Spis treści
Udar cieplny może dotknąć każdego bez względu na wiek
Krąży takie powszechne przekonanie, że małe dzieci i osoby starsze są szczególnie narażone na skutki upałów i nadmiernej ekspozycji na słońce. Wiele rodziców, chcąc uchronić swoje pociechy przed nasłonecznieniem w czasie spacerów, przykrywa wózek pieluchą tetrową. Eksperci alarmują, żeby tak nie można robić. Ten sposób na uchronienie dziecka przed wysokimi temperaturami sprawia, że śpi ono jak w termosie. Nie ma w wózku cyrkulacji powietrza, jest tam cieplej niż na zewnątrz. Może to wyrządzić maluchowi więcej szkody niż pożytku.
Tak naprawdę każdy z nas, jeśli nie będzie przestrzegał zasad bezpieczeństwa podczas upałów, może stać się również jedną z ofiar gorących dni.
- Upały niekorzystnie wpływają na nasz organizm, a najgroźniejszym stanem jest udar cieplny, czyli słoneczny. To stan przegrzania organizmu, w tym również mózgu i opon mózgowych w wyniku nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne i gorące powietrze. Wielogodzinne przebywanie nasłonecznionym i wilgotnym miejscu sprawia, że nasze możliwości termoregulacyjne są ograniczone. Oznacza to, że nie jesteśmy w stanie wydalić nadmiaru ciepła z organizmu i w konsekwencji dochodzi do przegrzania – wyjaśnia w rozmowie z Poradnikiem Zdrowie dr Ewa Uścińska, kardiolog i lekarz rodzinny z Centrum Medycznego Damiana.
Kiedy grozi nam udar cieplny? Przede wszystkim w upalne, gorące dni, gdy słupki termometrów wskazują ponad 30 stopni Celsjusza. Jeśli przebywamy za dużo czasu, z odkrytą głową w miejscach silnie nasłonecznionych podczas wypoczynku, uprawiania sportu czy w trakcie pracy. Tak samo udaru cieplnego można nabawić się w samochodzie bez włączonej klimatyzacji i z zamkniętymi oknami oraz w przegrzanych, parnych pomieszczeniach, pozbawionych przewiewu (np. saunach).
Oto sygnały udaru cieplnego, których nie należy lekceważyć
Udar cieplny u dzieci manifestuje się w podobny sposób jak u dorosłych. Jakie objawy powinny wzbudzić nasz niepokój? W upalne i gorące dni powinniśmy bardzo na siebie uważać, a szczególną troską należy otoczyć bliskich. Jeśli pojawiają się sygnały zwiastujące udar cieplny (m.in. ból i zawroty głowy), należy natychmiast reagować.
– Udar cieplny jest końcowym stadium przegrzania organizmu, dochodzi wówczas do gorączki, temperatura ciała przekracza 39 stopni Celsjusza. Bije też szybciej serce, czyli mamy do czynienia z tachykardią. Przegrzanie organizmu objawia się dreszczami i osłabieniem. Mogą również wystąpić nudności i wymioty. Na odsłoniętych częściach skóry pojawiają się często oparzenia słoneczne. Ogólnie skóra, zwłaszcza twarzy i górnej połowy ciała, jest zaczerwieniona. W zaawansowanym stadium zauważalna jest bladość skóry - mówi.
Wśród niepokojących objawów przegrzania organizmu ekspertka wymienia: zaburzenia świadomości, zaburzenia mowy, mroczki przed oczami, a nawet utratę przytomności. Jeśli pojawią się tego typu objawy, należy natychmiast wezwać pomoc lekarską.
Udar cieplny grozi każdemu, ale te osoby powinny bacznie uważać
Zdarza się czasami tak, że u niektórych osób mechanizm termoregulacji może z różnych przyczyn nie funkcjonować prawidłowo. Dlatego też powinny one lub ich opiekunowie wykazywać szczególną troskę o zachowanie zasad bezpieczeństwa w czasie upałów.
- Na udar cieplny są narażone małe dzieci, które mają niedojrzały ośrodek termoregulacji oraz stosunkowo dużą powierzchnię do masy ciała, przez co wzrasta ryzyko przegrzania organizmu. Dodatkowo nie są w stanie uświadomić sobie pierwszych niepokojących objawów świadczących o przegrzaniu organizmu- – zaznacza dr Uścińska.
