Profil sercowy: badania oceniające pracę serca - normy i wyniki
Profil sercowy to badania krwi, dzięki którym można ocenić pracę serca, np przy podejrzeniu niewydolności krążenia czy po zawale mięśnia sercowego. Pozwalają także ocenić ryzyko wystąpienia ataku sera czy udaru. Jakie są wskazania do wykonania profilu sercowego? Jakie są normy? Jak interpretować wyniki badań?
Spis treści
Profil sercowy to badania krwi, które pozwalają ocenić pracę serca. Składają się na nie ocena stężenia kinazy fosfokreatynowej (CK), tzw. białka ostrej fazy (CRP), troponin, aminotransferazy alaninowej (ALAT), aminotransferazy asparaginianowej (AspAT), dehydrogenazy mleczanowej (LDH), elektrolitów (Na, K), NT-ProBNP (N - końcowy propeptyd natriuretyczny typu B). Na profil sercowy składa się także lipogram.
Profil sercowy - wskazania
Profil sercowy zaleca się wykonać u osób z podejrzeniem niewydolności mięśnia sercowego i układu krążenia, w przypadku zaostrzeniu choroby wieńcowej i po zawale mięśnia sercowego. Dzięki profilowi serca można rozpoznać liczne choroby serca, jak również monitorować ich leczenie i określić rokowania pacjenta.
1. Kinaza (fosfo)kreatynowa (CK, CPK)
Kinaza kreatynowa jest enzymem występującym głównie w mięśniu sercowym. Jego podwyższony poziom świadczy o uszkodzeniu serca, do którego mogło dojść w wyniku zawału czy stanu zapalnego. Obniżony poziom CK nie jest związany z chorobami serca.
2. Tzw. białko ostrej fazy (CRP, białko C-reaktywne)
Stężenie CRP powyżej 10 mg/l identyfikuje chorych ze zwiększonym ryzykiem zawału serca i zgonu, natomiast stężenia w zakresie 3-10 mg/l są związane z pośrednim ryzykiem i większą częstością nawrotów incydentów sercowo-naczyniowych.
WAŻNE! Stężenie CRP pozwala ocenić ryzyko sercowo-naczyniowe, pod warunkiem, że badanie wykonuje się w okresie wolnym od jakiejkolwiek choroby, która wywołujące reakcję zapalną.
3. Troponiny
Troponiny to białka, które są składnikiem miocytów, czyli komórek mięśniowych (także serca) i są niezbędne do ich prawidłowego skurczu. Ocena ich stężenia jest ważna w rozpoznawaniu zawału serca (wykorzystuje się je do rozpoznania świeżego zawału serca, w tym tak zwanego mikrozawału) i ocenie uszkodzeń mięśnia sercowego w mechanizmie innym niż niedokrwienny (np. po leczeniu kardiotoksycznymi cytostatykami, np. adriamycyną).
W przypadku troponin sercowych nawet niewielki wzrost ich stężenia może świadczyć o uszkodzeniu serca.
Profil sercowy – normy
- CK (kinaza fosfokreatynowa) - dla kobiet 40-285 U/l; dla mężczyzn 55-370 U/l;
- CRP (tzw. białko ostrej fazy) - 0,08 do 3,1 mg/l. U palaczy, osób otyłych, z nadciśnieniem tętniczym może wynosić <10 mg/l;
- troponina – stężenie niskie, prawie zerowe;
- ALAT - 5-40 U/I (85-680 nmol/l);
- AspAT - od 5 do 40 U/l
- LDH dehydrogenaza mleczanowa - 120-230 U/l;
- NT-proBNP - w wieku <55 lat – 64 pg/ml dla mężczyzn i 155 pg/ml dla kobiet; w wieku 55–65 lat – 194 pg/ml dla mężczyzn, 222 pg/ml dla kobiet;
- lipogram - cholesterol całkowity - 200 mg% (5,2 mmol/l) lub mniej; cholesterol LDL - mniej niż 139 mg% (3,4 mmol/l); cholesterol HDL - powyżej 35 mg% (0,92 mmol/l); trójglicerydy - poniżej 200 mg% (2,3 mmol/l), najlepiej 50Ð180 mg%;
- elektrolity - sód: 135–145 mmol/l, potas: 3,5-5 mmol/l;
4. Aminotransferaza alaninowa (ALAT)
Aminotransferaza alaninowa jest enzymem wewnątrzkomórkowym, który trafia do krwi, gdy dochodzi do uszkodzenia komórek (np. serca). Wzrost aktywności w granicach 400-4000 U/l sugeruje niewydolność krążenia, w granicach 200-400 U/l zawał mięśnie sercowego.
5. Aminotransferaza asparaginianowa (AspAT)
Aminotransferaza asparaginianowa, podobnie jak alaninowa, jest enzymem wewnątrzkomórkowym, którego obecność we krwi może świadczyć o uszkodzeniu serca. Przyczyną wzrostu aktywności AspAT mogą być martwica mięśnia serca - zawał mięśnia sercowego, pourazowe uszkodzenie serca np. po zabiegach kardiochirurgicznych.
6. Dehydrogenaza mleczanowa (LDH)
Jest to enzym, który występuje głównie w mięśniu sercowym, a także w mięśniach szkieletowych, wątrobie, płucach, nerkach. LDH z łatwością przenika do surowicy krwi, gdy dojdzie do obumarcia komórek. Wzrost stężenia (400-2300 U/l) obserwuje się w 12-24 godz. po zawale. Znaczny wzrost można odnotować nawet do 10 dni po obumarciu części mięśnia sercowego.
7. NT-ProBNP
NT-proBNP (N - końcowy propeptyd natriuretyczny typu B) zalicza się do markerów przeciążenia objętościowego serca. Zwiększenie stężenia NT-proBNP obserwuje się w niewydolności serca, zawale serca i nadciśnieniu tętniczym.
8. Lipogram
Lipogram to badanie określające poziom lipidów: cholesterolu całkowitego, triglicerydów, cholesterolu HDL, cholesterolu LDL, które wykonuje się w celu oceny ryzyka wystąpienia choroby wieńcowej. Są one wiarygodnymi wskaźnikami prawdopodobieństwa wystąpienia ataku serca lub udaru spowodowanego zablokowaniem naczyń krwionośnych.
Dzięki potasowi uaktywnia się enzym, który dostarcza sercu energii, a tym samym pobudza je do pracy. W czasie wysiłku fizycznego wzmaga skurcze serca, by lepiej dotlenić organizm. Poza tym dzięki niemu, a także magnezowi i wapniowi, serce bije regularnie.
Z kolei sód działa wspólnie z potasem. Gdy zaburzone zostają proporcje między tymi pierwiastkami, potas nie może spełniać swoich podstawowych funkcji. Sód spełnia również bardzo ważne zadanie w kontrolowaniu ciśnienia krwi.
W związku z tym nieprawidłowe stężenie tych pierwiastków może świadczyć o dysfunkcji układu sercowo-naczyniowego.
