Demencja pod lupą: praktyczne wsparcie dla opiekunów

Zespół objawów, który nazywa się demencją, może mieć ponad 100 różnych przyczyn. Dla opiekuna ważniejsze od samej diagnozy jest jednak to, z czym mierzy się na co dzień. Trudno poradzić sobie z wciąż powtarzającymi się pytaniami, dezorientacją w dobrze znanym wcześniej otoczeniu i wybuchami złości. Do tego dochodzą także problemy z higieną, nietrzymanie moczu, brak apetytu oraz zagrożenia związane z bezpieczeństwem, nawet we własnym domu… Jeśli opiekujesz się osobą z demencją, być może dobrze znasz te sytuacje. I wiesz, że potrafią obciążyć nie tylko fizycznie, lecz przede wszystkim emocjonalnie. Jak radzić sobie z wyzwaniami codzienności – a jednocześnie zadbać o siebie? Sprawdź, co może pomóc!

1. Emocje opiekuna

Demencja wpływa nie tylko na osobę chorą, lecz również na całe jej otoczenie. Tymczasem emocje opiekuna są równie ważne, jak realna pomoc osobie chorej – w dużej mierze decydują o jakości wsparcia. Z czym zwykle zmagają się opiekunowie i bliscy?

Z jednej strony to ogromne zmęczenie. Opieka zajmuje długie godziny, często obok pracy zawodowej i innych obowiązków. Frustracja miesza się z poczuciem winy i bezradnością. Trudno poradzić sobie też z zapominaniem imion czy agresją, które wywołują smutek i utratę poczucia bezpieczeństwa. Dobre wspomnienia zaczynają się zacierać, dominują negatywne emocje i ból. 

Pomocne wskazówki:

• szukaj rozwiązań (np. w ośrodku pomocy społecznej) i korzystaj z dostępnej pomocy,
• zadbaj o czas na regenerację, nawet krótką drzemkę czy samotne wyjście,
• korzystaj z doświadczenia innych, np. na warsztatach czy grupach wsparcia,
• rozmawiaj z innymi opiekunami, chociażby w internetowych grupach,
• w razie potrzeby skorzystaj z terapii indywidualnej lub grupowej,
• pamiętaj, że dbając o siebie, dbasz też o swojego bliskiego.

Rewolucyjne warsztaty o demencji (Toruń & online)

Gdzie zdobędziesz więcej praktycznych wskazówek i poznasz techniki, które pomogą Ci w opiece nad osobą z demencją – i jednocześnie ułatwią zadbanie o siebie? 

Fundacja TZMO Razem Zmieniamy Świat, w ramach ogólnopolskiego programu Damy Radę, 23 września 2025 roku organizuje rewolucyjne warsztaty o demencji (stacjonarnie w Toruniu oraz online). 

Spotkanie „Choroba Alzheimera i inne formy demencji. Pozytywne podejście do opieki” poprowadzi Teepa Snow, ekspertka wspierająca rodzinę Bruce'a Willisa. To specjalistka, która wprowadziła podejście „Positive Approach to Care”. Od ponad 40 lat pracuje z osobami z demencją oraz ich opiekunami. Jej metoda opiera się na empatii, pozytywnym podejściu i zrozumieniu. 

W trakcie warsztatów poznasz praktyczne i gotowe do wdrożenia rozwiązania, dzięki którym lepiej zrozumiesz problem demencji. Nauczysz się też dbać o siebie i zyskasz siłę do dalszego działania. 

2. Komunikacja i relacje 

Mylenie imion, powtarzanie wciąż tych samych pytań, czy nagłe zmiany nastroju to w przypadku demencji codzienność. Dodatkowo osoba chora sama czuje się niezrozumiana albo zagubiona i często reaguje złością lub agresją. Dla opiekuna to duże obciążenie – rozmowa, która kiedyś była naturalna, teraz bywa źródłem frustracji, bezradności i bólu. Warto więc wprowadzić kilka modyfikacji, które ułatwią komunikację. 

Pomocne wskazówki:

• używaj prostego języka i krótkich zdań,
• zadawaj pytania zamknięte (tak/nie),
• utrzymuj kontakt wzrokowy,
• podchodź do chorego od przodu, a nie od tyłu,
• nie wykonuj gwałtownych ruchów,
• nie podnoś głosu,
• staraj się delikatnie przekierować uwagę.

