Pszczoła, osa, szerszeń, trzmiel - różnice

2018-05-28 7:00

Pszczoła, osa, szerszeń, trzmiel - podobnych do siebie owadów jest całe mnóstwo. Czy któregoś z nich należy się obawiać? Jak wygląda osa, a jak pszczoła? Czy szerszenie są bardzo groźne i jak rozpoznać trzmiela? Naucz się rozpoznawać różnice!

Pszczoła, osa, trzmiel, szerszeń - jak je odróżnić?
Autor: thinkstockphotos.com

Spis treści

  1. Pszczoła
  2. Osa
  3. Trzmiel
  4. Szerszeń

Pszczoła, osa, szerszeń, trzmiel - choć na pierwszy rzut oka wyglądają podobnie, różnią się wielkością, zachowaniem, sposobami budowania gniazda czy tym... jak bardzo ich użądlenie jest groźne dla człowieka. Warto wiedzieć, że w przypadku każdego z tych owadów żądlą jedynie samice.

Pszczoła, osa, trzmiel, szerszeń - jak je odróżnić?
Autor: thinkstockphotos.com
Pierwsza pomoc w użądleniach i ukąszeniach

Pszczoła

Wygląd pszczoły

Pszczoła jest najmniejszym z wymienionych owadów. Długość ciała robotnic (to z nimi w ogromnej większości przypadków mamy do czynienia) wynosi około 15 mm. Wyjątek stanowią królowe, osiągające nawet do 25 mm długości.

Pszczoły mają tułów gęsto pokryty włoskami (i to ją odróżnia od gładkiej osy). Ich ciało jest krępe, bez wyraźnego zwężenia w talii.

Pszczeli kolor można nazwać "niewyraźnym", brunatnym, rudym i ciemnym.

Użądlenie pszczoły

Słynny amerykański twórca thrillerów Stephen King nazwał pszczoły owadami spokojnymi, a osy – szaleńcami. Wszystko dlatego, że pszczoła żądli tylko zaatakowana. Używa do tego specjalnych haczyków, znajdujących się w żądle. Jego wybicie z ciała człowieka wiąże się dla niej z dużym wysiłkiem, który przypłaca życiem.

Użądlenie pszczoły jest mniej bolesne niż osy, trzmiela i szerszenia.

Zachowanie pszczoły

Pszczoła atakuje tylko w ostateczności, w samoobronie. Jest to związane głównie z tym, że, jak wspomniano wyżej, atak pszczoły na człowieka jest jej pierwszym i zarazem ostatnim. Owady te po użądleniu gubią żądło wraz z fragmentem odwłoku i ostatecznie giną.

Gniazdo pszczoły

Pszczoły, podobnie jak trzmiele, zamieszkują najczęściej w dziuplach, przy ziemi, natomiast pszczoły hodowlane mieszkają w ulach. Pszczele gniazda wytwarzane są z wosku na kształt piastrów z komórkami. Głębokość jednej komórki wynosi średnio 10-13 mm.

Pszczoła
Autor: gettyimages.com Pszczoła ma owłosiony, krępy tułów i "niewyraźne" ubarwienie.

Spis treści:

  1. Osa

Osa

Wygląd osy

Osa może osiągać 15-18 mm długości. Na pierwszy rzut oka, biorąc pod uwagę właśnie długość, nie jest więc łatwo odróżnić ją od pszczoły. Na szczęście są inne szczegóły.

Przede wszystkim, ubarwienie osy jest bardzo wyraźne – żółto-czarne. To żywe i wyróżniające się kolory, inaczej niż w przypadku pszczół, które są bardziej rudawe, brunatne. Co więcej, tułów osy jest nieowłosiony i zwężony pośrodku – stąd mowa o "talii osy".

Z kolei również podobny do osy pod względem długości trzmiel jest od niej zdecydowanie szerszy, przypomina owłosioną kulkę. Natomiast szerszenie są od os zdecydowanie większe.

Użądlenie osy

W odróżnieniu od pszczół, które ludzkiego towarzystwa specjalnie nie szukają, osy mniej się nas boją i wykazują agresywność także wtedy, gdy nie czują się zaatakowane. Nie muszą się bowiem "martwić", że to ostatnie użądlenie w ich życiu.

Bliskie spotkanie z osą jest bardziej bolesne niż z pszczołą, osa bez problemu wyciąga żądło z ciała i nie wstrzykuje całego jadu od razu.

Zachowanie osy

Osy są agresywne i atakują bez powodu – to zachowanie upodabnia je do szerszeni, a różni nie tylko od pszczół, ale także od trzmieli, w których naturze nie leży szukanie zwady z człowiekiem.

Gniazdo osy

Gniazda os najczęściej zlokalizowane są na drzewach, w dziuplach i poddaszach. Są wytwarzane z masy papierowej własnej produkcji, ich wielkość wynosi średnio 20-30 cm.

Osa
Autor: gettyimages.com Osa ma wcięcie w talii (stąd "talia osy") i wyraźne żółto-czarne ubarwienie.