Ryzyko wystąpienia udaru cieplnego dotyczy również osób:
- starszych z wieloma towarzyszącymi chorobami (m.in. układu sercowo-naczyniowego),
- zmagających się z innymi schorzeniami (m.in. niedoczynnością lub nadczynnością tarczycy, cukrzycą, chorobą Parkinsona),
- nadużywających alkoholu,
- wykonujących pracę na otwartej przestrzeni w wysokich temperaturach (np. rolników, pracowników budowlanych, robotników drogowych).
- Oczywiście kolejną grupą narażoną na przegrzanie organizmu stanowią osoby, które nie przestrzegają podstawowych zasad bezpiecznego odpoczynku. Myślę, że w czasie wakacji jest to jednak największa grupa osób – dodaje lekarka.
To, ile trwa udar cieplny, zależy od nasilenia objawów. Może trwać od kilku godzin do kilku dni, a w poważnych przypadkach może być nawet konieczna hospitalizacja.
8 żelaznych zasad, które ograniczą ryzyko rozwoju udaru cieplnego
Każdy z nas zastanawia się, jak przetrwać falę ekstremalnych upałów. Co zatem zrobić, by uniknąć groźnego udaru cieplnego? Te rady dr Uścińskiej pomogą przetrwać ponad 30-stopniowe upały:
- Obserwować prognozę pogody, aby przygotować się i odpowiednio zaplanować dzień w zależności od warunków atmosferycznych.
- Unikać przebywania na słońcu w godzinach najwyższego promieniowania słonecznego, zwłaszcza gdy temperatura przekracza ponad 30 stopni Celsjusza. Nie należy przebywać w godzinach okołopołudniowych na dworze.
- Zadbać o odpowiedni strój. Ubrania powinny być jasne i przewiewne. Przed wyjściem z domu należy zadbać o jakiekolwiek nakrycie głowy (czapkę, chustkę, kapelusz), by chronić najważniejszą część ciała przed przegrzaniem. Warto też pamiętać o okularach przeciwsłonecznych – to uchroni nasze oczy przed niekorzystnym działaniem promieniowania słonecznego.
- Stosować kremy przeciwsłoneczne, które zawierają filtry UVA i UVB nie tylko na twarz, ale także na całe ciało. To pozwoli na uniknięcie oparzeń słonecznych i uchroni przed wnikaniem promieni słonecznych do organizmu.
- Pić co najmniej trzy litry wody dziennie, ponieważ odpowiednie nawodnienie utrudni przegrzanie organizmu.
- Nie spożywać napojów alkoholowych w czasie upałów. Dlatego, że alkohol (szczególnie wysokoprocentowy) sprzyja odwodnieniu i zaburza percepcję.
- Ograniczać aktywność fizyczną podczas upalnych dni i w czasie największej aktywności słońca, od godziny 11.00 do 16.00.
- Pamiętać o wietrzeniu oraz używaniu wentylatorów i klimatyzacji, aby utrzymać stałą cyrkulację powietrza w pomieszczaniach zamkniętych.
Pierwsza pomoc, gdy ktoś ma udar cieplny
Gdy zauważymy u kogoś oznaki udaru cieplnego, należy wezwać wykwalifikowaną pomoc. Natomiast do momentu przyjazdu pogotowia należy wykonać te czynności:
- Przeprowadzić lub przenieść osobę z podejrzeniem udaru cieplnego w chłodne, przewiewne miejsce.
- Zdjąć nadmiar ubrań (lub rozpiąć koszulę), które utrudniają ochładzanie organizmu.
- Stosować zimne okłady na głowę, czoło, szyję, kark i klatkę piersiową – są one sprawdzoną metodą na obniżenie gorączki.
- Podać chłodne płyny do wypicia, jeśli osoba jest w pełni przytomna. Powinna pić wodę powoli i małymi łykami. W przypadku, gdy osoba ma jakiekolwiek zaburzenia świadomości, nie należy jej podawać płynów, ponieważ istnieje ryzyko zachłyśnięcia.
- W każdym przypadku, gdy występują zaburzenia świadomości, mowy, a tym bardziej doszło do utraty świadomości, należy dzwonić na numer alarmowy 112 - alarmuje lekarka.
