Głuchota, padaczka, opóźnienia rozwojowe. Brak badań na CMV odbiera dzieciom zdrowie

Co roku w Polsce rodzi się nawet 2500 dzieci z wrodzoną cytomegalią - chorobą, która może prowadzić do głuchoty, zaburzeń rozwoju czy padaczki. W wielu krajach rutynowe badania przesiewowe są standardem. Polska wciąż nie zdecydowała się na ten krok, mimo że skutki opóźnionej diagnozy są poważne.

Co to jest cytomegalia?

Cytomegalowirus (CMV) to najczęstszy na świecie patogen odpowiedzialny za zakażenia wrodzone. Infekcja płodu w trakcie ciąży może prowadzić do poważnych, często nieodwracalnych skutków zdrowotnych, takich jak ubytek słuchu, zaburzenia rozwoju psychoruchowego, a w skrajnych przypadkach nawet do zgonu dziecka.

Mimo skali zagrożenia, w Polsce wciąż nie wprowadzono rutynowych badań przesiewowych w kierunku CMV jako elementu standardowej opieki nad ciężarną. Zakażenie może być przekazywane z matki na dziecko poprzez łożysko. Według szacunków, każdego roku w Polsce cytomegalię wrodzoną diagnozuje się u około 2500 noworodków.

Ciche zagrożenie dla dzieci

U kobiet w ciąży zakażenie wirusem CMV często przebiega bez wyraźnych objawów, co znacząco utrudnia jego wczesne wykrycie. Jeśli symptomy się pojawiają, zazwyczaj mają łagodny i niespecyficzny charakter - typowa jest gorączka, uczucie zmęczenia, bóle mięśni oraz powiększone węzły chłonne.

Tymczasem szybkie postawienie diagnozy jest niezwykle istotne, ponieważ pozwala na wdrożenie działań profilaktycznych, które mogą ograniczyć ryzyko przeniesienia wirusa na dziecko oraz zminimalizować możliwe powikłania zdrowotne u noworodka.

Konsekwencje wrodzonej cytomegalii mogą być niezwykle poważne i obejmują szerokie spektrum zaburzeń, od łagodnych i przemijających objawów po trwałe i głębokie niepełnosprawności. Do najczęstszych powikłań należą ubytek słuchu (często postępujący i ujawniający się dopiero w późniejszym dzieciństwie), zaburzenia wzroku, opóźnienie rozwoju psychomotorycznego, małogłowie, zwapnienia wewnątrzczaszkowe, napady padaczkowe oraz mózgowe porażenie dziecięce

- wyjaśnił dr hab. n. med. prof. IMiD Tadeusz Issat, kierownik Kliniki Ginekologii i Położnictwa w Instytucie Matki i Dziecka.

Zakażenie może być niezwykle niebezpieczne.

W najcięższych przypadkach wrodzona cytomegalia może prowadzić do śmierci noworodka. Ciężki przebieg kliniczny mają infekcje CMV, do których doszło w pierwszym trymestrze ciąży - dotyczą ponad 20 proc. zakażonych dzieci

- dodał.

Problem stanowi także niewielka świadomość zagrożenia. W skali Europy tylko 20-40 proc. kobiet w ciąży słyszało o CMV, z czego 10-15 proc. jest świadomych środków zapobiegawczych. Zidentyfikowano też braki w wiedzy na ten temat u pracowników służby zdrowia.

Standardy diagnostyczne w Polsce

W obowiązujących w Polsce standardach opieki okołoporodowej nie przewidziano obowiązkowego wykonywania badań w kierunku cytomegalii u kobiet ciężarnych.

W codziennej praktyce zdarza się, że ginekolodzy zlecają badania serologiczne w kierunku CMV, ale nie jest to powszechnie stosowana procedura. Takie selektywne podejście może skutkować opóźnieniem rozpoznania zakażenia.

Od lat wiadomo, że pierwotne zakażenie CMV w pierwszym trymestrze ciąży może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych u dzieci, nawet w przyszłości. Dlatego tak istotne jest, by testy w kierunku CMV stały się elementem standardowej diagnostyki prenatalnej

- tłumaczył ekspert.

Nowe standardy leczenia

Warto jednak podkreślić, że w polskim środowisku medycznym rośnie świadomość potrzeby modyfikacji podejścia do zakażeń CMV w okresie ciąży. Przykładem jest innowacyjny projekt badawczy POL PRENATAL CMV, realizowany w Klinice Ginekologii i Położnictwa Instytutu Matki i Dziecka pod patronatem Ministerstwa Zdrowia.

To pierwsze tego typu badanie kliniczne w Polsce i zarazem drugie na świecie, które skupia się na analizie zakażeń wewnątrzmacicznych u kobiet ciężarnych z pierwotną infekcją wirusem cytomegalii.

Obecnie jedyną potwierdzoną w badaniach metodą leczenia zakażenia wirusem CMV jest terapia walacyklowirem. POL PRENATAL CMV to projekt, który ma na celu ocenę nie mniejszej skuteczności i bezpieczeństwa walacyklowiru w dawce 4 g na dobę w porównaniu do dawki 8 g na dobę, w profilaktyce i leczeniu zakażenia CMV u ciężarnych. Udział w badaniu to nie tylko szansa na zdrowie dla kobiet i ich dzieci. Jest to także projekt, który może zmienić system opieki okołoporodowej w Polsce i stać się przyczynkiem do zmiany przepisów oraz wprowadzeniem obligatoryjnego screeningu CMV w Polsce

- dodał dr hab. n. med. prof. IMiD Tadeusz Issat.

Biorąc pod uwagę częstotliwość występowania cytomegalii wrodzonej oraz jej możliwe poważne skutki zdrowotne dla noworodków, w Polsce konieczne jest jak najszybsze wprowadzenie zmian w obowiązujących zasadach opieki okołoporodowej.

Równolegle z ewentualnym wprowadzeniem badań przesiewowych, niezbędne jest zintensyfikowanie działań edukacyjnych skierowanych do kobiet planujących ciążę oraz ciężarnych i ich partnerów. Edukacja powinna obejmować informacje na temat dróg transmisji CMV, podstawowych zasad higieny, które mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zakażenia (częste mycie rąk, unikanie dzielenia się jedzeniem i piciem z małymi dziećmi) oraz potencjalnych konsekwencji cytomegalii wrodzonej

- tłumaczył.

Paula Komendarczuk