USG jąder - wskazania i przebieg

USG jąder to badanie, które obrazuje w jakim stanie aktualnie znajdują się nie tylko jądra, ale również moszna i najądrza. Pozwala na zdiagnozowanie nowotworów, guzków czy torbieli, a tym samym na szybkie podjęcie leczenia w razie jakichś nieprawidłowości.

USG jąder - wskazania i przebieg
Autor: Getty images

Spis treści

  1. USG jąder - dla kogo?
  2. USG jąder - przygotowanie
  3. USG jąder - przebieg badania
  4. USG jąder - ocena wyników
  5. USG jąder - jaki koszt?
  6. Ważne samobadanie jąder

Ultrasonografia (USG) jąder jest wykorzystywana przez lekarzy w sytuacji określania zmian chorobowych dotyczących sfery intymnej mężczyzn. Lekarz może je zalecić, gdy podejrzewa, że u pacjenta występuje:

USG pozwala także zdiagnozować:

Badanie jest pomocne do oceny niedorozwoju jądra, mikrozwapnień oraz wnętrostwa. Jest także wykorzystywane podczas biopsji jądra w przypadku podejrzenia nowotworu. Dodatkowo jest oceniany stan guzów znajdujących się wokół moszny, których istnienie potwierdzili pacjent lub/i lekarz.

USG jąder pozwala na ustalenie ich położenia oraz określenie formy zmiany: litej, mieszanej lub płynnej. Ponadto daje możliwość opisania zmian pourazowych w obszarze moszny.

USG Dopplera daje możliwość zdiagnozowania przez lekarza, czy krew prawidłowo przepływa w naczyniach oraz czy występują zaburzenia w ukrwieniu.

Badanie moszny oraz jąder stosuje się również w przypadku oceny wyników terapii.

Ultrasonografia to jedyne badanie, które pozwala na monitorowanie zmian w narządach moszny w czasie leczenia, a także po terapii za pomocą operacji.

USG jąder - dla kogo?

Badanie może być wykonywane u mężczyzny w każdym wieku. Jest ono bezpieczne, ponieważ aparat nie wytwarza promieniowania rentgenowskiego, które może uszkodzić strukturę jąder.

Podczas ultrasonografii są stosowane wysokiej częstotliwości dźwięki, których zadaniem jest przesłanie obrazu diagnozowanych narządów oraz tkanek.

Badanie można powtarzać wielokrotnie, zależnie od potrzeb diagnostycznych. Czas, który oddziela poszczególne badania nie wpływa na zdrowie pacjenta.

Każdy mężczyzna powinien co miesiąc, regularnie sam badać sobie jądra i przynajmniej raz w roku chodzić na badania kontrolne do urologa.

Do lekarza trzeba jak najszybciej się zgłosić (rodzinnego lub urologa), jeśli mężczyzna:

  • wyczuje jakiekolwiek stwardnienie w jądrze (rak występuje najczęściej w jednym jądrze)
  • zauważy powiększenie lub obrzęk jądra
  • jądro będzie twarde, a jego powierzchnia gładka lub podejrzanie chropowata
  • będzie odczuwał dyskomfort w podbrzuszu i uczucie ciężaru w mosznie
  • jądra będą bolesne w czasie dotykania (bardzo często chory nie odczuwa bólu jądra i lekceważy inne objawy. To błąd!)

USG jąder - przygotowanie

USG jąder nie wymaga szczególnego przygotowania. Nie ma też żadnych przeciwwskazań do jego przeprowadzenia, ale przed badaniem trzeba zgłosić lekarzowi, że odczuwa się np. intensywny ból jąder, że na mosznie jest otwarta rana itp.

Przed badaniem moszna oraz jej okolice muszą być dobrze umyte. Ponadto pacjent powinien włożyć takie ubranie, z którego łatwo można usuwać pozostałości po żelu. Nie ma potrzeby usuwania owłosienia łonowego.

Przed badaniem nie potrzeba stosować specjalnej diety, być na czczo, nie przyjmuje się żadnych leków. Nie ma też konieczności wypełnienia pęcherza.

Jeżeli USG jąder było już wcześniej wykonywane należy zabrać ze sobą wyniki, aby pokazać je lekarzowi. Warto także, jeżeli taka sytuacja ma miejsce, przedstawić lekarzowi listę przyjmowanych na stałe leków.

Informacje te mogą pomóc lekarzowi dokładnie ocenić widziany na monitorze obraz tkanek.

