- Analiza z „Canadian Family Physician” dowodzi, że tramadol bywa mniej skuteczny w uśmierzaniu bólu niż inne leki
- Przyjmowanie tego popularnego leku może podwajać ryzyko wystąpienia poważnych problemów z sercem
- Badacze odkryli mechanizm, przez który tramadol może blokować kanały sodowe serca, prowadząc do zaburzeń rytmu
- Amerykańska Akademia Pediatrii kategorycznie odradza podawanie tramadolu dzieciom poniżej 12 roku życia
Popularny lek na ból może być mniej skuteczny niż NLPZ
Nowe doniesienia naukowe mogą być ważne dla osób zmagających się z długotrwałym bólem. Według obszernej analizy opublikowanej na łamach czasopisma „BMJ Evidence Based Medicine” skuteczność tramadolu w leczeniu bólu przewlekłego okazuje się niewielka. Ta metaanaliza (czyli szczegółowe podsumowanie wyników wielu niezależnych badań), która objęła prawie siedem tysięcy pacjentów, pokazała, że lek ten przynosi ulgę poniżej progu uznawanego za klinicznie istotny. Mówiąc prościej, dla wielu osób poprawa może być tak mała, że niemal niezauważalna w codziennym życiu, co skłania do zastanowienia się nad rolą tego leku w terapiach długoterminowych.
To nie jedyne doniesienia, które rzucają cień na skuteczność tego popularnego leku. Inna duża analiza, której wyniki przedstawiono w „Canadian Family Physician”, przynosi podobne wnioski. Porównano w niej tramadol z powszechnie stosowanymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, czyli NLPZ. Okazało się, że ten silny opioid (lek przeciwbólowy działający na układ nerwowy) radził sobie z uśmierzaniem bólu gorzej niż NLPZ. W grupach pacjentów przyjmujących tramadol rzadziej udawało się osiągnąć zakładany cel, czyli zmniejszenie bólu o co najmniej jedną trzecią, co dodatkowo potwierdza jego ograniczone korzyści.
Dlaczego tramadol może podwajać ryzyko problemów z sercem?
Niestety, niska skuteczność to nie jedyny problem, na który zwracają uwagę badacze. Analiza z „BMJ Evidence Based Medicine” przynosi również niepokojące informacje na temat bezpieczeństwa. Wykazała ona, że przyjmowanie tramadolu może nawet podwajać ryzyko wystąpienia poważnych działań niepożądanych w porównaniu z placebo (substancją bez właściwości leczniczych, podawaną grupie kontrolnej dla porównania).
Co szczególnie alarmujące, wzrost ten dotyczył głównie incydentów sercowo-naczyniowych, czyli poważnych problemów z sercem i krążeniem, takich jak ból w klatce piersiowej czy niewydolność serca. Do tego dochodzą częstsze, choć mniej groźne, dolegliwości, na które skarżyli się pacjenci, w tym nudności, zawroty głowy i zaparcia.
Naukowcy postanowili sprawdzić, co dokładnie stoi za tymi niebezpiecznymi sygnałami. Badania laboratoryjne, o których napisano w „European Heart Journal – Europace”, rzuciły na to nieco światła. Okazało się, że tramadol może blokować sercowe kanały sodowe Nav1.5 (maleńkie „bramki” w komórkach serca, które kontrolują jego prawidłowy rytm).
Taka blokada, zależna od dawki leku, może prowadzić do groźnych zaburzeń rytmu, a w skrajnych przypadkach nawet do nagłego zatrzymania krążenia. Potwierdzają to również wyniki badań na zwierzętach opisane w „Nature Scientific Reports”, które pokazały, że długotrwałe podawanie tramadolu uszkadza serce i nasila stres oksydacyjny (stan, w którym szkodliwe cząsteczki niszczą komórki organizmu).
Kto absolutnie nie powinien przyjmować tramadolu?
Rosnące obawy związane z tramadolem nie pozostały bez echa na arenie międzynarodowej. Światowa Agencja Antydopingowa (WADA) umieściła ten lek na liście substancji zakazanych w sporcie, argumentując, że może on nie tylko sztucznie poprawiać wydolność, ale przede wszystkim stwarza realne zagrożenie dla zdrowia zawodników.
Równie zdecydowane kroki podjęli lekarze. Jak donosi czasopismo „Pediatrics”, Amerykańska Akademia Pediatrii w swoich najnowszych wytycznych kategorycznie odradza przepisywanie tramadolu dzieciom poniżej 12. roku życia. Zakaz objął także nastolatków zmagających się z otyłością, ciężkimi chorobami płuc lub obturacyjnym bezdechem sennym , poważnym zaburzeniem, które powoduje przerwy w oddychaniu podczas snu.
Problem z tramadolem wykracza jednak daleko poza świat medycyny i sportu, stając się poważnym wyzwaniem dla zdrowia publicznego. Według Europejskiego Raportu Narkotykowego, lek ten stanowił aż jedną piątą wszystkich syntetycznych opioidów (sztucznie tworzonych, silnych substancji przeciwbólowych) przejętych przez służby na terenie Unii Europejskiej.
To pokazuje ogromną skalę jego wykorzystania poza kontrolą lekarzy. Co więcej, badanie DARWIN EU, opisane w „Frontiers in Pharmacology” i obejmujące ponad 20 milionów pacjentów w Europie, ujawniło niepokojący trend. Mimo że lekarze ogólnie przepisują mniej opioidów, to jednocześnie rośnie zastosowanie tych najsilniejszych, jak morfina czy fentanyl. Nowe informacje o ograniczonej skuteczności i ryzyku związanym z tramadolem stają się więc ważnym głosem w dyskusji o bezpiecznym leczeniu bólu.
