- Badanie przeprowadzone w Korei Południowej potwierdza wysoką skuteczność naświetlania w łagodzeniu bólu kolan
- Niskie dawki promieniowania redukują stan zapalny w stawie poprzez wpływ na komórki układu odpornościowego
- Najlepsze efekty leczenia obserwuje się u osób z łagodną lub umiarkowaną postacią choroby zwyrodnieniowej
- Analiza 12 badań z udziałem ponad 1700 pacjentów podważa skuteczność tej terapii
- Eksperci wskazują, że do 2050 roku z chorobą zwyrodnieniową stawów może zmagać się nawet miliard ludzi
Dlaczego choroba zwyrodnieniowa stawów jest główną przyczyną niepełnosprawności?
Ból i sztywność stawów to dolegliwości, z którymi mierzy się coraz więcej osób, często utrudniając codzienne funkcjonowanie. Za tymi objawami nierzadko stoi choroba zwyrodnieniowa stawów (ChZS), czyli postępujące schorzenie, w którym dochodzi do zużycia chrząstki stawowej (elastycznej tkanki, która działa jak amortyzator dla naszych kości). W Polsce problem ten dotyczy już od 25% do 30% osób w wieku 45-64 lat. Skala zjawiska rośnie wraz z wiekiem, obejmując ponad 80% seniorów po 75. roku życia.
Nie jest to jednak tylko lokalny problem. Według analizy Global Burden of Disease Study, choroba ta dotyka już 15% światowej populacji po 30. roku życia, a prognozy wskazują, że do 2050 roku z jej skutkami może zmagać się nawet miliard ludzi.
Utrata chrząstki stawowej prowadzi do nieprzyjemnych konsekwencji, takich jak ból, poranna sztywność i znaczne ograniczenie ruchomości, co wprost przekłada się na jakość życia. W Stanach Zjednoczonych, jak informuje serwis Medical News Today, choroba zwyrodnieniowa jest główną przyczyną niepełnosprawności u dorosłych, dotykając około 33 milionów osób. Chociaż standardowe metody leczenia, takie jak leki przeciwbólowe czy fizjoterapia, przynoszą ulgę wielu pacjentom, ich skuteczność bywa ograniczona. Dlatego naukowcy na całym świecie intensywnie poszukują nowych, bezpiecznych terapii. Jedną z obiecujących alternatyw, która budzi zainteresowanie, jest niskodawkowa radioterapia, mogąca potencjalnie opóźnić konieczność operacji.
Jak naświetlanie może leczyć chore stawy? Nowa terapia łagodzi ból i stan zapalny
Niskodawkowa radioterapia (LDRT) to metoda polegająca na naświetlaniu bolącego stawu bardzo małą, precyzyjnie dobraną dawką promieniowania. Jak donosi Medical News Today, badanie przeprowadzone w Korei Południowej przyniosło bardzo optymistyczne wyniki. Pacjenci z łagodną i umiarkowaną postacią choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego, którzy przeszli jeden cykl terapii, odczuli znacznie większą ulgę w bólu i poprawę mobilności w porównaniu z osobami, które nie otrzymały leczenia. Co ważne, efekty te były zauważalne już po czterech miesiącach, a w trakcie badania nie zaobserwowano żadnych skutków ubocznych związanych z promieniowaniem, co dobrze świadczy o bezpieczeństwie tej metody.
Jak to możliwe, że naświetlanie pomaga na stawy? Mechanizm działania tej terapii jest dość złożony, ale można go prosto wyjaśnić. Jak tłumaczą autorzy publikacji na łamach „Current Therapeutic Research”, niskie dawki promieniowania wpływają na działanie naszego układu odpornościowego. Prowadzą do zmniejszenia ilości prozapalnych cytokin (białek, które w organizmie działają jak sygnały alarmowe, nasilając stan zapalny) i aktywują apoptozę (naturalny proces zaprogramowanej śmierci komórki) w komórkach odpowiedzialnych za zapalenie. W efekcie stan zapalny w stawie stopniowo wygasa, a ból staje się mniej dokuczliwy.
Według danych przytoczonych w czasopiśmie „Clinical and Translational Oncology”, skuteczność LDRT może dotyczyć od 50% do nawet 90% pacjentów, jednak warto pamiętać, że najlepsze efekty obserwuje się u osób z łagodną lub umiarkowaną postacią choroby, u których struktura stawu nie jest jeszcze mocno zniszczona.
Polecany artykuł:
Skuteczność radioterapii na stawy. Dlaczego badania dają sprzeczne wyniki?
Chociaż pojedyncze badania dają nadzieję, świat nauki pozostaje ostrożny, ponieważ obraz skuteczności LDRT nie jest jeszcze w pełni klarowny. Przykładowo, systematyczny przegląd i metaanaliza (specjalny rodzaj analizy, która zbiera i podsumowuje wyniki wielu mniejszych badań) opublikowana na łamach „Rheumatology International” przyniosła odmienne wnioski.
Po przeanalizowaniu dwunastu badań z udziałem ponad 1700 pacjentów, nie stwierdzono, by LDRT przynosiła statystycznie istotną poprawę w zakresie bólu czy funkcji stawów w porównaniu z leczeniem pozorowanym (placebo, czyli procedurą bez działania leczniczego). Pokazuje to, że potrzebne są dalsze, dobrze zaprojektowane badania, aby jednoznacznie określić rolę tej terapii.
Podejście do stosowania niskodawkowej radioterapii różni się też w zależności od kraju. W Europie, a zwłaszcza w Niemczech, jest to metoda stosowana od lat i rekomendowana przez tamtejsze Towarzystwo Radioterapii i Onkologii (DEGRO) jako jedna z opcji leczenia. Zupełnie inaczej sytuacja wygląda w Stanach Zjednoczonych, gdzie mniej niż 10% radioonkologów wykorzystuje tę metodę.
Niestety, obecnie brakuje wiarygodnych informacji na temat dostępności i stosowania LDRT w leczeniu choroby zwyrodnieniowej w Polsce. Dlatego tak ważne jest, aby każdą decyzję o leczeniu podejmować w oparciu o aktualną wiedzę i po rozmowie z lekarzem specjalistą, który pomoże wybrać najlepszą dostępną ścieżkę terapii.
