Jak skutecznie pomóc dziecku z nadwagą? Eksperci wskazują 3 kluczowe elementy

W zalewie fastfoodów i wszechobecnego cukru troska o prawidłową wagę dziecka to dla wielu rodziców konieczność. Okazuje się jednak, że popularne programy edukacyjne, które miały im w tym pomagać, nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Skuteczne podejście do otyłości u dzieci wymaga spojrzenia w zupełnie inną stronę, niż dotychczas sądzono.

• Analiza 17 badań ujawnia, dlaczego popularne programy dla rodziców nie chronią najmłodszych dzieci przed otyłością.
• Już co trzecie polskie dziecko w wieku wczesnoszkolnym zmaga się z nadmierną masą ciała. Eksperci wskazują, że czynniki środowiskowe mają często większy wpływ na wagę dziecka niż same domowe nawyki.
• Opóźnienie w diagnozie ciężkiej otyłości u dzieci w Polsce wynosi średnio aż siedem lat.
• Badania na tysiącach dzieci potwierdzają, że skuteczna terapia otyłości musi łączyć trzy kluczowe elementy.

Otyłość u dzieci. Programy wsparcia dla rodziców zawodzą

Rodzice małych dzieci stają przed wieloma wyzwaniami, a dbanie o zdrowie malucha jest jednym z najważniejszych. Dlatego wyniki najnowszej, szeroko zakrojonej analizy mogą być dla wielu zaskoczeniem. Według metaanalizy opublikowanej na łamach czasopisma „The Lancet Diabetes & Endocrinology”, programy wspierające rodziców w zapobieganiu otyłości u najmłodszych okazały się niewystarczające.

Badacze z międzynarodowego konsorcjum TOPCHILD przeanalizowali dane z 17 badań, w których uczestniczyło ponad 9000 dzieci z ośmiu zamożnych krajów, takich jak Stany Zjednoczone czy Wielka Brytania. Okazało się, że programy edukacyjne obejmujące okres od ciąży do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia nie wpłynęły na wskaźnik BMI dziecka, gdy kończyło ono dwa lata.

Jak informuje serwis News Medical, formy wsparcia dla rodziców były bardzo różne: od tradycyjnych spotkań grupowych i wizyt domowych, po nowoczesne metody, takie jak porady przez SMS czy aplikacje mobilne. Mimo dobrych intencji, nie przyniosły one oczekiwanych rezultatów. To skłania do refleksji nad przyczynami tego niepowodzenia.

Eksperci podkreślają, że otyłość to złożony problem, na który wpływa o wiele więcej niż tylko domowe nawyki. Jak zauważa serwis HealthDay News, ogromne znaczenie mają czynniki środowiskowe i społeczno-ekonomiczne (takie jak poziom dochodów, dostęp do zdrowej żywności czy bezpiecznych miejsc do zabawy), na które pojedyncza rodzina ma często ograniczony wpływ.

Co więcej, badacze, na których powołuje się News Medical, przypominają, że pierwszy rok życia dziecka to dla rodziców czas pełen stresu i nowych obowiązków. W takiej sytuacji znalezienie siły na wprowadzanie dodatkowych zmian w nawykach żywieniowych może być niezwykle trudne.

Co 3. polskie dziecko ma nadwagę. Jak temu zaradzić?

Problem nadwagi i otyłości wśród najmłodszych nie jest lokalnym zmartwieniem, ale globalnym wyzwaniem zdrowotnym. Jak podaje News Medical, na całym świecie już około 37 milionów dzieci poniżej piątego roku życia ma nadmierną masę ciała. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ostrzegała, że liczba ta może dynamicznie rosnąć, co pokazuje, że dotychczasowe metody zapobiegania mogą być niewystarczające.

Niestety, polskie statystyki również nie napawają optymizmem. Zgodnie z najnowszymi danymi z badania COSI WHO, które przytacza Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, już co trzecie dziecko w wieku wczesnoszkolnym (33%) w naszym kraju zmaga się z nadmierną masą ciała. Problem ten nieco częściej dotyczy chłopców (36%) niż dziewczynek (30%).

Prognozy na przyszłość, przedstawione przez Światową Federację Otyłości i cytowane na portalu gov.pl, są jeszcze bardziej alarmujące. Szacuje się, że do 2035 roku w Polsce z otyłością może żyć nawet 30% chłopców i 15% dziewczynek. Sytuację pogarsza fakt, że, jak informuje portal Benefit Systems, zaledwie jedno na czworo polskich dzieci jest aktywne fizycznie przez zalecane przez WHO minimum 60 minut dziennie.

Jak skutecznie leczyć otyłość u dzieci? Te 3 elementy są kluczowe

Choć programy edukacyjne skierowane do rodziców nie przyniosły spodziewanych efektów, nie oznacza to, że jesteśmy bezradni. Badania pokazują, że istnieją skuteczne metody pomocy, szczególnie w przypadku starszych dzieci.

Obszerna analiza 34 badań z udziałem ponad 8 tysięcy dzieci w wieku od 5 do 18 lat, której wyniki opublikowano w PubMed Central, wykazała, że największy sukces przynoszą programy łączące trzy elementy:

1. zmiany w diecie,
2. zwiększenie aktywności fizycznej,
3. wsparcie w zmianie nawyków.

Taka kompleksowa pomoc prowadziła do znacznego zmniejszenia otyłości centralnej (czyli nadmiaru tkanki tłuszczowej gromadzącej się w okolicy brzucha, co jest szczególnie niekorzystne dla zdrowia). Co ważne, najlepsze rezultaty osiągano, gdy programy były prowadzone w placówkach opieki zdrowotnej, pod okiem specjalistów.

Otyłość u dziecka. Jak i kiedy się ją rozpoznaje?

Jednym z kluczowych problemów w Polsce jest opóźnienie w diagnozie otyłości u dzieci i rozpoczęciu leczenia. Badanie przeprowadzone w czterech polskich szpitalach dziecięcych, którego wyniki również przytacza baza PMC, pokazało bolesną prawdę. Statystycznie ciężka otyłość pojawiała się u dzieci już w wieku nieco ponad 3 lat, ale do specjalisty trafiały one dopiero jako dziesięciolatki. To oznacza blisko siedem lat zwłoki, w czasie której problem narasta.

Na szczęście pojawiają się systemowe propozycje. W czerwcu Prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji wydał rekomendację, w której zaleca wprowadzenie w szkołach powszechnych badań przesiewowych (czyli prostych pomiarów ciała, jak waga i wzrost) oraz kompleksowych programów wsparcia. To ważny sygnał, że walka z otyłością dzieci wymaga nie tylko zaangażowania rodzin, ale przede wszystkim mądrych, systemowych rozwiązań.

Zobacz galerię: 6 chorób, które prowadzą do otyłości. Poznaj ich typowe objawy

Zobacz galerię 7 zdjęć