Nagroda Nobla z medycyny 2025 przyznana. Przełom w immunologii

Komisja Noblowska ogłosiła laureatów Nagrody Nobla z medycyny 2025. Wyróżnienie otrzymali Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi za przełomowe odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej. Odkrycie to otworzyło nowe kierunki w terapii raka i chorób autoimmunologicznych.

Komisja Noblowska ogłosiła tegorocznych laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny. Wyróżniono trójkę naukowców, których odkrycia w dziedzinie immunologii zmieniły sposób leczenia nowotworów, chorób autoimmunologicznych i przeszczepów.

Nagroda Nobla z medycyny 2025 — odkrycie, które zmieniło immunologię

Tegoroczną Nagrodę Nobla z medycyny 2025 otrzymali Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi za przełomowe badania nad zjawiskiem obwodowej tolerancji immunologicznej. Naukowcy wykazali, że ludzki układ odpornościowy, choć stanowi potężną tarczę ochronną organizmu, wymaga precyzyjnej kontroli, by nie zwrócił się przeciwko własnym komórkom. Ich badania doprowadziły do identyfikacji komórek T regulatorowych, pełniących rolę strażników układu odpornościowego. Odkrycie to otworzyło drogę do rozwoju nowych metod leczenia raka i chorób autoimmunologicznych, a także do zwiększenia skuteczności przeszczepów narządów. - Tradycyjnie Komitet Noblowski nas zaskoczył, ale to chyba powtarzamy co roku jak mantrę. - skomentowała wybór profesor Edyta Brzuska Wójtowicz z Instytutu Biologii Rozwoju i Nauk Biomedycznych Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.

- Może stąd wynika nasze zaskoczenie tegoroczną Nagrodą Nobla — że uhonorowano coś, co dziś wydaje się oczywiste każdemu, kto zna podręczniki immunologii. Warto jednak pamiętać, że to odkrycie ma ogromny wpływ na wiele dziedzin medycyny — od transplantologii, przez choroby autoimmunologiczne, aż po nowotwory. - dodał profesor Paweł Sikorski z Instytutu Mikrobiologii Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Kim są laureaci Nagrody Nobla z medycyny 2025

Mary E. Brunkow jest amerykańską badaczką związaną z Institute for Systems Biology w Seattle, gdzie od lat zajmuje się projektami z zakresu genomiki, biomarkerów i nauk o zdrowiu. Fred Ramsdell, również pochodzący z USA, to doświadczony immunolog, który współpracował z wiodącymi ośrodkami badawczymi i firmami biotechnologicznymi, w tym Parker Institute for Cancer Immunotherapy. Trzecim z nagrodzonych jest Shimon Sakaguchi, profesor Uniwersytetu w Osace i jeden z najwybitniejszych ekspertów w dziedzinie immunologii. Jego odkrycia dotyczące komórek T regulatorowych stanowią fundament współczesnej immunoterapii. Sakaguchi był już wcześniej laureatem prestiżowych wyróżnień, takich jak Gairdner Award czy Order Kultury przyznawany w Japonii.

Odkrycia, które torują drogę nowym terapiom

Badania Brunkow, Ramsdella i Sakaguchiego wyjaśniły mechanizm działania komórek odpowiedzialnych za tolerancję immunologiczną. Dzięki nim wiadomo, że niektóre limfocyty T potrafią hamować reakcje autoimmunologiczne, chroniąc organizm przed samouszkodzeniem. Ta wiedza przyczyniła się do opracowania terapii nowotworowych, w których układ odpornościowy jest „przeprogramowywany” do walki z komórkami raka, a także do tworzenia nowych leków dla pacjentów z chorobami takimi jak toczeń czy stwardnienie rozsiane. Ich prace są także fundamentem badań nad poprawą wyników transplantacji — ograniczając ryzyko odrzutu przeszczepionych narządów.

Doktor habilitowana Ewa Więsik Szewczyk z Kliniki Chorób Wewnętrznych, Pneumunologii, Alergologii, Immunologii Klinicznej i Chorób Rzadkich Wojskowego Instytutu Medycznego nazywa odkrycie ogromną lekcją pokory. - Pierwsze, co przychodzi na myśl, to przekonanie, że skoro zidentyfikowaliśmy nieprawidłowe komórki o właściwościach regulacyjnych i wiemy, że odpowiadają za choroby autoimmunizacyjne, to wystarczy je podać i wszystko się wyrówna. Niestety, tak to nie działa — podkreśliła badaczka, dodając, że mimo znajomości komórek T regulatorowych od 2001 roku, ich odkrycie nie przełożyło się jeszcze bezpośrednio na praktykę kliniczną.

- W naszych badaniach wykorzystujemy specjalne modele mysie z mutacjami w genach regulujących układ odpornościowy. Takie myszy, z obniżoną odpornością, pozwalają nam na wstrzykiwanie ludzkich komórek nowotworowych — to tak zwany ksenograft. Dzięki temu możemy bardzo dokładnie analizować mechanizmy nowotworzenia, przerzutów i metastazy - dodaje prof. Agnieszka Kobielak z Laboratorium Biologii Molekularnej Nowotworów Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Nobel z fizjologii i medycyny 2025 — tradycja i znaczenie nagrody

Nagroda Nobla z fizjologii i medycyny przyznawana jest od 1901 roku przez Instytut Karolinska w Sztokholmie. Co roku wyróżnia badania, które wnoszą przełomowy wkład w zrozumienie funkcjonowania ludzkiego organizmu. W ostatnich latach uhonorowano m.in. odkrycia dotyczące mikroRNA, genomów wymarłych gatunków człowieka czy receptorów temperatury. W 2025 roku nagrodzono badania, które łączą biologię molekularną, immunologię i praktykę kliniczną — dziedziny o kluczowym znaczeniu dla współczesnej medycyny. Wyróżnienie Brunkow, Ramsdella i Sakaguchiego podkreśla, że przyszłość leczenia wielu chorób leży w zrozumieniu subtelnej równowagi między obroną organizmu a jego samoregulacją.

Romana Makówka