Spis treści:

        1. Trzmiel

Trzmiel

Wygląd trzmiela

Trzmiel może osiągać długość ciała do 30 mm. Jest gęsto owłosiony, bardziej od pszczoły - kształtem przypomina kulkę. Ma też grubsze odnóża. Na czarnym odwłoku pasy przeważają w odcieniach ciemnej żółci, pomarańczowego i brunatnego.

Użądlenie trzmiela

Użądlenia trzmieli są bolesne, ale zdarzają się znacznie rzadziej niż użądlenia innych przedstawicieli pszczół lub os.

Jad trzmieli zawiera mniej substancji uczulających niż np. jad pszczół.

Zachowanie trzmiela

Trzmiele są najłagodniejsze ze wszystkich czterech owadów. Podobnie jak pszczoły atakują tylko w ostateczności, w samoobronie.

Gniazdo trzmiela

Trzmiele można spotkać najczęściej w dziuplach, przy ziemi. Te hodowlane mieszkają w ulach.

trzmiel
Autor: gettyimages.com O trzmielu mówi się, że to "puchata kulka".

Spis treści:

  1. Szerszeń

Szerszeń

Wygląd szerszenia

Szerszeń jest największym z wymienionych owadów. Jego długość waha się od 17 mm (robotnice) do nawet 35 mm (królowa). Jego odwłok jest koloru czarnego w żółte pasy.

Użądlenie szerszenia

Użądlenie szerszenia jest najbardziej dotkliwe - ze względu na wielkość żądła. Potrafią żądlić kilkukrotnie.

Zachowanie szerszenia

Szerszenie, podobnie jak osy, są bardzo agresywne. Potrafią użądlić bez konkretnego powodu, uznając samą obecność człowieka za potencjalne zagrożenie.

Gniazdo szerszenia

Gniazda szerszeni bardzo łatwo rozpoznać. Przypominają duże papierowe bryły, wytwarzane z cząsteczek próchniejącego drzewa i śliny. Ich wielkość może osiągać nawet 50 cm. Najczęściej zlokalizowane są na drzewach, w dziuplach i poddaszach.

SZERSZEŃ
Autor: Thinkstockphotos.com Szerszeń ma wyraźne żółto-czarne kolory. Przypomina osę, ale jest od niej znacznie większy.
Wygląd Użądlenie Zachowanie Gniazdo
Pszczoła
  • długość: do 15 mm (królowa: nawet 25 mm)
  • tułów owłosiony i krępy
  • kolor: rudawy, brunatny, niewyraźny
  • brak "wcięcia w talii"
  • mniej bolesne niż w przypadku osy
  • po użądleniu człowieka umiera
  • atakuje tylko w sytuacji zagrożenia
  • jeśli się jej nie atakuje - jest spokojna
  • zamieszkuje w gniazdach, przy ziemi, pszczoły hodowlane - w ulach
Osa
  • długość: do 18 mm
  • ma wyraźne żółto-czarne ubarwienie
  • tułów gładki
  • "talia osy" - wcięcie w tułowiu
  • użądlenie bardziej bolesne niż przez pszczołę
  • po użądleniu nie umiera, więc żądli chętniej
  • atakuje bez powodu, trzeba się chronić przed nią skuteczniej niż przed pszczołą
  • zlokalizowane na drzewach, w dziuplach i na poddaszach
Trzmiel
  • długość: do 30 mm
  • owłosieniem przypomina pszczołę, ale jest od niej "grubszy" i szerszy - to taka włochata kulka
  • żądli rzadko, ale boleśnie - boleśniej niż pszczoły i osy
  • trzmiel to spokojny owad, nie jest agresywny
  • atakuje tylko w sytuacji zagrożenia
  • Trzmiel mieszka w dziuplach, przy ziemi, trzmiele hodowlane - w ulach
Szerszeń
  • długość: do 35 mm
  • wyraźne żółto-czarne ubarwienie
  • podobny do osy, jednak znacznie od niej większy
  • jego użądlenie jest najbardziej dotkliwe ze wszystkich czterech owadów
  • ma długie żądło i może żądlić kilkukrotnie 
  • szerszeń jest agresywny, może użądlić człowieka wyłącznie dlatego, że go spotka na swojej drodze
  • gniazdo szerszenia przypomina duże papierowe bryły, może mieć nawet 50 cm 
  • gniazda zlokalizowane są na drzewach, poddaszach, w dziuplach

Czytaj też:

Użądlenie przez pszczołę lub osę - jak udzielić pierwszej pomocy?

Jak się chronić przed gryzącymi owadami?

Poznaj smutną tajemnicę znikających pszczół

Na czym polega apiterapia, czyli leczenie miodem?

O autorze
Weronika Rumińska
Absolwentka filologii polskiej o specjalizacji redaktorsko-wydawniczej na Uniwersytecie Warszawskim. Zainteresowania związane z pracą redaktora rozwijała już w trakcie studiów magisterskich, czynnie współpracując z serwisem Poradnikzdrowie.pl na ścieżce redaktorskiej i social mediów. Prywatnie miłośniczka dobrego kryminału oraz jeździectwa.