USG jąder - przebieg badania

Podczas badania pacjent leży na plecach. Najpierw lekarz umieszcza na mosznie żel, który poprawia jakość obrazu oraz pozwala na swobodne przesuwanie głowicy aparatu.

Czasami może się zdarzyć, że specjalista poprosi pacjenta, aby ten pozostał w pozycji stojącej. W ten sposób jest wykonywana próba Valsalvy. Polega ona na stworzeniu tłoczni brzusznej podczas wstrzymywania oddechu.

Badanie służy do zdiagnozowania pierwszego stopnia żylaków powrózka nasiennego. Guzki występujące w trakcie tej fazy są słabo wyczuwalne, dlatego USG jąder jest jedynym sposobem na postawienie diagnozy. Do przeprowadzenia badania służy sonda liniowa.

Różni się ona od tej stosowanej przy tradycyjnych testach narządów jamy brzusznej. Ten rodzaj sondy wykazuje się o wiele wyższą częstotliwością fal ultradźwiękowych. To pozwala lekarzowi na uzyskanie bardzo wyraźnego obrazu, który ukazuje wszystkie detale.

Badanie moszny rozpoczyna się od zdrowego jądra. Tak przesłany obraz ultrasonograficzny moszny daje możliwość ocenienia wielkości najądrza oraz jądra, a także jego unaczynienia czy echostruktury. Kolejnym krokiem jest wydrukowanie zdjęć, które lekarz uważa za potrzebne, oraz ich opisanie. Po zakończeniu badania pacjent usuwa żel i wkłada ubranie. Może wrócić do codziennych zajęć. Badanie trwa od kilkunastu minut do pół godziny.

USG jąder - ocena wyników

U większości mężczyzn występują niewielkie różnice w wielkości jąder, natomiast ich prawidłowa objętość powinna wynosić od 15 do 25 ml w przypadku dorosłego pacjenta. Wymiar podłużny musi się zamknąć w granicy 4,5–5,1 cm. Prawidłowa wielkość u dzieci powinna wynieść około 1 cm. Lekarzem do którego należy się zgłosić z opisem USG jąder jest urolog.

USG jąder - jaki koszt?

Badanie można wykonać w ramach NFZ. W większości przypadków jest ono refundowane.

Za badanie wykonane w prywatnych klinikach trzeba zapłacić od 80 do 120 zł. Nawet w prywatnych przychodniach przed wykonaniem USG konieczna jest konsultacja lekarska.

Ważne samobadanie jąder

W trosce o swoją przyszłość samobadanie jąder powinien wykonywać każdy młodzieniec i mężczyzna. Tak jak kobiety regularnie badają sobie piersi, mężczyźni powinni badać jądra. Wystarczy na nie poświęcić raz w miesiącu około 3 minut. Nie ma się czego wstydzić, ani czego krępować. Samobadanie najlepiej wykonać pod prysznicem lub biorąc ciepłą kąpiel. Skóra worka mosznowego jest wtedy miękka i rozluźniona, łatwiej więc wyczuć wszelkie nieprawidłowości. Każde jądro należy badać osobno.

Jak to zrobić?

  1. Najpierw przetaczaj jądro delikatnie między kciukiem a palcem wskazującym, sprawdzając, czy wyczuwasz pod skórą jakiekolwiek zgrubienia, grudki. Zwracaj uwagę, czy od poprzedniego badania jądra nie zmieniły swego wyglądu, np. czy któreś się nie powiększyło, czy skóra nie jest napięta albo jej powierzchnia chropowata.
  2. Teraz uciśnij delikatnie palcami jądro - zdrowe będzie w dotyku miękkie i gładkie. Twarde i chropowate wymaga konsultacji lekarskiej.
  3. Nie wpadaj w panikę, jeżeli na tylnej ścianie wyczujesz małe, twarde zgrubienie połączone z jądrem - to najądrza oraz nasieniowód. Tak po prostu jesteś zbudowany.

Usunięcie jednego jądra nie wpływa istotnie na płodność mężczyzny. Drugie jądro potrafi wyprodukować wystarczającą do zapłodnienia ilość nasienia. Mężczyzna po operacji może też prowadzić normalne życie seksualne. Jedynym efektem zabiegu jest widoczny brak jądra, ale można go zastąpić protezą.

Czytaj też: Moszna - budowa, funkcje, choroby

O autorze
Anna Jarosz
Anna Jarosz
Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.