- Analiza z 2024 roku ujawnia, dlaczego nagły przypływ energii wieczorem to zaprogramowany przez naturę mechanizm
- Wieczorne pobudzenie, czyli tak zwany drugi wiatr, kradnie najcenniejsze dla regeneracji mózgu fazy snu głębokiego
- Badania naukowe potwierdzają, że niebieskie światło ze smartfona hamuje produkcję melatoniny nawet o 50%
- Problemy z zasypianiem często wynikają z zaburzonego rytmu kortyzolu, co według danych dotyczy prawie 60% Polaków
Dlaczego wieczorem masz nagły przypływ energii? Wyjaśniamy zjawisko „drugiego wiatru”
Czujesz zmęczenie po całym dniu, a mimo to o 22:00 nagle ogarnia cię rześkość i chęć do działania? To zjawisko, znane jako „drugi wiatr”, nie jest twoim wymysłem, a mechanizmem zaprogramowanym przez naturę. Naukowcy nazywają je „strefą utrzymywania czujności”, która pojawia się zwykle na jedną do trzech godzin przed naturalną porą snu.
Jak to działa? Według analizy opublikowanej w 2024 roku na łamach czasopisma „Frontiers in Neural Circuits”, w tym czasie mózg aktywuje neurony oreksynowe i podnosi poziom kortyzolu, czyli hormonu stresu. To ewolucyjna spuścizna po naszych przodkach, którzy dzięki temu zyskiwali energię na dokończenie wieczornych zadań i zapewnienie sobie bezpieczeństwa na noc.
Skutki wieczornego pobudzenia. Dlaczego tracisz najcenniejsze fazy snu?
Chociaż ten nagły zastrzyk energii może wydawać się przydatny, w rzeczywistości kradnie nam najcenniejszą część nocnego odpoczynku. „Drugi wiatr” opóźnia zasypianie, co bezpośrednio skraca czas trwania snu głębokiego (faza N3) i fazy REM. A to właśnie te etapy są kluczowe dla pełnej regeneracji organizmu i dobrego samopoczucia następnego dnia. Te problemy z zasypianiem to sygnał alarmowy, którego nie warto ignorować.
Konsekwencje są poważne, co potwierdzają badania z początku tego roku. Skutki niedoboru snu głębokiego są dotkliwe: mózg gorzej radzi sobie z utrwalaniem wspomnień, mięśnie nie regenerują się w pełni, a tak zwany układ glimfatyczny, czyli wewnętrzny system oczyszczania mózgu z toksyn, pracuje na znacznie niższych obrotach.
Smartfon i stres to główni wrogowie snu. Co mówią dane o Polakach?
Dwa czynniki współczesnego życia wyjątkowo nasilają ten problem: niebieskie światło i przewlekły stres. Wieczorne przeglądanie telefonu hamuje produkcję melatoniny, czyli hormonu snu, nawet o 50%, sztucznie wydłużając strefę czuwania, co potwierdzają analizy dostępne w naukowych bazach danych.
Do tego dochodzi stres, który zaburza naturalny, wieczorny spadek kortyzolu – co niestety jest polską specjalnością. Według badań z 2024 roku prawie 60% Polaków doświadcza zaburzeń snu, a u co czwartej osoby głównym powodem jest napięcie związane z pracą.
Jak wyciszyć się wieczorem i łatwiej zasnąć? 3 proste zasady higieny snu
Aby przejąć kontrolę nad wieczornym przypływem energii i zadbać o higienę snu, warto wprowadzić kilka prostych zasad. Po pierwsze, dobrym pomysłem jest odłożenie na dwie godziny przed snem wszystkich urządzeń emitujących niebieskie światło, co pozwoli melatoninie naturalnie wzrosnąć.
Po drugie, warto spróbować wstawać codziennie o tej samej porze, również w weekendy, by uniknąć tak zwanego społecznego jetlagu. Po trzecie, pomocne może być wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej. Badania naukowe sugerują, że wysiłek na poziomie 920 MET-minut tygodniowo (co odpowiada na przykład 263 minutom szybkiego marszu) znacząco poprawia jakość snu i wycisza organizm wieczorem.
