Po raz pierwszy zidentyfikowano genetyczne czynniki ryzyka śmierci dzieci po ukończeniu 1. r.ż.

Śmierć dziecka to ogromna tragedia, a ból po stracie może potęgować brak wyjaśnienia przyczyn śmierci. Naukowcom po raz pierwszy udało się zidentyfikować czynniki genetyczne, które mogą przyczyniać się do nagłych, niewyjaśnionych zgonów dzieci powyżej 1. roku życia.

Zespół nagłej śmierci (SIDS) diagnozuje się u dzieci poniżej 1. roku życia, a u starszych – SUDC. Rodzice, którzy stracili dziecko powyżej 1. roku życia, mają niewiele możliwości pomocy w poszukiwaniu przyczyn śmierci, ponieważ nie ma żadnej organizacji badawczej, do której mogliby się przyłączyć, a badania SIDS otrzymują o wiele więcej funduszy niż analizy SUDC.

Laura Gould to jedna z autorek nowego badania, które identyfikuje różnice genetyczne występujące w przypadkach śmierci dzieci zmarłych w wieku od 1 do 4 lat. Po stracie córki w wieku 15 miesięcy dr Gould poprosiła neurologa dr Orrina Devinsky'ego z NYU Langone Health o współzałożenie Rejestru i Współpracy Badawczej SUDC (SUDCCRRC). W ramach rejestru pracowano z rodzicami w żałobie, od których pobierano próbki genetyczne (od zmarłego dziecka także), a potem je analizowano.

W badaniach przeanalizowano kody DNA 124 zestawów rodziców i dzieci. Grupie badaczy udało się ustalić, że prawie 9 proc. dzieci miało zmiany w genach regulujących funkcje wapnia. Sygnały oparte na wapniu są ważne z perspektywy funkcjonowania komórek mózgowych oraz mięśnia sercowego – kiedy są nieprawidłowe mogą powodować arytmię lub drgawki, które zwiększą ryzyko nagłej śmierci.

Co istotne, odkryte zmiany w DNA nie były nowe. Mutacje nie były dziedziczne, jednak naukowcy określili, że pojawiały się losowo u dzieci rodziców, którzy nie mieli tej zmiany genetycznej. To pozwoliło badaczom wysnuć wniosek, że jeśli SUDC wystąpi u jednego dziecka, prawdopodobieństwo aby sytuacja się powtórzyła u innej pociechy jest mała. To powinno uspokoić rodziców, którzy chcą starać się o kolejne dziecko.

Dr Richard Tsien - jeden z autorów analiz - podkreśla, że przeprowadzone badania są „jak dotąd największym tego rodzaju, pierwszym, które udowodniło, że istnieją określone genetyczne przyczyny SUDC i pierwszym, które wypełniło jakąkolwiek część obrazu ryzyka”. - Oprócz zapewniania rodzicom komfortu, nowe odkrycia dotyczące zmian genetycznych będą z czasem gromadzić się, ujawniać odpowiedzialne mechanizmy i służyć jako podstawa nowych metod leczenia – dodaje.

Zaangażowany w badanie Dr Devinsky wskazuje, że badacze skupili się „na 137 genach powiązanych w poprzednich badaniach z zaburzeniami rytmu serca, padaczką i pokrewnymi schorzeniami, ponieważ napady padaczkowe i nagła śmierć sercowa są częstsze w SUDC”. Autor analiz informuje, że „wśród zmarłych dzieci stwierdziliśmy dziesięciokrotnie większą częstotliwość zmian genetycznych w tych genach niż w populacji ogólnej”.

Zdaniem specjalistów w częściowym wyjaśnieniu tych mechanizmów pomogła analiza statystyczna, która wykazała, że zmiany genetyczne zauważone u dzieci z SUDC pojawiły się w skupiskach o zbliżonych funkcjach, najbardziej kontrolując kanały wapniowe w strukturach mięśnia sercowego i mózgu. Kiedy komórka otrzymuje odpowiedni sygnał, otwiera kanały umożliwiające jonom wapnia „przepychanie się” przez błony w celu wytworzeniu prądu. W neuronach wyzwala on sygnały w ścieżkach nerwowych, a w komórkach mięśnia sercowego – skurcze podczas bicia serca.

Naukowcy twierdzą, iż odkryte mutacje spowalniają dezaktywację kanałów wapniowych i przedłużają przepływ przepływającego przez nie prądu, co potencjalnie prowadzi do nieprawidłowych rytmów serca, które mogą przyczynić się do zatrzymania pracy tego narządu. Te dwa geny z mutacjami wykryte u więcej niż jednego dziecka w badaniu to RYR2 i CACNA1C. Oba związane są z arytmią serca, a pozostałe zmutowane geny zostały powiązane z napadami padaczkowymi. Ponad 91 proc. dzieci zmarło podczas snu bądź odpoczynku, w tym 50 proc. dzieci z mutacjami genów związanych z fizjologią wapnia w mózgu i sercu - CACNA1C, RYR2 , CALM1 i TNNI3.

Naukowcy już planują większe badania, które pomogą zidentyfikować więcej mutacji związanych z SUDC.

Patrycja Pupiec