Tempo starzenia zapisane w lewej dłoni? Oto, co zdradza długość palców

Czy można ocenić, jak szybko się starzejemy, patrząc na własną lewą dłoń? Okazuje się, że tak, a przynajmniej w przypadku mężczyzn. Najnowsze badania naukowców z Uniwersytetu Łódzkiego pokazują, że długość palców lewej dłoni może zdradzać tempo starzenia biologicznego. Dlatego jeśli chcesz sprawdzić, czy twój tata, brat, mąż, partner, kolega a może ty sam starzejesz się szybciej od innych, zwróć uwagę na lewą dłoń.

• Naukowcy z Uniwersytetu Łódzkiego odkryli zaskakujący sygnał w naszym ciele, który może zdradzać tempo starzenia biologicznego – wystarczy spojrzeć na lewą dłoń.
• W centrum badań znalazła się epigenetyka, czyli procesy, które decydują o tym, dlaczego jedni starzeją się szybciej, a inni wolniej – nawet jeśli mają ten sam wiek metrykalny.
• Wyniki pokazują, że pewien subtelny szczegół dłoni może u mężczyzn wiązać się z przyspieszonym starzeniem, co otwiera drogę do nowych pytań o hormony i ich wpływ na zdrowie.

Zanim jednak spojrzysz na dłonie dowiedz się czym jest epigenetyka i dlaczego jest tak istotna. Otóż, jest to dziedzina biologii, która bada zmiany w aktywności genów zachodzące bez modyfikacji samego DNA. Procesy epigenetyczne, takie jak metylacja DNA, decydują o tym, które geny są włączone, a które wyciszone. 

Dzięki nim organizm może reagować na środowisko, dietę czy styl życia, co ma bezpośredni wpływ na nasze zdrowie i tempo starzenia. Epigenetyka zyskuje coraz większe znaczenie, ponieważ pozwala wyjaśniać, dlaczego osoby w tym samym wieku biologicznym mogą wyglądać i czuć się zupełnie inaczej. To ona odpowiada na pytanie, dlaczego jedni starzeją się szybciej, a inni wolniej.

Po czym poznać, że starzejesz się szybciej niż inni?

W centrum zainteresowania badaczy znalazł się wskaźnik 2D:4D, czyli proporcja długości palca wskazującego do serdecznego. To dobrze znane narzędzie w antropologii, które odzwierciedla wpływ hormonów płciowych w okresie płodowym. 

Jeżeli palec czwarty (serdeczny) jest dłuższy od drugiego (wskazującego), mówimy o większej ekspozycji na testosteron. Odwrotna sytuacja wskazuje na większą ekspozycję na estrogen

 - wyjaśniła dr Paulina Pruszkowska-Przybylska z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego, główna autorka badania opublikowanego na łamach „American Journal of Human Biology”.

We wspomnianym badaniu wzięło udział 182 dorosłych w tym 106 kobiet oraz 76 mężczyzn  w wieku od 30 do 76 lat. Średnia wieku wynosiła 51,5 roku. Projekt obejmował szczegółowe pomiary długości palców oraz analizę metylacji DNA na podstawie próbek krwi. 

Dzięki temu naukowcy mogli ocenić tzw. wiek epigenetyczny uczestników, czyli biologiczne tempo starzenia się organizmu. Wykorzystali do tego zegary epigenetyczne, takie jak modele PhenoAge i DNAmTL, które pozwalają przewidywać ryzyko chorób, długość życia i tempo starzenia układu odpornościowego.

Wyniki były zaskakujące, bo okazało się, że mężczyźni z tzw. żeńskim wzorcem długości palców lewej dłoni (stosunek 2D:4D równy lub większy niż 1) mieli wyraźnie przyspieszone tempo starzenia epigenetycznego. W uproszczeniu chodzi o to, że jeżeli mężczyzna miał u lewej dłoni dłuży drugi palec od palca czwartego, to zależność ta świadczyła o szybszym tempie starzenia epigenetycznego. Co ciekawe, zjawisko to nie dotyczyło kobiet, co sugeruje, że mechanizm starzenia u obu płci może przebiegać w odmienny sposób.

Dlaczego lewa dłoń może wskazywać tempo starzenia organizmu?

Dlaczego akurat lewa dłoń zdradza tempo starzenia? Klucz tkwi w proporcjach hormonów płciowych, które działają na organizm jeszcze w łonie matki. Wyższy poziom testosteronu wiąże się z dłuższym palcem serdecznym, natomiast przewaga estrogenów z proporcją odwrotną. 

Oczywiście płody męskie rozwijają się w środowisku o wyższym poziomie testosteronu niż żeńskie, jednak dokładne proporcje hormonów mogą być zróżnicowane niezależnie od płci. Wpływa na nie bowiem środowisko, w jakim żyła matka w czasie ciąży, oraz jej indywidualny stan zdrowia

- wyjaśniła dr Paulina Pruszkowska-Przybylska.

Przykładem takiego wpływu jest dieta przyszłej matki. Jak wskazuje naukowczyni, spożywanie mięsa zawierającego hormony może modyfikować proporcje hormonów płciowych w płynie owodniowym. Innym powodem może być narażenie na niektóre substancje chemiczne w miejscu pracy. 

Naukowcy zwracają także uwagę na fitoestrogeny, choć ich rola wciąż nie jest jednoznacznie potwierdzona. Wszystkie te czynniki mogą mieć długofalowy wpływ na rozwój dziecka, jego cechy fizyczne i jak pokazują badania także tempo starzenia w dorosłości.

Co to jest zegar epigenetyczny i jak pokazuje tempo starzenia?

Druga część projektu koncentrowała się na pomiarach wieku epigenetycznego. Metylacja DNA, która leży u podstaw tych badań, to proces wpływający na aktywność genów, a tym samym na fenotypowe oznaki starzenia takie jak zmarszczki, siwienie czy utrata jędrności skóry. Jednak, jak zaznacza dr Pruszkowska-Przybylska, nie jest to jedyny czynnik, a istotne znaczenie mają również predyspozycje genetyczne.

Naukowcy zauważyli, że wyższy wskaźnik 2D:4D (długości drugiego palca do długości czwartego palca) u mężczyzn łączył się z większym przyspieszeniem wieku epigenetycznego w modelach PhenoAge i DNAmTL. Badaczka podkreśliła jednak, że uzyskane wyniki nie są dowodem na prosty związek przyczynowo-skutkowy.

Zauważyliśmy pewną korelację. Aby ją jednoznacznie potwierdzić, należałoby prowadzić badania od momentu ciąży, z pomiarem hormonów w płynie owodniowym, oceną długości palców po urodzeniu i pomiarem wieku epigenetycznego w kolejnych latach, co wiąże się z wieloma trudnościami metodologicznymi i etycznymi

- dodała.

Niemniej okazuje się, że samo odkrycie wspomnianej zależności otwiera nowe możliwości w zakresie profilaktyki. Jak podkreśliła naukowczyni, już na etapie życia płodowego można byłoby identyfikować i minimalizować czynniki, które zwiększają ryzyko przyspieszonego starzenia biologicznego. A to stawia epigenetykę w centrum współczesnych badań nad zdrowiem i długowiecznością, a lewa dłoń staje się nieoczekiwanym zwierciadłem procesów, które toczą się w naszych komórkach przez całe życie.

Magdalena Siraga