DZIEDZICZENIE: o czym decyduje genetyka?

Które cechy wyglądu są uwarunkowane genetycznie? Jak przebiega dziedziczenie koloru włosów, oczu czy wzrostu? Panowie często mówią: chcesz wiedzieć, jak twoja dziewczyna będzie wyglądać za kilkadziesiąt lat, przyjrzyj się jej mamie, a swojej przyszłej teściowej. I mają rację... Dowiedz się, jakie cechy dziedziczymy po rodzicach.

Spis treści

1. Dziedziczenie: karnacja
2. Dziedziczenie: wzrost
3. Dziedziczenie: kolor oczu
4. Dziedziczenie: znamiona
5. Dziedziczenie: kondycja skóry
6. Zmarszczki po mamie
7. Dziedziczenie: kolor włosów

Oczy po tacie, nos po mamie. Jak przebiega dziedziczenie cech wyglądu po rodzicach? Czy genetyka da ci odpowiedź? Rzeczywiście, w twarzach swoich matek możesz się przejrzeć jak w lustrze. Zobaczyć, jak będziesz się starzeć i jakie problemy skórne pojawia się z biegiem lat. Ale te wszystkie zmiany mogą być też bezcenną wskazówką, jak postępować, by uniknąć tego, co ci się nie podoba w wyglądzie mamy. Tylko połowa naszych cech jest uwarunkowana genetycznie. Jakie zatem cechy urody dostajesz w spadku?

Dziedziczenie: karnacja

Odziedziczona po przodkach może być powodem problemów skórnych. Jeśli dostaniesz jasną cerę, prawdopodobnie będziesz cierpieć z powodu fotodermatoz (nadwrażliwość na światło słoneczne). Ale i na to jest rada – do kąpieli słonecznych należy przygotować skórę już wiosną, latem opalać się w ruchu, a nie leżąc na plaży.

Dziedziczenie: wzrost

Jest wprawdzie wypadkową wzrostu obojga rodziców, ale tu, wyraźniej niż w innych sytuacjach, decydują warunki zewnętrzne, a przede wszystkim sposób odżywiania i przebyte w dzieciństwie choroby. Dzieci chorowite, źle odżywiane, stale przyjmujące leki, nieaktywne fizycznie mogą nie osiągnąć wzrostu rodziców. Prawidłowy przypuszczalny wzrost dziecka łatwo obliczyć według wzoru: dodajesz wzrost ojca i matki w cm, a następnie odejmujesz 13 (dla dziewczynki) lub dodajesz 13 (dla chłopca) i wynik dzielisz przez 2.

Dziedziczenie: kolor oczu

Gdy dominujący gen bierze górę, zwykle mamy ciemne oczy, a kiedy recesywny – niebieskie. Jeśli natomiast ojciec ma gen recesywny i dominujący, to jest po 50 proc. szans na to, że potomek będzie miał ciemne lub jasne oczy. Gdy oboje rodzice mają niebieskie oczy, ich dziecko nie będzie miało piwnych. Taka para ma po dwa geny recesywne, a zatem nie mogą dziecku przekazać genów dominujących.

Dziedziczenie: znamiona

Bywa, że kolejne pokolenia w rodzinie w tym samym miejscu mają znamię. To efekt działania genów. Dziedziczysz także skłonność do znamion (barwnikowych, naskórkowych, łojotokowych). Jeśli mama w dojrzałym wieku ma wiele znamion barwnikowych, ciebie też to czeka. Jeżeli będziesz dużo korzystać ze słońca, możesz mieć ich nawet więcej.

Dziedziczenie: kondycja skóry

Rodzaj cery i jej koloryt przechodzą z rodziców na dzieci. Jeśli któreś z nich miało skłonność do łojotoku, dzieci też będą miały ten problem. Przejęcie predyspozycji do atopii jest następstwem odziedziczenia alergii. Podobnie rzecz się ma z cerą naczynkową.

Natomiast trądzik różowaty to skutek rodzinnej skłonności do zaburzeń pracy układu pokarmowego, a nie defektu samej skóry. Jeśli mama ma suchą skórę, powinna przypominać córce o starannym nawilżaniu ciała od najmłodszych lat. A w codziennym menu ograniczać marynaty i słodycze oraz potrawy z dużą ilością ostrych przypraw. Rodzice z cerą łojotokową powinni uczyć swe dzieci starannej pielęgnacji skóry. Dzięki temu młodsze pokolenie nie będzie mieć blizn po trądziku młodzieńczym.

Zmarszczki po mamie

Grube i pojedyncze zmarszczki, tzw. mimiczne, są – jak sądzą uczeni amerykańscy – bardziej skutkiem obserwowania i powielania mimiki twarzy rodziców niż genetycznym spadkiem. Ale te, które tworzą na skórze gęstą sieć utkaną z drobniutkich zmarszczek, są już efektem działania naszych genów. Tak po prostu starzeje się skóra w naszej rodzinie.

Dziedziczenie: kolor włosów

Gdy górą jest gen dominujący, mamy ciemne włosy, gdy recesywny – jasne. O narodzinach blondynki decyduje połączenie genów recesywnych. Ciemne włosy to skutek połączenia genu recesywnego i dominującego lub też połączenie dwóch genów dominujących. Jeśli masz inny kolor włosów niż rodzice, to znak, że przejęłaś go np. po dziadkach. Włosy kręcone daje gen dominujący, a proste – recesywny. Tak samo jest z długością rzęs i gęstością brwi. Skłonność do siwienia oraz łysienia to też genetyczny spadek.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Konsultacja: dr n. med. Grzegorz Luboiński, onkolog, Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie