolanowe, pachy czy okolice zauszne.
- Prysznic po spacerze – szybkie umycie ciała po powrocie z natury pomoże mechanicznie usunąć kleszcze, które mogą jeszcze nie zdążyć się przyczepić.
Obecnie trwają intensywne badania nad szczepionką przeciw boreliozie. To dobra wiadomość, która daje nadzieję na skuteczną ochronę przed tą groźną chorobą w przyszłości.
Antybiotyki w profilaktyce boreliozy – kiedy warto je stosować?
Profilaktyczne podanie antybiotyku zaleca się tylko w jednym przypadku – po wielu ukąszeniach przez kleszcze, zwłaszcza w rejonach, gdzie borelioza jest powszechna. Dotyczy to osób dorosłych, które nie pochodzą z tych terenów i miały kontakt z kleszczami przez ponad 36 godzin.
Borelioza – choroba o wielu obliczach
Borelioza to „choroba o wielu twarzach”, której objawy mogą przybierać różne formy i przypominać inne schorzenia, takie jak fibromialgia, stwardnienie rozsiane, depresja czy choroby autoimmunologiczne.
Dlatego tak ważne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu lekarskiego, który pomoże w zidentyfikowaniu czynników ryzyka, takich jak kontakt z kleszczami czy pobyt w terenach leśnych i łąkowych.
Kluczową rolę w diagnostyce odgrywają również odpowiednie badania – test ELISA oraz test potwierdzający metodą Western blot.