3. Codzienna opieka i higiena

Proste czynności dnia codziennego – takie jak mycie, ubieranie się czy korzystanie z toalety – u osób z demencją mogą stać się wyzwaniem i źródłem stresu. Chorzy często odczuwają wstyd, buntują się przeciw pomocy albo tracą kontrolę nad potrzebami fizjologicznymi, co prowadzi do poczucia utraty godności. Dbając o prywatność i podchodząc do chorego z szacunkiem, można jednak złagodzić napięcie. 

Pomocne wskazówki:

• ustal stałą rutynę higieniczną,
• w miarę możliwości zapewnij prywatność i poczucie intymności,
• wybierz wygodne produkty higieniczne (np. majtki chłonne Seni Active Normal zakładane jak zwykła bielizna),
• postaw na ubrania, które łatwo ściągać i zakładać.

4. Bezpieczeństwo otoczenia

Z demencją wiążą się też takie problemy, jak zwiększone ryzyko urazów i wypadków. Chory może spaść ze schodów, potknąć się o dywan czy kabel, a nawet zostawić włączoną kuchenkę. Dodatkowym zagrożeniem stają się niezabezpieczone leki czy środki chemiczne. Zdezorientowany chory nie zawsze jest bezpieczny nawet we własnym domu – o ile przestrzeń nie zostanie odpowiednio przygotowana.Pomocne wskazówki:

• zabezpiecz sprzęty kuchenne, gniazdka, drzwi, schody,
• usuń dywany, chodniki i kable z podłogi,
• schowaj leki, środki chemiczne, kosmetyki,
• nie zostawiaj na wierzchu noży, nożyczek, śrubokrętów itp.
• dobrze oświetl pomieszczenia i zadbaj o to, aby korytarz oraz łazienka były jasne również w nocy (np. instalując lampki z czujnikiem ruchu),
• zadbaj o komfort w łazience (np. dodatkowe uchwyty przy toalecie),
• oznacz najważniejsze pomieszczenia i przedmioty obrazkami. 

5. Aktywność i zajęcia

Demencja może objawiać się też apatią i utratą dotychczasowych zainteresowań. Stałe spędzanie czasu w domu może ponadto powodować poczucie izolacji i samotności. Osoba chora, często ze względu na wiek, szybko się też męczy. Tymczasem aktywność umysłowa i fizyczna korzystnie wpływa na stan zdrowia i samopoczucia. Pomocne wskazówki:

• włączaj chorego w proste obowiązki domowe (np. składanie prania),
• zapewnij takie aktywności jak kolorowanki, puzzle,
• w miarę możliwości organizuj codzienne spacery,
• włączaj muzykę, szczególnie tę dobrze znaną choremu,
• dbaj o regularność zajęć i ustalony harmonogram dnia.

6. Odżywianie i nawodnienie

Chorzy z demencją to często osoby niedożywione – zapominają o posiłkach, nie mają apetytu i uczucia pragnienia lub w ogóle odmawiają jedzenia. Do tego często dochodzą również trudności w gryzieniu i połykaniu, które zniechęcają do regularnego spożywania posiłków. Odpowiednia dieta i regularne nawodnienie dodają jednak sił i korzystnie wpływają na stan organizmu.

Pomocne wskazówki:

• postaw na małe i urozmaicone posiłki,
• dbaj o nawodnienie, oprócz wody podając zupy, koktajle czy napary,
• zachęcaj do spożywania posiłków wspólnie,
• nie pospieszaj i uważaj na rozpraszacze w trakcie jedzenia,
• w miarę potrzeby stosuj żywność specjalnego przeznaczenia medycznego.

Twoja troska ma znaczenie – dbaj także o siebie

Rola opiekuna osoby z demencją jest trudna. Wymaga cierpliwości i siły, by codziennie móc mierzyć się z problemami. Łatwo zapomnieć o własnych potrzebach i spychać swoje emocje na dalszy plan. Odpoczynek, regeneracja i dbanie o siebie to jednak źródło spokoju i równowagi. Nie bój się szukać wsparcia – takiego jak Warsztaty z Teepą Snow. To Twoja tajna broń, która pomoże Ci czerpać energię do dalszej opieki!